Rwyf eisiau dechrau eto drwy ailadrodd nad yw'r adroddiad hwn yn sicr yn ymgais i wyngalchu neu gelu'r gwir. Pe bai'r adroddiad, ar sail y dystiolaeth oedd ar gael, wedi dod i gasgliad gwahanol, yna, unwaith eto, byddwn wedi bod mewn sefyllfa lle, wrth gwrs, y byddai'n ddyletswydd arnaf i dderbyn hynny. Nid oes unrhyw ddiben o gwbl cael proses ymchwiliad annibynnol gyflawn, a barodd bron i dair blynedd, os mai ymateb cyntaf Gweinidog Llywodraeth yw dweud, 'Nid wyf yn hoffi'r casgliad. Rhowch un arall imi.' Roedd hwn yn fwriadol yn ymarfer annibynnol heb unrhyw gyswllt â'r Bwrdd Iechyd, yn cynnwys pobl nad ydynt yn ymarferwyr yng Nghymru ond sydd ag arbenigedd gwirioneddol annibynnol a didwylledd i ganfod y gwir, i'n galluogi ni i ddeall beth ddigwyddodd, ond hefyd i helpu i osod llwybr ar gyfer y gwelliant angenrheidiol.

Mae adroddiad Ockenden, yr ail adroddiad, yn ymwneud â strwythur llywodraethu y Bwrdd Iechyd, ac, fel y dywedais yn fy natganiad, rwy'n disgwyl hwnnw o fewn yr wythnosau nesaf. Bydd yn cael ei gyhoeddi, bydd ar gael drwy'r Bwrdd, ac, yn wir, yr ymateb iddo. Efallai y bydd hynny'n golygu y bydd angen imi edrych eto ar y fframwaith gwella mesurau arbennig. Fel y dywedais yn fy natganiad llafar, rwy'n hapus i wneud hynny er mwyn gwneud yn siŵr bod yr holl fesurau gofynnol ar waith a byddaf wedyn adrodd yn ôl ar y cynnydd a wnaed, a hynny mewn modd cwbl tryloyw. Mae'n rhan bwysig o'r fframwaith mesurau arbennig hynny nad oedd y Bwrdd Iechyd yn mynd i fesurau arbennig yn ôl mympwy gwleidydd; cafwyd cyngor annibynnol a gwrthrychol yn nodi mai dyna oedd y peth cywir i'w wneud. Ac ym mhob agwedd ar y cynnydd—neu ddiffyg hynny—a wnaed o dan fesurau arbennig, unwaith eto rydym ni wedi cael sicrwydd annibynnol, gan Swyddfa Archwilio Cymru, gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru, ac, yn wir, Prif Weithredwr GIG Cymru. Felly, nid unigolyn yn rhoi cyngor mo hwn, nid dim ond un gwleidydd yn gwneud penderfyniadau er mantais unigol iddo'i hun. A dweud y gwir, byddai wedi bod er fy mudd hunanol fy hun i'w gweld nhw'n dod allan o fesurau arbennig ac i weld yr adroddiad hwn yn dod i gasgliad hollol wahanol. Mae'r casgliadau y daethpwyd iddyn nhw yn rhai annibynnol, gwrthrychol a chadarn, ac maent wedi'u nodi yn yr adroddiad ac yn yn y gofyniad parhaus i gadw'r Bwrdd Iechyd mewn mesurau arbennig, a dyna fydd y sefyllfa o hyd wrth inni adrodd ar gynnydd neu fel arall. Rwyf wedi dweud y byddaf yn adrodd yn ôl ar y gwaith gwella ehangach y mae gweddill teulu'r GIG yn ei wneud o ganlyniad i'r adroddiad hwn, a bydd gennym ni fwy i'w ddweud ynglŷn â'r gwaith diogelu sy'n cael ei wneud yn y gogledd a beth y gallai hynny ei olygu i weddill y wlad, hefyd, sy'n cynnwys iechyd, llywodraeth leol ac eraill yn gweithio gyda'i gilydd.