Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 18 Medi 2018.
Rwy'n croesawu datganiad Ysgrifennydd y Cabinet i ryw raddau, ac rwy'n sicr yn cytuno â'i ddadansoddiad o gytundeb Chequers a'i wrthddywediadau mewnol. Mae'n eithaf clir mai ymarfer gwleidyddol yw hwn nid i gael y canlyniad gorau i'r Deyrnas Unedig, ond i geisio papuro dros graciau y carfannau cwerylgar o fewn y Blaid Geidwadol, ac mae'r llanast sydd wedi dod i'r amlwg o'r broses hon yng nghytundeb Chequers yn dangos beth sy'n digwydd pan rydych chi'n cynnal trafodaethau drwy gyfrwng pobl sydd ddim wir yn credu yn yr hyn y maen nhw'n ei wneud. Pleidleisiodd y mwyafrif o Aelodau Seneddol Ceidwadol i aros, roedd hyd yn oed mwy o fwyafrif o aelodau'r Cabinet eisiau aros. Mae gennym ni gasgliad o bobl nad ydyn nhw yn y bôn eisiau gadael yr UE mewn gwirionedd, a bwriad cytundeb Chequers yw cyflawni'r amcan penodol hwnnw. Byddwn yn aros yn yr UE ym mhopeth, oni bai am mewn enw. Felly, rwy'n synnu, mewn llawer ffordd, nad yw pleidiau eraill yn fwy siriol yn ei gylch, oherwydd mae mewn gwirionedd yn cyflawni'r hyn yr oeddent yn ei ddymuno.
Soniodd Steffan Lewis, yn ystod ei gyfraniad y prynhawn yma, am y wlad yn cael ei dal yn wystl, Cymru'n cael ei dal yn wystl, gan ideolegwyr digyfaddawd yn San Steffan. Mewn gwirionedd, y bobl sy'n dal pob un ohonom ni yn y Deyrnas Unedig yn wystlon yn y broses hon yw'r Comisiwn Ewropeaidd a'i lefarydd, Monsieur Barnier. Ni all neb addo cytundeb oherwydd wrth gwrs allwn ni ddim rheoli ymateb yr Undeb Ewropeaidd i gynigion Prydain. Felly, roedd Prif Weinidog Cymru yn anghywir pan ddywedodd yn gynharach wrthym fod bargen wedi ei haddo yn ffyddiog inni gan yr UE; yn sicr wnes i ddim addo unrhyw fargen yn ffyddiog gyda'r UE, gan wybod ein bod mewn gwirionedd yn siarad ieithoedd gwahanol yn wleidyddol. Rydym ni wedi bod yn siarad iaith economeg, roedd negodwyr yr Undeb Ewropeaidd mewn gwirionedd yn siarad iaith gwleidyddiaeth. Iddyn nhw, yr angen sylfaenol yw cynnal y prosiect gwleidyddol o geisio mwy o undod gwleidyddol, a dyna un o'r prif resymau pam yr wyf i wastad wedi gwrthwynebu aelodaeth Prydain o'r UE. Does arnaf i ddim eisiau bod yn rhan o archwladwriaeth ffederal yn yr UE, a dyna beth mae biwrocratiaeth barhaol yr Undeb Ewropeaidd yn benderfynol o'i gyflawni. Felly, roedd y drafodaeth hon wastad wedi ei thynghedu i fethu os oedd ganddyn nhw fantais drosom ni, ac yn hyn o beth mae gwendid Llywodraeth Prydain mewn gwirionedd wedi rhoi iddyn nhw hyd yn oed mwy o fantais nag oedd ganddyn nhw yn naturiol.
