Yr eitem nesaf yw’r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid ar y wybodaeth ddiweddaraf am drefniadau pontio Ewropeaidd, ac rydw i’n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud ei ddatganiad—Mark Drakeford.

Diolch yn fawr, Llywydd. Y tro diwethaf y soniodd Llywodraeth Cymru wrth y Cynulliad am faterion yn ymwneud ag ymadawiad y DU o'r Undeb Ewropeaidd oedd ar ddiwedd tymor yr haf. Diben datganiad heddiw yw rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y llu o ddatblygiadau sydd wedi digwydd yn y cyfamser.

Y mater cyntaf yr ymdriniaf ag ef y prynhawn yma yw natur y fargen wahanu a'r berthynas y mae Llywodraeth y DU yn gobeithio ei chael gyda'r Undeb Ewropeaidd yn y dyfodol, fel y nodir ym Mhapur Gwyn Chequers. Ni fu unrhyw newid ar ein dyheadau ni ers cyhoeddi 'Diogelu Dyfodol Cymru' gyda Phlaid Cymru ym mis Ionawr 2017. Gyda Phapur Gwyn Chequers daeth safbwynt Llywodraeth y DU yn raddol fwy cydnaws â'n un ni, gan ein galluogi i roi croeso llugoer i rai o'i argymhellion. 

Mae Chequers yn arddel yr egwyddor o gael undeb tollau; mae'n gwneud ymrwymiad i gael aliniad rheoleiddiol parhaus ar gyfer nwyddau a chynnyrch amaethyddol. Mae natur economi Cymru, fel yr ydym ni wedi dweud lawer gwaith, yn golygu bod masnach ddi-rwystr ar gyfer y diwydiant gweithgynhyrchu a'r economi wledig yn arbennig o bwysig. Mae cynigion Chequers yn welliant yn hynny o beth, fel y mae Cydffederasiwn Diwydiant Prydain ac Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr ill dau wedi cydnabod.

Fodd bynnag, Llywydd, nid yw Chequers yn ateb llu o gwestiynau ymarferol a gwleidyddol sylweddol. O ran polisi, mae'n methu â datrys o leiaf tri mater sylfaenol. Er ei fod yn cytuno mai'r amcan terfynol yw cael rhyw lun ar undeb tollau rhwng y DU a'r UE, mae'n methu â nodi'r modd y gellir cyflawni hyn. Mae cynigion ymarferol y Llywodraeth ei hun yn ddryslyd, yn pentyru costau ychwanegol ar fusnesau, yn dibynnu ar dechnoleg sydd heb ei phrofi ac yn uniongyrchol annerbyniol i 27 aelod yr UE.

Fel y dywedodd Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban yn y Cyd-bwyllgor Gweinidogion yr wythnos diwethaf, mae'r ateb polisi yn syml. Gadewch i Lywodraeth y DU ddweud yn blaen: 'Rydym ni eisoes mewn undeb tollau; gadewch inni aros yn rhan ohoni.' Ac yn hytrach nag esgus y gallwn ni gael polisi masnachu mentrus gan aros yn yr undeb tollau, gadewch inni ymrwymo i gadw ein polisi masnach yn gydnaws ag un yr Undeb Ewropeaidd er mwyn cael y manteision ehangach a ddaw yn sgil hynny.

Yr ail broblem ymarferol gyda Chequers yw'r ymgais i wahanu cysoni rheoleiddiol rhwng nwyddau, sydd i'w cysoni, a gwasanaethau, sydd ddim i'w cysoni. Mae'r gwahaniaeth hwnnw, wrth gwrs, yn mynd yn gwbl groes i'r pedwar rhyddid, y mae'r UE yn eu hystyried yn anwahanadwy. Ond ni fydd y gwahaniaeth hwn yn gweithio yn y byd go iawn. Mae pobl sy'n prynu nwyddau hefyd yn prynu gwasanaethau ochr yn ochr â nhw. Rydych chi'n prynu car a phecyn cyllid i'w ariannu. Mae pobl sy'n gwerthu nwyddau yn gwerthu gwasanaethau gyda nhw hefyd. Yn y sector awyrofod, mae gwasanaethu'r peiriant—contract gwasanaeth—yn rhan annatod o'r pecyn gwerthiant ac o fwy o werth na gwerthu'r peiriant ei hun.

