1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 17 Gorffennaf 2018.
5. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am ddyfodol Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadawladr? OAQ52565
Rŷm ni wedi amlinellu disgwyliadau a cherrig milltir clir ar gyfer Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr er mwyn ysgogi gwelliannau a gweithredu’r argymhellion a wnaed mewn adroddiadau allweddol yn ystod y 18 mis nesaf. Mae cadeirydd newydd wedi’i benodi ac mae cymorth mwy dwys yn cael ei roi i gyflymu’r gwelliannau er budd poblogaeth y gogledd.
Dyma'r un ateb rydw i wedi bod yn ei gael ers pum mlynedd o ofyn yr un cwestiwn, i bob pwrpas, ac rŷm ni wedi clywed cyfeiriad at adroddiad damniol arall sydd wedi cael ei gyhoeddi nawr yn ddiweddar. Mae e, wrth gwrs, yn anghenfil o fwrdd iechyd, onid yw e; y corff cyhoeddus mwyaf, yn sicr y bwrdd iechyd mwyaf, sydd gennym ni yng Nghymru. Ond dros y tair blynedd diwethaf mae e wedi bod mewn mesurau arbennig ac felly mae e wedi bod yn uniongyrchol atebol i'ch Llywodraeth chi, yn uniongyrchol o dan arolygiaeth eich Ysgrifennydd Cabinet iechyd chi, ac felly mae'r buck yn stopo yn uniongyrchol gyda'ch Llywodraeth chi. Ni allwch chi ddim gwadu hynny. Dywedwch wrthym ni, faint yn rhagor o adroddiadau damniol a faint yn rhagor o sgandalau sydd eu hangen cyn i chi dderbyn bod y sefyllfa fel ag y mae hi yn anghynaliadwy a'i bod hi'n amser am newid a bod yn rhaid edrych eto nawr ar strwythurau delifro gwasanaethau iechyd yng ngogledd Cymru?
Nid ydw i'n meddwl y byddai newid strwythur yn gwneud gwahaniaeth. Beth sy'n mynd i wneud gwahaniaeth yw cael adroddiadau a sicrhau bod yna weithredu ar yr adroddiadau hynny. Pe bai dim byd yn digwydd ar ôl yr adroddiad, byddai'r feirniadaeth yn eithaf teg yn fy marn i. Mae'n hollbwysig ein bod ni'n deall beth yw'r heriau cyn cyrraedd yr heriau hynny. Beth sydd wedi digwydd sy'n bositif yn Betsi Cadwaladr? Mae'r strategaeth iechyd meddwl wedi cael ei datblygu gyda phartneriaid a hefyd defnyddwyr gwasanaeth. Mae yna fwy o ffocws ar ansawdd a phrofiadau cleifion. Rŷm ni wedi gweld, wrth gwrs, gwasanaethau mamolaeth yn gwella, ac wedi dod mas o fesurau arbennig. Rŷm ni wedi gweld gwellhad sylweddol ynglŷn â’r rheini sydd yn gorffen eu hyfforddi. Rŷm ni’n gwybod bod gwasanaethau therapi yn gweithredu mynediad o fewn targed o 14 wythnos. So, mae pethau wedi gwella, ond mae’n wir i ddweud bod gwaith i’w wneud eto, ac mae’n hollbwysig bod gennym ni adroddiadau fel Ockenden er mwyn dangos beth sydd eisiau ei wneud yn y pen draw.
Prif Weinidog, bydd yn rhaid i chi faddau i mi, ond rwy'n credu bod hwnna'n ateb hunanfodlon iawn. Mae'n eglur iawn o adroddiad Ockenden nad yw'r materion a nodwyd pan wnaed y bwrdd iechyd yn destun mesurau arbennig yn cael sylw, a dyfynnaf o un o'r rhesymau pam y gwnaed y bwrdd iechyd yn destun mesurau arbennig:
mae'n rhaid i'r bwrdd iechyd weithredu camau llywodraethu a sicrwydd a amlygwyd mewn cyfres o adroddiadau, gan gynnwys gan Swyddfa Archwilio Cymru ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru, ac mewn adolygiad a gynhaliwyd gan Ann Lloyd.
Mae adroddiad Donna Ockenden yn ei gwneud yn gwbl eglur nad yw'r pethau hynny wedi eu gweithredu'n llawn, ac eto mae'r gŵr sy'n gyfrifol am drefniadau trosolwg ac atebolrwydd y mesurau arbennig, sy'n eistedd ar eich rhes flaen yn eich Cabinet, o gwmpas y bwrdd Cabinet hwnnw, sy'n gyfrifol am y methiant, yn dal i fod yn ei swydd. Onid ydych chi'n cytuno â mi bod angen cael ymddiheuriad gan Ysgrifennydd y Cabinet i bobl y gogledd ac i deuluoedd cleifion Tawel Fan a fethwyd gan eich Llywodraeth o ran gweddnewid y sefyllfa hon? Ac a wnewch chi dderbyn, o gofio nad oes gennym ni unrhyw ffydd yn eich Ysgrifennydd dros iechyd i weddnewid y sefyllfa, y dylai fynd a mynd nawr?
O diar, o diar. A yw ef yn sefyll am yr arweinyddiaeth hefyd? Hynny yw, mewn gwirionedd. Mae gennym ni adroddiad a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf. Nid ydym ni wedi cael cyfle i ymateb iddo eto, ac yn ôl y Blaid Geidwadol gall yr ymateb ddod o fewn ychydig ddiwrnodau. Mae'n adroddiad 500 tudalen. Tybed a ydyn nhw wedi darllen yr adroddiad mewn gwirionedd. Ceir 50 o dudalennau o grynodeb weithredol, ac mae'n iawn i ddweud y bydd angen i Ysgrifennydd y Cabinet ymateb i'r adroddiad hwnnw, a bydd yn gwneud hynny y prynhawn yma. Holl bwrpas hyn yw gwella profiad y claf, nid sgorio pwyntiau gwleidyddol.
Prif Weinidog, pa wersi ydych chi wedi eu dysgu dros y blynyddoedd ers creu bwrdd iechyd prifysgol Betsi Cadwaladr?
Wel, gan ein bod ni'n gwybod bod problemau enfawr yn y bwrdd iechyd ac nad yw'r problemau hynny wedi eu datrys eto, ac mae'n rhaid derbyn hynny. Cafwyd rhywfaint o gynnydd, ond adroddiadau fel Ockenden sy'n rhoi'r gallu i ni nodi'r heriau yn fwy manwl a sicrhau bod y bwrdd iechyd yn ymateb i'r heriau hynny wedyn.