Llithrodd Ysgrifennydd y Cabinet yn gyflym iawn o'r dadansoddiad hwnnw, y gallaf gytuno ag ef yn ei gylch, i'w alarnad Jerimeiaidd arferol. Rwyf wastad yn mwynhau ei gyfeiriadau clasurol, er ys gwn i faint o blant ysgol uwchradd heddiw fyddai deall pwy oedd Scylla a Charybdis. Yn anffodus, ni wyddant mae'n debyg hyd yn oed pwy oedd y Proffwyd Jeremiah chwaith. Ond os cyhoeddir fyth fersiwn wedi'i ddiweddaru o Lyfr y Galarnadau, ni allaf feddwl am neb gwell i'w ysgrifennu nag Ysgrifennydd y Cabinet ei hun. Fel y nododd Darren Millar yn ei gyfraniad, mae honiadau eithafol prosiect ofn yn gwbl hurt. Rwy'n credu bod y syniad na fyddwn ni'n gallu defnyddio ein pasbortau neu na fydd awyrennau yn gallu hedfan dros ofod awyr Ewropeaidd neu dir mewn meysydd awyr Ewropeaidd—ac, wrth gwrs, y byddai efallai y gwrthwyneb yn wir mewn rhai amgylchiadau—mor chwerthinllyd nad oes angen treulio llawer o amser ar hynny. Nid wyf o'r farn fod hynny'n gwrthbrofi'r hyn a ddywedodd Darren Millar sydd yn nogfennau ei Lywodraeth ei hun, oherwydd mae'r Llywodraeth ei hun yn rhan o'r prosiect ofn yn hyn o beth, oherwydd mae hynny'n eu helpu i gyflawni eu hamcanion gwleidyddol hefyd.
Clywsom gan Monsieur Barnier ei hun yn y 48 awr diwethaf bod ateb rhwydd i broblem Gogledd Iwerddon. Nid yw'n dweud hynny uniongyrchol, ond beth ddywedodd ddau ddiwrnod yn ôl o ran datrys y broblem o fasnach dwyrain-gorllewin o'r Iwerddon, sydd yr un mor berthnasol i fasnachu rhwng y gogledd a'r de, yw, a allai technoleg helpu masnach Dwyrain-Gorllewin, ac a yw hynny'n gwestiwn gwahanol i fasnachu rhwng y Gogledd a'r De. Ei nod yw gwneud gwiriadau mor syml a rhwydd ag y bo modd, ond mae hynny'n fater ar gyfer y timau negodi. Wrth gwrs, ef sy'n arwain y timau negodi, felly mae mewn gwirionedd yn gweithio tuag at ateb rhwydd. Nid oes unrhyw reswm i feddwl na fyddai hynny ar gael ar gyfer masnach rhwng y gogledd a'r de yn ogystal. Wedi'r cyfan, dim ond tua 1 y cant o fasnach Iwerddon sy'n digwydd rhwng y gogledd a'r de, a cheir mecanweithiau sefydledig mewn awdurdodaethau eraill ledled y byd a allai wneud hynny mor rhwydd ag y bo modd—tollau clirio awtomatig, gwiriadau ffin electronig a gwiriadau ffisegol achlysurol ymhellach draw o'r ardaloedd ffiniol. Felly, dyfal donc yw hi, a gellir cyflawni hynny'n rhwydd. Mae Iwerddon mewn gwirionedd yn cael ei defnyddio fel teclyn bargeinio gan yr UE, fel modd i nid yn unig danseilio ein sefyllfa negodi yn y trafodaethau Brexit hyn, ond hefyd fel ffordd o geisio chwalu'r Deyrnas Unedig ac, yn benodol, i greu undod gwleidyddol yn Iwerddon, a fyddai, yn amlwg, yn effaith drychinebus allai ddeillio o'r broses Brexit. Ond, nhw yw'r rhai sy'n chwarae â thân, nid ni. Fy ateb i i hynny fyddai dweud, 'Os ydych chi eisiau gwiriadau ar ffin Iwerddon, yna rhowch chi nhw ar waith'. Gadewch inni daflu'r bêl yn ôl iddyn nhw, a gadewch i ni weld beth fydd yn digwydd wedyn. Fe allem ni benderfynu ein hunain i beidio â chael ffin a gadael iddyn nhw ymdopi â'r canlyniadau.