Mae'r gwahaniaeth hwnnw, wrth gwrs, yn mynd yn gwbl groes i'r pedwar rhyddid, y mae'r UE yn eu hystyried yn anwahanadwy. Ond ni fydd y gwahaniaeth hwn yn gweithio yn y byd go iawn. Mae pobl sy'n prynu nwyddau hefyd yn prynu gwasanaethau ochr yn ochr â nhw. Rydych chi'n prynu car a phecyn cyllid i'w ariannu. Mae pobl sy'n gwerthu nwyddau yn gwerthu gwasanaethau gyda nhw hefyd. Yn y sector awyrofod, mae gwasanaethu'r peiriant—contract gwasanaeth—yn rhan annatod o'r pecyn gwerthiant ac o fwy o werth na gwerthu'r peiriant ei hun.

Ac, yn olaf, a'r elfen fwyaf anhydrin o blith y cwbl, yw nad yw Chequers eto yn datrys cwestiwn ffin Iwerddon. Mae cymaint â hyn, o leiaf, yn glir, Llywydd: allwch chi ddim cael tri o'r pethau y mae Llywodraeth y DU yn eu dymuno ar yr un pryd. Ni allwch chi gael polisi masnach annibynnol, dim ffin ar ynys Iwerddon a dim ffin ym Môr Iwerddon, i gyd ar yr un pryd.

Llywydd, mae'r problemau polisi hyn yn rai gwirioneddol, ond weithiau maent yn ddibwys o'u gymharu â'r heriau gwleidyddol y mae Papur Gwyn Chequers wedi eu cyflwyno i Brif Weinidog y DU. Mae hi wedi ei dal rhwng Scylla a Charybdis y Blaid Geidwadol. Pob milimetr mae hi'n troedio tuag at y tir y mae hi angen ei feddiannu i sicrhau bargen gyda'r UE, mae hi'n cymell ffrwd o enllibion gan y gwrthwynebwyr yn y grŵp diwygio Ewropeaidd. Bob tro mae hi'n gwneud cyfaddawd anobeithiol â'r adain honno o'i phalid sy'n ddrwgdybus o Ewrop, mae'n gwarantu ei bod hi yn colli cefnogaeth y Torïaid hynny sydd eisiau aros yn rhan ohoni ac y mae hi angen eu cymorth er mwyn cael bargen yn seiliedig ar Chequers drwy Dŷ'r Cyffredin. Does dim rhyfedd, felly, bod cymaint o'i haf wedi'i draflyncu gan ddadl ynghylch sut i ymdrin â sefyllfa diddatrys mewn Tŷ Cyffredin sy'n anfodlon ac yn analluog i gymeradwyo unrhyw fargen y gallai Prif Weinidog y DU ei chynnig. 

Eglurwyd safbwynt Llywodraeth Cymru yn glir gan Brif Weinidog Cymru yn ei ddarlith i Sefydliad y Llywodraeth yr wythnos diwethaf. Os na all Llywodraeth y DU sicrhau pleidlais yn Nhŷ'r Cyffredin o blaid y fargen y bu'n ei thrafod, yna bydd yn rhaid trosglwyddo'r penderfyniad i'r bobl. Ein dymuniad ni fel Llywodraeth yw datrys y penderfyniad hwn drwy etholiad cyffredinol. Os na all y Tŷ Cyffredin presennol benderfynu ar bethau, mae angen un arall arnom ni sy'n gallu. Os caiff rheolau presennol y Senedd eu camddefnyddio i atal etholiad, yna mae'r achos dros ail refferendwm yn cryfhau. Naill ffordd neu'r llall, mae'n rhaid i'r bobl benderfynu. Ac yn gefndir i'r penderfyniad hwnnw, Llywydd, fydd thema fawr olaf yr haf: paratoi ar gyfer Brexit 'dim bargen'.

