3. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gynlluniau adfywio yng Ngorllewin De Cymru? OAQ52206

Wel, mae ein buddsoddiad mewn cynlluniau adfywio yn helpu i greu swyddi, gwella sgiliau, ac yn darparu’r amgylchedd cywir i fusnesau gychwyn a ffynnu.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Nawr, yn amlwg, mae bargen ddinesig bae Abertawe yn hollbwysig i geisio datblygu swyddi yn y de-orllewin, ac eto flwyddyn ar ôl y cytundeb bargen ddinesig gan Lywodraeth y DU, ac er gwaethaf y cytundeb gan Lywodraeth Cymru y gall awdurdodau lleol gadw 50 y cant o unrhyw gynnydd i ardrethi busnes, ceir pryderon o hyd ynghylch cyllid a llywodraethu, yn fwyaf nodedig gan gyngor Castell-nedd Port Talbot. Felly, beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud felly i fynd i'r afael â'r pryderon hynny, a pha mor hyderus ydych chi y gall cytundeb cydweithio gael ei gwblhau a'i gytuno gan yr awdurdodau lleol yn y dyfodol agos?

Rwy'n deall y rhoddwyd sylw i bryderon Castell-nedd Port Talbot, ond mae cyfrifoldeb ar awdurdodau lleol, wrth gwrs. Mae'r fargen ddinesig yn gytundeb sy'n ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol weithio gyda'i gilydd er lles yr ardaloedd ehangach—rhywbeth y mae pob plaid yn y Siambr wedi bod yn awyddus i'w hybu. Gwelwn, wrth gwrs, fargen ddinesig prifddinas-ranbarth Caerdydd yn gweithio'n dda dros ben, ac mae'n eithriadol o bwysig, gyda'n cymorth ni a chyda cymorth Llywodraeth y DU, bod awdurdodau lleol yn gallu dangos cyflawniad ym mae Abertawe hefyd.

Rwy'n rhannu pryderon Dai Lloyd, ond hoffwn sôn heddiw fod pum mlynedd o leiaf wedi mynd heibio erbyn hyn ers hysbysu y byddai adfywio castell Abertawe yn cynnig atyniad ychwanegol i'r miloedd o bobl y disgwyliwyd iddynt lifo i mewn i'r ddinas ar gyfer dathliadau canmlwyddiant Dylan Thomas. Wel, mae'r dathliadau hynny wedi hen ddod i ben erbyn hyn, ond mae castell Abertawe yn dal i fod ar gau i'r cyhoedd. Er bod rhai prosiectau adfywio o amgylch y castell, roeddwn i'n meddwl tybed a fyddech chi'n fodlon cysylltu â chyngor Abertawe i wneud mwy o'r castell ei hun, oherwydd mae'n Wythnos Twristiaeth Cymru ac mae llawer o waith hyrwyddo Cadw, wrth gwrs, yn seiliedig ar y ffaith ein bod ni'n genedl o gestyll. Felly, rwy'n meddwl efallai y byddai ychydig o gymorth neu ymyrraeth neu ysgogiad gan y Llywodraeth yn hyn o beth yn cael ei groesawu'n fawr.

Bu bron i'r castell gael ei ddymchwel ar ôl y rhyfel a dweud y gwir, gan fod cyn lleied ohono ar ôl fel bod—

Mae digon ohono ar ôl.

—yn y 1950au a'r 1960au, pan oedd pethau o'r fath yn cael eu gwneud, yr awgrym oedd cael gwared arno'n gyfan gwbl. Yn ffodus, ni ddigwyddodd hynny. Mae'n fater, yn y pen draw, i gyngor Abertawe. Fodd bynnag, byddaf yn ceisio cael rhagor o wybodaeth, a byddaf yn ysgrifennu at yr Aelod gyda mwy o wybodaeth.

Prif Weinidog, nid yn unig y mae Port Talbot yn un o rannau tlotaf fy rhanbarth i ond mae hefyd un o rannau tlotaf y DU. Mae'r Comisiwn Symudedd Cymdeithasol hefyd wedi dyfarnu mai Port Talbot yw'r ardal waethaf yng Nghymru ar gyfer symudedd cymdeithasol. Mae hyn er gwaethaf buddsoddiad sylweddol gan Lywodraeth Cymru. Mae dyfrffordd Port Talbot wedi creu llai na 100 o swyddi, ac rydym ni hefyd yn byw gydag elfen o ansicrwydd ynghylch gwaith dur Tata. Felly, Prif Weinidog, pa newidiadau ydych chi'n eu cynnig i'ch polisïau adfywio ar gyfer Port Talbot, ac a wnewch chi gefnogi cais cyngor Castell-nedd Port Talbot i adleoli Channel 4 i Bort Talbot? Diolch.

Wel, mae nifer o geisiadau o bob cwr o Gymru, felly mae'n rhaid i ni fod yn ofalus o ran dangos ffafriaeth i unrhyw gais penodol. Hoffem gefnogi pob un ohonyn nhw, wrth gwrs.

O ran Port Talbot, yr hyn sy'n hollbwysig i gynaliadwyedd Port Talbot yw dyfodol cynhyrchu dur, a'r ffaith ein bod ni, dros y ddwy flynedd diwethaf, wedi sicrhau hynny—gadewch i ni beidio ag anghofio, ychydig cyn etholiadau diwethaf y Cynulliad, fod y dyfodol yn edrych yn llwm iawn yn wir i'r pen trwm ym Mhort Talbot. Oherwydd y gwaith caled yr ydym ni wedi ei wneud, gan weithio gydag eraill, gan weithio gyda Tata, yr arian a roddwyd ar y bwrdd, rydym ni wedi sicrhau bod dyfodol i ben cynhyrchu dur Tata, ac mae hynny'n rhywbeth, yn arbennig, sy'n bwysig dros ben i'r dref. Rwy'n deall bod Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot wedi sicrhau £11.5 miliwn o'r cyllid i ddarparu rhaglen o brosiectau adfywio wedi'u targedu i fynd i'r afael ag anghenion y gymuned ac i wella llesiant pobl Port Talbot.