6. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am gyllid ar gyfer diffibrilwyr? OAQ52422

Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio mewn partneriaeth gydag Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru, byrddau iechyd ac elusennau i fynd ati'n rhagweithiol i hyrwyddo a gosod diffibrilwyr mynediad cyhoeddus mewn adeiladau ledled Cymru.

Mae yna sawl datblygiad wedi bod yn fy etholaeth i yn ddiweddar o gyflwyno peiriannu diffibrilio, ac mae'r rheini wedi cael eu croesawu mewn cymunedau ar hyd yr ynys, wrth gwrs, gan eu bod nhw'n cynnig diogelwch mewn achos o anhwylder calon, ac mae yna ymdrechion, wrth gwrs, i gyflwyno rhagor o beiriannau fel hyn. Y diweddaraf ydy'r cais i gael peiriant i gyd-fynd â chyflwyno park run newydd yn Ynys Môn ar gyfer pobl ifanc, yn y gobaith o allu sicrhau'r gefnogaeth diogelwch i redwyr. Yr elusennau, yn aml iawn, sy’n cyfrannu tuag at beiriannau o’r math yma, ond a allwch chi fel Llywodraeth chwilio am ffyrdd newydd i ddarparu cymorth ariannol gan fod hwn yn rhywbeth sy’n cael ei yrru gan gymunedau ac sy’n haeddu cefnogaeth gan y Llywodraeth yn hynny o beth?

Diolch i chi am y cwestiwn. Yn rhyfedd ddigon, roeddwn mewn man yn fy etholaeth yn ddiweddar lle roedd rhywun a gafodd eu cymell gan eu profiad eu hunain o'r gwasanaeth iechyd wedi mynd ati i godi arian i ddarparu diffibrilwyr—un yn ysgol uwchradd Eastern High sydd newydd agor yn Trowbridge yn ddiweddar, a'r llall yng nghlwb bocsio Phoenix yn Llanrhymni. Ac felly, ceir amrywiaeth o bobl sy'n hollol ymrwymedig i wneud hyn, ac yn yr un modd, yn y sector elusennol, ceir amrywiaeth eang o elusennau sydd wedi ymrwymo i sicrhau bod mwy o ddiffibrilwyr ar gael a gwneud yn siŵr eu bod ar gael i'r cyhoedd, ac mae'r bartneriaeth gydag Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru yn helpu i wneud yn siŵr fod y diffibrilwyr mynediad cyhoeddus hynny ar gael ac i'w defnyddio.

Felly, mae'r her bob amser yn ymwneud â faint, lle a phryd, a hefyd lle mae rôl y Llywodraeth o ran sicrhau bod y rheini ar gael. Yn ddiweddar, cyhoeddodd Llywodraeth y DU gronfa o arian. Nid ydym wedi gweld arian canlyniadol ar gyfer y gronfa honno, ond mae angen i ni feddwl eto ynglŷn â sut y gallwn wneud yn siŵr ein bod yn parhau i weld mwy o ddiffibrilwyr yn cael eu defnyddio ac yn wir, sut y mae hynny'n cysylltu â'r cynllun trawiad ar y galon y tu allan i'r ysbyty i sicrhau bod yr offer achub bywyd hwn, sy'n gymharol hawdd i'w ddefnyddio, nid yn unig ar gael ond yn cael ei ddefnyddio i helpu i achub bywydau pobl mewn gwirionedd.

Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf fi hefyd groesawu eich ateb a'r gwaith sydd wedi cael ei wneud gan gynifer o gymunedau sydd wedi mynd i'r afael â'r hyn mewn gwirionedd ac wedi sefydlu diffibrilwyr yn y cymunedau hynny, ac sydd wedi codi'r arian, wedi cefnogi'r hyfforddiant, ac ati, er mwyn iddynt weithredu? Yn fy etholaeth i, mewn un ardal yn Nhonyrefail, bellach mae gennym 20 o ddiffibrilwyr wedi'u sefydlu gan gymunedau. Maent i'w cael ar bolion lampau, maent i'w cael mewn siopau, mae un y tu allan i fwyty cyri, a chefais fy sicrhau mai'r rheswm am hynny oedd oherwydd ei fod angen y cysylltiad trydan yno. Ond mae'n dangos beth y gall cymunedau ei wneud, ac mae'n dangos cryfder ein cymunedau.

Mae'n debyg mai'r mater a fyddai'n peri rhywfaint o bryder, wrth gwrs, yw bod hynny'n iawn pan fo gennych y gymuned yn barod i wneud hynny, ond yr hyn na fyddem eisiau ei weld yw bylchau o amgylch y wlad lle mae gan rai ddiffibrilwyr a rhai heb ddiffibrilwyr. Efallai mai'r hyn y dylem ei wneud mewn gwirionedd yw ceisio cael darlun ehangach o'r sefyllfa mewn perthynas â lledaeniad diffibrilwyr ac edrych ar ffyrdd y gallwn annog lledaeniad mwy o ddiffibrilwyr yn yr ardaloedd nad ydynt wedi llwyddo i wneud hynny eto.

Ie, ac rwy'n cydnabod y pwynt y mae'n ei wneud ynglŷn â Thonyrefail gyda grŵp o godwyr arian cymunedol, ac yn benodol gwaith y ddwy elusen sydd wedi'u lleoli yng Nghymru, Cariad a Calonnau Cymru, ond yn amlwg mae gan Sefydliad Prydeinig y Galon ddiddordeb mewn sicrhau bod mwy o ddiffibrilwyr ar gael yn hygyrch i'r cyhoedd.

A dyna pam fod y bartneriaeth gydag Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru yn bwysig, i ddeall lle y maent, fel eu bod ar gael pan fydd rhywun angen un, ond hefyd i ddeall, os oes rhannau o Gymru lle y ceir bwlch yn y ddarpariaeth ac yn yr un modd, o ran adeiladau cyhoeddus, y gallwn fuddsoddi o'r pwrs cyhoeddus i wneud yn siŵr fod yna ddiffibrilwyr ar gael hefyd.

Dylwn wneud pwynt yma oherwydd, mewn trafodaethau diweddar ynglŷn â diffibrilwyr, mae nifer y diffibrilwyr sy'n cael eu fandaleiddio a'u dwyn wedi fy arswydo. Ac mae rhywbeth ynglŷn â chefnogi gwaith pobl sy'n codi arian i'w cael, ac yna eu gweld yn cael eu cynnal hefyd, fel y mae Cariad a Calonnau Cymru yn ei wneud, rwy'n siŵr, ond hefyd ei gwneud yn glir fod dwyn a fandaleiddio offer achub bywyd, fel sy'n digwydd yn llawer rhy aml yn anffodus, yn hollol annerbyniol.