Part of the debate – Senedd Cymru am 5:22 pm ar 17 Gorffennaf 2018.
Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwybodol bod cyllid datganoli Network Rail yng Nghymru, wrth gwrs, wedi'i archwilio gan y Comisiwn Silk, a'i drafod yn ystod proses Dydd Gŵyl Dewi, ac ni chafwyd consensws ar y mater.
Llywydd, byddwn yn dweud bod Ysgrifennydd y Cabinet, fel fi, bob amser wedi bod yn eiriolwr mawr o weithio trawsffiniol, ac ar y sail honno, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cydnabod bod natur y rhwydwaith rheilffyrdd yn golygu y gall fod yn gamarweiniol i alinio'r budd-daliadau â'r man lle gwneir y buddsoddiad seilwaith? Mae'n bwysig, rwy'n credu, i fynd i'r afael â materion strwythurol ehangach hanesyddol tu hwnt i'n ffiniau sydd wedi atal y rhwydwaith rheilffyrdd rhag cynnig gwasanaeth da, effeithlonrwydd a gwerth am arian i gwsmeriaid. Ni ddylem ond canolbwyntio ar fuddsoddiadau o fewn ein ffiniau ein hunain yn unig; wrth gwrs, bydd llawer o'r buddsoddiadau sy'n dechnegol yn Lloegr o fudd i Gymru, a tybed a fyddai Ysgrifennydd y Cabinet cytuno â mi ar y pwynt hwnnw.
Gŵyr Ysgrifennydd y Cabinet, wrth gwrs, na wneir y dyraniad cyllid ar gyfer trafnidiaeth yng Nghymru a Lloegr ar sail fesul-pen o'r boblogaeth. Mae gwariant yn mynd lle mae ei angen fwyaf a lle mae'n sicrhau'r gwerth mwyaf am arian. Mae penderfyniadau yn seiliedig ar brosesau arfarnu trylwyr a theg. Felly, a gaf i ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet: a yw'n gofyn am neu'n awgrymu y dylid gwyro oddi wrth y drefn ariannu hon?
A chan fy mod yn sôn am y drefn ariannu bresennol, sydd wedi arwain at fuddsoddi gan Lywodraeth y DU yng Nghymru drwy nifer o wahanol brosiectau, efallai ei bod yn werth nodi'r rheini: £2.8 biliwn i foderneiddio prif reilffordd y Great Western; £5.7 biliwn wedi'i fuddsoddi mewn trenau newydd sbon, a fydd yn cwtogi amserau teithio o'r de i Lundain; £16 miliwn i adfer llinell grom Halton; cyflymu darpariaeth yr HS2 i Crewe; £50 miliwn ar gyfer gwella signalau'r gogledd; £4 miliwn o'r gronfa gorsafoedd newydd ar gyfer Bow Street yn Aberystwyth a £2 filiwn ar gyfer Pye Corner; £300 miliwn ar gyfer gwella signalau yng ngorsaf Caerdydd; ac yn ddiweddar, yn fy etholaeth fy hun, cau nifer o ffyrdd yn Nhalerddig a rhoi seilwaith newydd a phont yno yn ogystal. Fy mhwynt i, Llywydd, yw hyn: a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi y dylai ein pwyslais ar seilwaith y rheilffyrdd fod ar fudd prosiect penodol i deithwyr Cymru yn hytrach na'i leoliad?
Ac yn olaf, yng nghyllideb yr hydref y llynedd, roedd Llywodraeth y DU wedi darparu, wrth gwrs, hwb o £1.2 biliwn i gyllideb Llywodraeth Cymru. Felly, a gaf i ofyn beth yw ymrwymiad Llywodraeth Cymru o'i chyllideb ei hun ar gyfer buddsoddi yn seilwaith Cymru yn y dyfodol?