3. Pa fesurau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cymryd i wella safonau addysgol yn Sir Drefaldwyn? OAQ52212

Mae Llywodraeth Cymru, consortia rhanbarthol ac awdurdodau lleol ar y cyd yn cefnogi ysgolion yn Sir Drefaldwyn, ac yn wir, ledled Cymru gyfan, er mwyn gwella safonau addysgol, yn unol â'r blaenoriaethau a nodir yn 'Cenhadaeth ein Cenedl'.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae corff llywodraethu Ysgol Bro Hyddgen ym Machynlleth yn cynnig peidio â chael ffrwd Saesneg o fis Medi ymlaen ar gyfer y disgyblion newydd a ddaw i'r dosbarth derbyn. Bydd pob plentyn yn y flwyddyn honno yn cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg. Rwyf wedi derbyn nifer fawr o bryderon gan rieni ynglŷn â hyn, a chafwyd cyfarfod cyhoeddus ym Machynlleth ar y mater nos Lun. Wrth gwrs, mae rhieni'n pryderu am ganlyniadau addysgol eu plant. Felly, yn y bôn, mae'r ffrwd Saesneg yn cael ei diddymu o'r ysgol ar gyfer y grŵp blwyddyn penodol hwn, ac mae hynny'n digwydd heb ymgynghoriad cyhoeddus ffurfiol llawn. Dywed yr awdurdod lleol mai mater ar gyfer y corff llywodraethu yw hwn. A oes gan y corff llywodraethu ganiatâd i wneud hyn heb ymgynghoriad cyhoeddus llawn? Hoffwn ofyn hefyd: mae'r ysgol cyfrwng Saesneg agosaf yn fy hen ysgol yng Nghaersws, sy'n daith o 45 milltir yn ôl a blaen, awr a chwarter yn ychwanegol o amser teithio i blentyn ifanc yn y dosbarth derbyn. Rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi, Ysgrifennydd y Cabinet, y byddai hynny'n amlwg yn annerbyniol. Felly, a gaf fi ofyn i chi archwilio'r sefyllfa hon a rhoi ymateb gan Lywodraeth Cymru?

Diolch, Russell. Rwy'n ymwybodol fod corff llywodraethu Ysgol Bro Hyddgen wedi gwneud penderfyniad yn ddiweddar i gyfuno'r ffrydiau Cymraeg a Saesneg yn eu dosbarth derbyn o fis Medi 2018. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, gwnaed y penderfyniad hwn o ganlyniad i'r nifer fach o ddisgyblion sydd wedi'u cofrestru yn y ffrwd cyfrwng Saesneg. Mae Cyngor Sir Powys yn ogystal â'r ysgol yn darparu cyngor a chefnogaeth i rieni sy'n awyddus i drafod y sefyllfa mewn mwy o fanylder, ac fel y crybwyllwyd gennych, mae'r rhieni wedi cael cyfle i gyfarfod. Yr hyn sy'n wirioneddol bwysig yw bod rhieni'n cael sicrwydd y bydd yr ysgol yn parhau i ddarparu addysg ddwyieithog i bob disgybl, gan sicrhau eu bod yn gadael yr ysgol yn rhugl yn y Gymraeg a'r Saesneg, ac mae fy swyddogion yn parhau i drafod gyda Chyngor Sir Powys sut y mae'r newid hwn yn digwydd.

Wrth gwrs, mae'n bwysig tanlinellu bod addysg drwy gyfrwng y Gymraeg hefyd yn cyfoethogi cyraeddiadau addysgiadol ac mae yna brawf ddigamsyniol o hynny. Rwy'n troi i ben arall Maldwyn i ofyn cwestiwn i'r Ysgrifennydd Cabinet ynglŷn ag ad-drefnu ysgolion yn y Drenewydd. Mae yna bron £120 miliwn wedi'i glustnodi ar gyfer y pwrpas yna, wedi'i gymeradwyo gan y Llywodraeth, gan gynnwys darparu ysgol gydol oes Gymraeg yn y Drenewydd am y tro cyntaf. Rwy'n falch o weld y gweddnewid yma yn yr agwedd tuag at addysg Gymraeg ym Mhowys yn y cynllun strategol Cymraeg mewn addysg sydd wedi cael ei dderbyn. Rwyf am ofyn i'r Ysgrifennydd Cabinet pa gamau eraill y mae hi'n eu trafod gyda Chyngor Sir Powys ar hyn o bryd i godi addysg Gymraeg ym Mhowys ac i adeiladu ar rai o'r seiliau a'r camau sydd wedi cael eu cymryd yn bositif hyd yma. 

Lywydd, efallai y dylwn ddatgan buddiant fel rhiant i dri o blant sy'n mynychu ysgol ddwyieithog ym Mhowys ac sydd wedi derbyn eu haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg yn y sector cynradd ac sydd bellach yn gwneud eu gorau i gael cymaint o addysg uwchradd cyfrwng Cymraeg ag y gallant—mewn rhai achosion mae hynny'n her. Felly, gallaf gadarnhau, ar sail bersonol, y manteision y mae addysg ddwyieithog wedi'u rhoi i fy mhlant. Rwy'n falch iawn fod fy merched yn gallu gwneud rhywbeth na allwn ond breuddwydio am allu ei wneud, sef gallu sgwrsio'n rhugl yn nwy iaith ein cenedl. Yn sicr nid wyf yn ystyried hyn yn anfantais i'w cyrhaeddiad addysgol—mae wedi bod yn ychwanegiad cadarnhaol. Rwy'n falch ei bod yn ymddangos, ym Mhowys, ein bod yn gweld penderfyniad newydd i sicrhau bod y plant y mae eu rhieni am iddynt gael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg neu'n ddwyieithog—eu bod yn bwrw ymlaen â'r cynlluniau hyn. Os ydym am gyrraedd targed y Llywodraeth o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, mae gan addysg ym mhob rhan o Gymru ran hanfodol i'w chwarae yn ein cynorthwyo i gyflawni'r targedau hynny. Rwy'n falch fod Powys yn manteisio ar y cyfle i ateb y galw yn ardal y Drenewydd, ac yn wir, mewn ardaloedd eraill ym Mhowys, am addysg cyfrwng Cymraeg a dwyieithog.