Gadewch imi ddweud hyn eto: i Gymru, mae 'dim bargen' yn beryg bywyd ac yn anymarferol. Mae'r hysbysiadau technegol a gyhoeddwyd hyd yma yn dangos yn yr eglurder llymaf posibl beth fyddai canlyniad Brexit di-fargen i ddinasyddion a busnesau Cymru, er bod rhai o'r materion mwyaf anodd eto i gael sylw yn yr hysbysiadau hynny. I ddinasyddion, er enghraifft, mae'n golygu trwyddedau gyrru na fyddant bellach yn ddilys yn Ewrop, oedi gyda bagiau ym mhob man croesi, diwedd ar y sicrwydd o ddefnyddio ffôn symudol am ddim tâl ychwanegol yn yr UE, a phasbortau na ellir eu defnyddio chwe mis cyn eu dyddiad dod i ben. I gwmnïau yng Nghymru, mae'n golygu beichiau newydd, cymhleth pryd bynnag maen nhw eisiau allforio i'r cyfandir. Yn hytrach na rheolau sengl sy'n cwmpasu holl aelod wladwriaethau'r UE, byddai'n rhaid i fusnesau Cymru ddeall a chydymffurfio â'r rheolau perthnasol, ar wahân, a'r rheini yn wahanol ar bob ffin.

Nid oes unrhyw beth, Llywydd, yn yr hysbysiadau technegol hyn a fydd yn gwneud bywyd yn well neu'n haws i fusnesau Cymru. Maent yn dangos yn hytrach yr amharu a'r difrod a wneir i'n heconomi a'n swyddi, a fyddai'n deillio o'r methiant trychinebus i gytuno ar fargen gyda'r Undeb Ewropeaidd. Yn fwy hir-dymor, byddai amodau o'r fath yn anghymhelliad anferth i gwmnïau amlwladol gyda chadwyni cyflenwi cymhleth i fuddsoddi yma, a gallai 'dim bargen' arwain yn hawdd iawn at nifer o gwmnïau llai o faint sy'n allforio dim ond i'r Undeb Ewropeaidd ar hyn o bryd i beidio ag allforio o gwbl.

Nawr, Llywydd, oherwydd god y cloc yn wir yn tician  ac oherwydd bod Llywodraeth y DU yn diffygio mewn anawsterau o'i gwneuthuriad ei hun, rydym ni wedi bod yn gwneud lllawer iawn mwy o gynllunio wrth gefn yma yng Nghymru dros gyfnod yr haf. Rydym ni wedi dyrannu peth o'r £50 miliwn sydd yng nghronfa bontio'r UE, rydym ni ar fin lansio porth busnes Brexit, rydym ni wedi anfon cyngor atodol ar yr hysbysiadau technegol i sefydliadau, ac rydym ni wrthi'n trafod goblygiadau argyfyngau sifil posib gyda Llywodraeth y DU a phartneriaid yng Nghymru. Rwy'n ailadrodd yr hyn y mae Prif Weinidog Cymru wedi'i ddweud mor aml yn y fan yma: Nid oes unrhyw fodd o leihau 'dim bargen' i fod yn ddim amgenach na phwynt arall ar sbectrwm Brexit, lle gall cynllunio da ei droi i'r fuddugoliaeth honno sydd yn nychymyg anniddig y Brexitwyr. Pa bynnag liniaru sy'n bosib, fodd bynnag, byddwn yn gwneud hynny i ymateb i'r trychineb y mae 'dim bargen' yn ei olygu i Gymru.

Yn olaf ac yn fyr, Llywydd, trof at fanylion cyfnod yr haf. Mae gwaith ymgysylltu gweinidogol â Llywodraeth y DU wedi parhau a dwysau. Mae'r Fforwm Gweinidogol, Y Cyd-bwyllgor Gweinidogion ar negodiadau yr Undeb Ewropeaidd a'r grŵp rhyng-weinidogol ble'r oedd fy nghyd-Aelod, Lesley Griffiths, yn bresenol, wedi cyfarfod yn ffurfiol mwy na dwsin o weithiau yn Llundain, Caerdydd a Chaeredin.

