7. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am hygyrchedd mannau chwarae plant? OAQ52559

Mae pob plentyn yn elwa ar fod yn yr awyr agored, gan ryngweithio â'i amgylchedd a datblygu drwy chwarae. Mae canllawiau statudol yn cyfarwyddo awdurdodau lleol, gan weithio gyda phartneriaid, i ystyried anghenion amrywiol yr holl blant a phobl ifanc yn eu hardal.

Diolch, Prif Weinidog, ond rwy'n siŵr y byddai unrhyw un yn cael eu heffeithio gan y stori a dorrodd yr wythnos diwethaf am fachgen wyth mlwydd oed, Kobi Barrow, a helpodd i ddylunio parc y gellid ei ddefnyddio gan blant abl ac anabl, ac fe wnaeth hynny er cof am ei ffrind gorau, Rhianna, a fu farw, yn anffodus, yn 2016. Daeth i'r amlwg y bu'n rhaid i Rhianna deithio am dair awr o'i chartref i chwarae mewn maes chwarae â chyfarpar priodol ac roedd ef eisiau unioni hynny ar gyfer plant eraill a oedd yn byw yn fwy lleol. Prif Weinidog, pa gamau mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i sicrhau bod gan feysydd chwarae yng Nghymru gyfarpar chwarae cynhwysol i blant a sut rydym ni'n mynd i fonitro cynnydd hynny ledled Cymru?

Wel, mae canllawiau statudol yn cyfarwyddo awdurdodau lleol i ystyried anghenion amrywiol yr holl blant a phobl ifanc yn eu hardal, gan gynnwys y rhai sydd ag anableddau. Gwn, ym mis Ebrill, bod y Gweinidog dros Blant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol wedi ymweld â maes chwarae Oaklands yn Rhondda Cynon Taf, sy'n enghraifft dda o faes chwarae hygyrch. Mae'n dangos yr hyn y gellir ei gyflawni. Ym mis Mai, atgoffwyd awdurdodau lleol o'r disgwyliad i bob awdurdod lleol ddatblygu adran chwarae wedi ei nodi'n eglur ar ei wefan. Dylid rhoi'r wybodaeth honno ar gael mewn ffordd sy'n cynorthwyo plant a theuluoedd i wybod beth sydd ar gael yn eu hardaloedd lleol. Dylai hefyd gynnwys camau gweithredu y mae awdurdodau lleol yn bwriadu eu cymryd i sicrhau cyfleoedd digonol ac i wella cyfleoedd chwarae cynhwysol. Gallaf ddweud hefyd bod prosiect Chwarae Cynaliadwy SNAP Cymru Groundwork Cymru wedi hyfforddi gweithwyr chwarae mewn ymwybyddiaeth o anabledd a chynhwysiant a bod hwnnw'n llwyddiannus iawn o ran cynnwys pobl anabl mewn chwarae yn yr awyr agored.

Wel, wrth gwrs, cyfeiriasoch ar y gair 'chwarae', a dywedasoch y dylai pawb gael mynediad at y gallu i chwarae, yn enwedig plant ifanc. Rydym ni'n sôn llawer yn y lle hwn am ordewdra, am wneud ein plant yn iach ac yn heini ac yn egnïol ac ati, ond er hynny, Prif Weinidog, yr hyn y byddai gen i ddiddordeb mewn ei wybod yw beth mae eich Llywodraeth yn ei wneud—eich Llywodraeth chi, yr un yma yng Nghymru—i sicrhau bod y system gynllunio yng Nghymru yn rhoi sylw dyledus i'r angen i gael meysydd chwarae diogel, hygyrch, yn agos at gartrefi sy'n cael eu hadeiladu ar hyn o bryd? Oherwydd ceir gormod o weithiau pan eich bod chi'n mynd i sefyllfa lle bydd datblygwr mewn gwirionedd, efallai, trwy ddefnyddio cytundeb 106 neu rywbeth, yn neilltuo man ar gyfer maes chwarae, ond mae'n digwydd bod yr ochr arall i briffordd brysur neu mae'n digwydd bod yr ochr arall i'r pentref lle na all plant ei gyrraedd. Yn yr hen ddyddiau, roeddem ni'n arfer rhoi ein meysydd chwarae ger ein tai fel y gallai'r rhiant gartref neu'r gofalwr edrych a gwneud yn siŵr bod y plentyn yn dal i fod yn ddiogel ac allan yno'n chwarae. Ni allwn wneud hyn nawr, ac rwyf i wedi gweld cynllunwyr yn defnyddio'r palmant, y glaswellt gwyrdd wrth ymyl palmentydd, yn rhan o'r troedfeddi sgwâr i ychwanegu at y 'maes chwarae' honedig sydd ar gael ar ddatblygiad tai. Sut gallwn ni atal hynny? Sut gallwn ni greu meysydd chwarae diogel y gall plant bach eu defnyddio drwy'r amser, lle gall pobl eu gwylio nhw a gwybod eu bod nhw'n wirioneddol ddiogel?

Wel, bydd awdurdod cynllunio effeithiol yn gwneud yn union hynny. Rwyf wedi ei weld yn digwydd yn fy awdurdod i fy hun lle mae meysydd chwarae yn hygyrch ar ystadau tai newydd ac yn hygyrch iawn, felly nid oes unrhyw reswm pam na all hynny gael ei efelychu gan awdurdodau mewn mannau eraill trwy ddefnyddio cytundebau adran 106 a thrwy ddefnyddio cynllunwyr gan sicrhau bod meysydd chwarae ar gael i drigolion newydd ar ddatblygiadau newydd. Felly, mae cyfrifoldeb ar awdurdodau lleol a'u cynllunwyr i wneud yn siŵr eu bod yn dilyn yr arfer gorau yr wyf i wedi ei weld mewn mannau eraill yng Nghymru.