Cysylltiadau Economaidd rhwng Cymru a De-orllewin Lloegr

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 18 Medi 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative

3. Beth y mae Llywodraeth Cymru'n ei wneud i wella cysylltiadau economaidd rhwng Cymru a de-orllewin Lloegr? OAQ52568

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 1:55, 18 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Mae ein buddsoddiad mewn cysylltedd trafnidiaeth, ynghyd â'r cynllun gweithredu economaidd, yn dangos ein hymrwymiad i fwy o weithio trawsffiniol a thyfu'r cysylltiadau economaidd gyda'n cymdogion.

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolchaf i'r Prif Weinidog am ei ymateb. Yr wythnos diwethaf, cadeiriais fforwm polisi Cymru yng Nghasnewydd ar greu pwerdy gorllewinol, ac roeddwn ni'n synnu o wrando ar gryn dipyn o sylwadau negyddol yn enwedig o feinciau Plaid Cymru am hyn. A ddoe, rwy'n credu, dywedodd economegydd Plaid Cymru ei fod yn ymosodiad ar uniondeb Cymru. A wnaiff y Prif Weinidog ar ran Llywodraeth Cymru gadarnhau ei fod yn cefnogi ein gwaith agosach gyda gorllewin Lloegr, ac yn benodol gyda Marvin Rees a Tim Bowles, y ddau faer a etholwyd yn uniongyrchol sydd gennym ni yno, ac a wnaiff ef sicrhau y bydd Llywodraeth Cymru, i'r graddau y mae ganddi bwerau, yn ogystal â dinas-ranbarth Caerdydd, yn gweithio gyda'r meiri hynny a etholwyd yn uniongyrchol a chyda Llywodraeth y DU i wneud popeth posibl i sicrhau ein bod ni'n cael y budd gorau y gallwn o ddiddymu'r tollau a chryfder yr economi dros bont Hafren i gysylltu â ni yma yn ne Cymru?

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 1:56, 18 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Wel, nid oes unrhyw anhawster gyda gweithio'n draws-ffiniol. Mae pawb arall yn ei wneud. Os byddwn ni'n dweud nad ydym ni'n mynd i weithio ar draws y ffin, mae'n arwydd o deimlo'n israddol. Ac felly rydym ni'n fwy na pharod i weithio nid yn unig â chydweithwyr yn Lloegr, ond yn Iwerddon hefyd ac, yn wir, gyda'n partneriaid Ewropeaidd, sy'n hynod bwysig i ni. Rydym ni'n Llywodraeth rhyng-genedlaetholaidd—rydym ni'n edrych tuag allan, ac mae hynny'n golygu edrych y tu hwnt i ffiniau Cymru ym mhob ffordd. Fodd bynnag, yr hyn na all hyn fod yw achos o gipio grym gan Lywodraeth y DU i sefydlu rhyw fath o gorff trawsffiniol sy'n dianc rhag rheolaeth Llywodraeth Cymru. Ni fyddwn yn goddef hynny. Un o'r problemau, wrth gwrs, yw nad oes lefel gyfatebol o Lywodraeth yn Lloegr y gallwn ni siarad â hi, mewn gwirionedd. Dim ond Llywodraeth y DU sydd yna. Nid oes gan y meiri y pwerau sydd gennym ni, ac mae hynny'n drueni i bobl yn Lloegr. A gwelsom hyn: roedd cyfle gwych i ni pan aeth yr asiantaethau datblygu rhanbarthol—diflannodd ein holl gystadleuaeth. Roedd yn newyddion gwych i ni; nid oedd yn newyddion da i ranbarthau Lloegr. Felly, byddwn, wrth gwrs y byddwn yn gweithio gyda phartneriaid y tu allan i Gymru, ond mae'n rhaid cael ffordd ddiffiniedig o wneud hynny nad yw'n effeithio ar bwerau a chyfrifoldebau'r Llywodraeth a'r Cynulliad.

