Part of the debate – Senedd Cymru am 5:19 pm ar 17 Ebrill 2018.
Yn gyntaf oll, hoffwn groesawu datganiad y Gweinidog. Mae'r amgylchedd, lle mae pob un ohonom yng Nghymru yn byw, yn fwy na dim ond yr ardaloedd o harddwch naturiol eithriadol, y parciau cenedlaethol, y ffermydd a chefn gwlad—mae'n cynnwys yr ardaloedd hynny y mae pobl fel fi'n byw ynddynt. Yn Nwyrain Abertawe, roedd gennym ni raglen plannu coed torfol yn y 1960au a'r 1970au, a Chwm Tawe isaf, lle cefais i fy ngeni, oedd yr ardal o'r diffeithdra trefol fwyaf yn Ewrop. Cafodd ei thrawsnewid gan y prosiect Cwm Tawe isaf, a gefnogwyd gan Gyngor Abertawe a Phrifysgol Abertawe, ac roedd y plannu coed torfol yn rhan o hynny.
Ar Heol Castell-nedd yn yr Hafod yn fy etholaeth i y mae'r ansawdd aer waethaf ond un yng Nghymru o ganlyniad i gyfuniad o'r traffig a'r topograffi. Mae Ffordd Ddosbarthu Morfa wedi arwain at ostyngiad yn y traffig ar Heol Castell-nedd, ond mae'n parhau'n ffynhonnell fawr o lygredd aer.
Gan eich bod wedi sôn am rywogaethau anfrodorol, nid wyf yn mynd i drafod clymog eto, ond mae'r rhywogaethau anfrodorol hyn yn creu problem amgylcheddol. Ac nid clymog yw'r unig un, er ei fod yn un mawr yn ardal Abertawe. Mae gennych eraill, fel Jac y neidiwr, ac mae gennych rai eraill yn rhannau eraill o Gymru ac maent yn broblem ddifrifol. Pan fyddwn ni'n sôn am yr amgylchedd, rydym yn cadw anghofio a pheidio â sôn am a gwrthod siarad am y peth, ond mae gwir angen inni fynd i'r afael â'r rhain, gan eu bod yn cael effaith ddifrifol.
Dim ond tri chwestiwn sydd gen i. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn mynd i'w wneud i drawsnewid ardaloedd eraill o ddiffeithdra trefol? Beth yw cynnig Llywodraeth Cymru ar gyfer gynyddu'r nifer o goed mewn trefi? Ac nid wyf yn sôn am blannu rhywfaint o goed neu fwy o goedwig mewn ardal, rwy'n sôn am fod â choed yn yr ardaloedd hynny lle mae pobl fel fy etholwyr a minnau'n byw.
A pha gynigion sydd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer gwella ansawdd aer, yn enwedig yn yr ardaloedd hynny lle mae'r ansawdd aer yn wael iawn? Ac mae yna lawer o ardaloedd o'r fath. Gwelaf nad yw Hefin yma ar hyn o bryd, ond gall ef sôn am le yn ei etholaeth ef. Yn sicr gallaf grybwyll yr Hafod yn fy etholaeth i, a hefyd Heol Fabian, sydd yn etholaeth David Rees ac yn fy un innau, lle mae gennych dopograffi a cyfaint o draffig a'r ffaith bod traffig yn cadw stopio a dechrau oherwydd cyfaint y traffig, sydd yn cael effaith wirioneddol ddifrifol ar yr amgylchedd i'r bobl sy'n byw yno. Yn llawer o'r ardaloedd hyn, mae yna bobl sy'n byw yn nes at y brif ffordd nag yr wyf i at y Llywydd. Mae rhai ohonynt mor agos at y brif ffordd ag yr wyf i at David Melding. Rwy'n credu bod hynny'n broblem wirioneddol. Mae'r ceir yn stopio y tu allan i'w tai ac wedyn maent yn dechrau eto ac weithiau nid oes ond lled palmant rhyngddynt â'u drws ffrynt. Rwy'n credu'n gryf yn y polisi a'r athroniaeth 'y gwaethaf yn gyntaf', felly beth y gellir ei wneud am yr ardaloedd waethaf o ran llygredd ac ansawdd aer?