Symudwn ymlaen at eitem 5, sef y datganiadau 90 eiliad. Y cyntaf y prynhawn yma yw Andrew R.T. Davies.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Mae'r Gymdeithas Brydeinig o Feddygon o Darddiad Indiaidd—BAPIO—yn sefydliad gwirfoddol cenedlaethol anwleidyddol. Fe'i sefydlwyd yn 1996 gan ei lywydd a'i sylfaenydd, Dr Ramesh Mehta OBE, i gefnogi meddygon sy'n cyrraedd o India i weithio yn ein GIG. BAPIO Cymru yw is-adran genedlaethol fwyaf BAPIO ac o dan gadeiryddiaeth Keshav Singhal MBE, dyma ei his-adran fwyaf gweithgar hefyd.

Ers ei greu, mae ein gwasanaeth iechyd gwladol wedi dibynnu ar raddedigion meddygol rhyngwladol i sicrhau ei lwyddiant a'i sefydlogrwydd. Yn wir, amcangyfrifir bod dros 50,000 o feddygon o dras Indiaidd yn gwasanaethu yn ein GIG ledled y Deyrnas Unedig. Mae'r rhain i gyd yn cael effaith sylweddol ar iechyd poblogaeth gyfan y Deyrnas Unedig, ac mae hynny'n arbennig o wir yma yng Nghymru. Ar un adeg yn ystod y 1960au a'r 1970au, roedd bron 70 y cant o feddygon teulu yn y Cymoedd yng Nghymru o dras Indiaidd, a heddiw, mae bron i draean o'r holl feddygon ymgynghorol mewn ysbytai yng Nghymru yn hanu o dras Indiaidd.

Ddydd Sadwrn 7 Gorffennaf, ymunais ag aelodau o BAPIO Cymru mewn digwyddiad i nodi pen-blwydd ein GIG yn 70 oed ac i ddathlu'r cyfraniad y mae meddygon Indiaidd wedi'i wneud. Cynhaliwyd y digwyddiad yma yn y Senedd, ac roedd yn bleser gweld cydweithwyr o bob rhan o'r Siambr yn bresennol. Drwy wneud y datganiad hwn heddiw, rwyf fi, a llawer o gyd-Aelodau eraill yn y Siambr rwy'n siŵr, yn cydnabod y cyfraniad enfawr y mae meddygon o is-gyfandir India wedi'i wneud i'r GIG a'r cyfraniad y byddant yn parhau i'w wneud i'r GIG yma yng Nghymru yn y dyfodol.

Suzy Davies.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddymuno pen-blwydd hapus iawn i'r ymgyrch Keep Me Posted yn bump oed. Sefydlwyd yr ymgyrch Keep Me Posted, fel y dywedais, bum mlynedd yn ôl i ddiogelu hawliau defnyddwyr i ddewis biliau a datganiadau papur heb dâl na chosb. Nid ymgyrch wrth-ddigidol yw hi. Mae'n ymwneud â gwneud yn siŵr fod pawb yn y sefyllfa orau i reoli eu harian. Wrth i gyflenwyr ynni, cwmnïau ffôn ac eraill wneud mwy ar-lein, mae mwy ohonom wedi cael gwybod, os ydym am barhau i gael datganiadau papur neu filiau papur drwy'r post, y bydd rhaid i ni dalu tâl amdanynt.

Beth bynnag y mae busnesau yn ei gredu am arbed arian ar weinyddiaeth drwy gael gwared ar filiau papur, mae Keep Me Posted wedi canfod bod pobl sy'n cael bil papur, yn hytrach nag un e-bost, 30 y cant yn llai tebygol o gysylltu â chanolfan alwadau'r busnes neu'r sefydliad gyda chwestiynau pellach. Dim ond 29 y cant o'r bobl sy'n cael bil papur sydd angen eu hatgoffa i'w dalu, o'i gymharu â 59 y cant o'r rhai sy'n cael bil electronig, felly rhaid ichi ofyn: yw hynny'n gosteffeithiol mewn gwirionedd?

Mae'r hawl i gael datganiadau a biliau papur heb unrhyw gost ychwanegol yn rhoi gwasanaeth gwell i gwsmeriaid ac yn lleihau'r tebygolrwydd y bydd pobl yn mynd i ddyled, ac mae hynny'n wirioneddol bwysig os ydych chi mewn sefyllfa fregus yn ariannol neu ag anawsterau gwybyddol neu'n syml nad oes gennych fynediad at y rhyngrwyd—rhywbeth a gydnabuwyd gan y Gweinidog pan dynnais sylw at hyn flwyddyn neu ddwy yn ôl. Mae'n ymddangos, wrth gwrs, ei fod yn arbed ar gostau ystafell gefn cudd i fusnesau a sefydliadau yn ogystal. Bydd rhai Aelodau wedi cyfarfod â thîm Keep Me Posted yn y sesiwn wybodaeth galw heibio ychydig wythnosau yn ôl, ond rwy'n gobeithio y bydd pawb ohonoch yn ystyried llofnodi'r datganiad o farn ar y mater hwn os nad ydych eisoes wedi gwneud hynny. Mae ar fin glanio yn eich mewnflychau, rwy'n credu.