Photo of Lee Waters Lee Waters Labour 1:58, 18 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Dim ond nawr y mae'n dod yn fwy eglur y bydd effaith gostwng y tollau ar Bont Hafren yn cynyddu traffig gan oddeutu 20 y cant, wrth i yrru ddod yn ddewis rhatach a mwy deniadol yn hytrach na thrafnidiaeth gyhoeddus, yn ogystal ag effaith y mesur ar brisiau eiddo ar draws y de-ddwyrain. Pa asesiad mae'r Prif Weinidog wedi ei wneud o'r mesurau trafnidiaeth gyhoeddus a theithio llesol newydd a amlinellwyd yn yr adroddiad a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf gan y comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol?

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour

(Cyfieithwyd)

Wel, yn gyntaf oll, mae'n rhaid i mi wneud y penderfyniad o ran ba un a ddylai'r llwybr du fynd rhagddo ai peidio. Rwyf i bob amser yn ystyried dewisiadau eraill. Nid yw rhai ohonynt yn eglur, o'r adroddiad, ynghylch sut y byddent yn gweithredu'n ymarferol, ond, fel Llywodraeth, wrth gwrs, rydym ni wedi bod yn ymrwymedig dros ben i fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus. Rydym ni'n gweld hynny, wrth gwrs, drwy'r rhwydwaith rheilffyrdd a'r buddsoddiad sylweddol a fydd yn cael ei wneud ym metro de Cymru ac mewn rhannau eraill o Gymru dros yr ychydig flynyddoedd nesaf.

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Mae'r Prif Weinidog yn iawn, wrth gwrs: mae diben gwleidyddol ehangach ar waith yn y fan yma. Wrth greu'r ddau gytref helaeth hyn, Mersi Dyfrdwy yn y gogledd, Glannau Hafren yn y de, sy'n croesi ffin Cymru fel cawr, maen nhw yno i ailintegreiddio Cymru i economi wleidyddol Lloegr. Ond mae hyn wedi bod yn rhan o agenda eich Llywodraeth chi hefyd. A all y Prif Weinidog ddweud yn onest bod troi Casnewydd yn faestref cymudo i Fryste fwyaf yn gwneud unrhyw beth—unrhyw beth—cadarnhaol i bobl ar gyflogau isel neu gyfartalog yng Nghasnewydd? Ac, yn hytrach na'r obsesiwn hwn â chysylltiadau trawsffiniol a chysylltedd trawsffiniol, beth am rywfaint o gysylltedd o fewn Cymru? Beth am gael cysylltiadau trafnidiaeth yng Nghymru fel bod ceisio cael o dde i ogledd ein gwlad ddim yn antur ar raddfa glasurol?

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 1:59, 18 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Wel, nid wyf i'n credu mai adeiladu wal Berlin economaidd yw'r ateb, a dweud y gwir. Y gwir amdani yw bod y llifau economaidd a masnachol yn mynd o'r gorllewin i'r dwyrain. Nid oes rhaid i hynny amharu ar ein hunaniaeth ni. Mae hynny'n rhywbeth y dylem ni fod yn falch ohono. Nid yw hynny'n golygu ei fod yn fygythiad i Gymru. Os byddwn ni'n ei weld felly, rydym ni'n ddioddefwyr ein teimlad o israddoldeb ein hunain. Ceir cysylltiadau llawer gwell i'r gogledd na fu erioed. Mae gennym ni awyren ddwywaith y dydd ac mae'r trenau yn rhedeg bob dwy awr; pan ddeuthum i yma ym 1999, nid oedd yr un trên yn mynd i'r gogledd o gwbl—nid oedd trên uniongyrchol. Mae hynny wedi gwella. Rydym ni wedi gweld gwelliannau graddol ar yr A470 hefyd, ond, fel y gwyddoch, nid ffordd yw'r ateb cyn belled ag y mae mynd o'r gogledd i'r de yn y cwestiwn. Ond mewn gwirionedd, ni fyddai unoliaethwyr Gogledd Iwerddon hyd yn oed yn dweud, 'Nid ydym ni eisiau gweithio gyda'r Weriniaeth'. Maen nhw'n gweld gwerth gweithio traws-ffiniol; nid ydyn nhw'n ei weld fel bygythiad iddyn nhw eu hunain yn arbennig. Dylem ni ei groesawu—ei reoli a'i groesawu—a gwneud yn siŵr ei fod yn gweithio o blaid ein pobl ein hunain.