4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gymhwystra i bleidleisio mewn etholiadau yng Nghymru? OAQ52479

Gwnaf. I fod yn gymwys i bleidleisio yn etholiadau Cymru mae angen i chi fod yn gofrestredig ac yn 18 mlwydd oed neu'n hŷn ar y diwrnod pleidleisio. Rwyf yn bwriadu, fodd bynnag, cefnogi cais i ymestyn yr etholfraint i gynnwys pobl 16 a 17 mlwydd oed.

Diolch, Prif Weinidog. Mae cyn-etholwr wedi cysylltu â mi sydd wedi ysgrifennu ataf i ddweud ei fod yn teimlo wedi'i ddifreinio o fethu â gallu pleidleisio yn etholiadau Cymru. Fe'i ganwyd yng Nghymru a chafodd ei fagu'n lleol ac mae ganddo deulu helaeth yn y canolbarth. Symudodd o ganolbarth Cymru i swydd Amwythig, lle'r aeth ei swydd ag ef, ac yna aeth i weithio dramor. O gysylltu â'r swyddfa etholiadau ym Mhowys, maen nhw wedi ei gynghori, fel preswylydd tramor, mai dim ond yn y man lle'r oedd yn byw ddiwethaf y caiff gofrestru i bleidleisio. Felly, fel dinesydd Cymru, mae'n cael pleidleisio yn etholiad cyffredinol y DU, ond ni chaiff bleidleisio mewn etholiad cyffredinol yng Nghymru. Felly, mae'n ymddangos i mi bod hwn yn anghyson. A gaf i ofyn pa un a ydych chi'n ymwybodol o'r mater hwn? Os ydych chi, a yw Llywodraeth Cymru wedi gwneud ac a allai Llywodraeth Cymru gyflwyno sylwadau i'r Comisiwn Etholiadol?

Rwy'n credu bod hynny'n anodd iawn. Mae dwy ffordd y gallwch chi ddarganfod hawl rhywun i bleidleisio. Preswyliad yw un, wrth gwrs; a dinasyddiaeth yw'r llall. Nid oes gennym ni ddinasyddiaeth Gymreig. Mae rhai yn y Siambr, mi wn, a fyddai'n ceisio hyrwyddo hynny, ond, yn absenoldeb dinasyddiaeth Gymreig, preswyliad yw'r unig ffordd o'i wneud. Y cwestiwn wedyn yw: pa mor bell yn ôl ydych chi'n mynd? Beth os bydd rhywun yn byw yng Nghymru am wythnos neu ddwy? A yw hynny'n golygu ei fod yn gymwys? Rwy'n credu bod llawer o anawsterau yn y fan yna y byddai angen eu datrys er mwyn i newid i'r gyfraith fod yn ymarferol.

Prif Weinidog, a fyddech chi'n cytuno â'r panel arbenigol ar ddiwygio etholiadol y Cynulliad y byddai gostwng yr isafswm oed pleidleisio i 16 yn ffordd rymus o godi ymwybyddiaeth a chyfranogiad gwleidyddol ymhlith pobl ifanc?

Byddwn. Mae'n rhaid imi ddweud, rydym ni wedi gweld un digwyddiad etholiadol yn y DU, sef refferendwm yr Alban, pryd y caniatawyd i bobl 16 a 17 mlwydd oed bleidleisio. Ar ôl sefydlu'r cynsail hwnnw, ni welaf pam na all hynny weithredu yn y dyfodol ar gyfer pob un ohonyn nhw—ar gyfer etholiadau a refferenda. Ymddengys iddo weithio'n dda iawn yn yr Alban; roedd y nifer a bleidleisiodd yn ymddangos yn uchel iawn ymhlith y rhai a oedd yn 16 a 17 mlwydd oed, sy'n dangos eu bod yn cymryd rhan, ar y naill ochr neu'r llall, yn y materion yn 2014. Dyna pam yr wyf i'n cefnogi gostwng yr oedran pleidleisio i 16.