Simon Thomas.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Mae Amgueddfa ac Oriel Gelf Dinbych-y-pysgod, amgueddfa annibynnol hynaf Cymru, hefyd yn dathlu pen-blwydd yr wythnos hon—ei phen-blwydd yn 140 oed. Sefydlwyd yr amgueddfa i arddangos arteffactau daearegol prin a gasglwyd gan y Parch Gilbert Smith ac a brynwyd gan y dref am £100—dyna £11,000 yn arian heddiw. Dros y blynyddoedd, mae'r amgueddfa wedi ennill nifer o wobrau cenedlaethol ac wedi dod yn un o brif atyniadau Dinbych-y-pysgod. Mae pwyslais cryf o hyd ar archaeoleg a daeareg, ond mae arddangosfeydd mwy modern yn cynnwys rhai ar hanes lleol Dinbych-y-pysgod, hanes morwrol a môr-ladrata a chasgliad rhagorol yn cynnwys gweithiau gan Augustus a Gwen John, John Piper, David Jones, Claudia Williams, Nina Hamnett a Kyffin Williams ymhlith eraill. Ar hyn o bryd, mae'r amgueddfa yn arddangos dathliad o Flwyddyn y Môr gan Anna Waters a Dawny Tootes. Ers 139 o flynyddoedd câi'r amgueddfa ei staffio gan grŵp ymroddedig o wirfoddolwyr a'r llynedd yn unig y penodwyd ei churadur cyflogedig cyntaf. Mae'r amgueddfa wedi'i lleoli ynghanol yr hen gastell yn Ninbych-y-pysgod, lle mae'r unig gerdd llys o Ddyfed, 'Edmig Dinbych' yn dweud,

'Addfwyn y rhoddir i bawb ei ran'—

'Splendid in granting to each their share' yng nghyfieithiad Joseph Clancy—mae'r amgueddfa yn rhannu cyfoeth ein diwylliant gyda phawb sy'n ymweld â hi. Diolch i bawb dros y blynyddoedd sydd wedi cefnogi a chynnal yr amgueddfa a dymuniadau gorau ar gyfer y dyfodol.

Jayne Bryant.

Yn 1915, meddiannodd y Swyddfa Ryfel dloty Casnewydd, a elwir yn lleol yn Woolaston House. Daeth yn rhan o Ysbyty Cyffredinol Third Western, sef Ysbyty Gwynllyw heddiw. Yn gynharach y mis hwn, dadorchuddiwyd plac coffa y tu allan i ysbyty Gwynllyw gan Gangen Gwent o Gymdeithas Ffrynt y Gorllewin. Crëwyd y plac gan y dylunydd dawnus o Gasnewydd, Danielle Mayer. Wrth i ni ddathlu pen-blwydd y GIG yn 70 oed, mae'n gyfle arall i ddangos ein diolchgarwch i genedlaethau blaenorol o feddygon, nyrsys a staff ysbytai.

Rhaid rhoi sylw arbennig i fenywod a weithiai yn yr ysbyty yn ystod blynyddoedd y rhyfel. Maent yn cynnwys y metron Katherine Gilchrist Wilson, aelodau o Wasanaeth Nyrsio y Fyddin Diriogaethol a didoliadau cymorth gwirfoddol o'r Groes Goch a St John. Roedd rhedeg yr ysbyty nid yn unig yn galw am staff meddygol, ond didoliadau cymorth gwirfoddol gwasanaeth cyffredinol fel siopwyr, cogyddion a glanhawyr, a phob un ohonynt yn hanfodol.

Mae ein cymuned yn dod at ei gilydd ar adegau anodd. Roedd gwirfoddolwyr lleol yn cyfarfod â threnau'n llawn o ddynion clwyfedig yng ngorsaf Casnewydd, a byddent yn rhoi te, sigaréts a ffrwythau iddynt. Rwy'n falch fod pobl Casnewydd wedi dod at ei gilydd 100 mlynedd yn ôl i edrych ar ôl ei gilydd yn ystod un o'r cyfnodau tywyllaf yn ein hanes diweddar. Er bod yn rhaid inni gofio bob amser am y rhai a ymladdodd ac a fu farw yn y rhyfel mawr, rhaid inni gofio hefyd am y rhai a fu'n achub bywydau.

Diolch yn fawr iawn.