Ar lefel swyddogol, mae gwaith rhynglywodraethol ar fframweithiau cyffredin yn dwysau, ac un o'r agweddau cyntaf yn hyn o beth i ddwyn ffrwyth yw'r cyhoeddiad na fydd angen o gwbl bellach i rewi rheoliadau o dan adran 12 o'r Ddeddf ymadael o ran cyllido amaethyddiaeth. Buom yn trafod â rhanddeiliaid drwy gydol yr haf. Bydd y grŵp cynghori Ewropeaidd yn cyfarfod eto ddydd Iau yr wythnos hon. Mae Gweinidogion wedi cynnal trafodaethau wyneb yn wyneb â chynrychiolwyr allweddol o fyd busnes, addysg uwch, y gwasanaeth iechyd, yr economi wledig ac eraill i barhau i sicrhau bod ein dull o weithio yn adlewyrchu orau y cyngor a roddir gan y rhai yr effeithir arnynt yn fwyaf uniongyrchol gan Brexit. Mae Prif Weinidog Cymru wedi agor ein swyddfa newydd yn Berlin, y diweddaraf mewn cyfres o ffynonellau newydd o gefnogaeth i fusnesau a gwasanaethau cyhoeddus Cymru, wrth inni gyflawni ein penderfyniad y bydd Cymru'n aros yn agored i'r byd.

Dros yr haf, rydym ni hefyd wedi parhau i gyhoeddi papurau polisi Brexit, yn fwyaf diweddar am effaith ariannol Brexit, oedd ynddo'i hun yn dilyn datganiad o bwys o ran sut y byddwn ni'n ymdrin â'r economi wledig. Ac yn olaf, Llywydd, mae ymdrech enfawr yn parhau er mwyn darganfod diffygion yn y llyfr statud cyfredol y bydd angen eu cywiro o ganlyniad i Brexit, sy'n cynnwys cannoedd o ddarnau o ddeddfwriaeth.

Rwy'n ddiolchgar iawn i gadeiryddion y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol a'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ac i Gomisiwn y Cynulliad am eu trafodaethau agos â'r Llywodraeth dros yr haf ynglŷn â'r trefniadau ymarferol y bydd eu hangen arnom ni er mwyn cael llyfr statud cydlynol ac ymarferol i Gymru, a hynny mewn ffordd sy'n diogelu swyddogaeth graffu y Cynulliad Cenedlaethol.

Llywydd, yn yr wythnosau i ddod byddwn yn gweld penllanw'r canlyniadau'r penderfyniad a wnaed yn refferendwm mis Mehefin 2016. Bydd yr hyn sy'n digwydd yn cael effaith barhaol ar ein ffyniant, ein diogelwch a'n dylanwad yn y byd yn y dyfodol. Rwyf yn ddiolchgar am y cyfle i roi hyn o ddiweddariad i aelodau, fel y mae ein tymor newydd ein hunain yn dechrau.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am y copi ymlaen llaw o'i ddatganiad a gefais y prynhawn yma? Ond mae'n rhaid imi ddweud nad wyf i fymryn callach ynghylch pam mae mewn gwirionedd wedi gwneud hynny, oherwydd, wrth gwrs, ni fu'n ddim ond ailadroddiad o'r math o ymosodiad yr ydym ni wedi dod i ddisgwyl ei glywed yn y misoedd diwethaf, yn enwedig wrth i'r etholiad am arweinyddiaeth Llafur fagu stêm ac inni ddynesu at fis Rhagfyr. Rwy'n credu ei bod hi'n werth atgoffa pawb yn y Siambr hon, yn enwedig y rhai sy'n gweiddi o'u seddi, fod Cymru wedi pleidleisio i adael yr UE a gadael yr UE yw'r union beth y mae'n rhaid i ni ei wneud.

Nawr, clywais lawer o ddarogan gwae gan Ysgrifennydd y Cabinet yn ei ddatganiad: darogan gwae ynghylch trwyddedau gyrru—trwyddedau gyrru y gallwn ni eu defnyddio y tu allan i'r UE bellach heb unrhyw broblemau o gwbl; darogan problemau am oedi gyda bagiau—wel, a dweud y gwir, nid oes gennym ni broblem o ran oedi gyda bagiau wrth gyrraedd Prydain o'r tu allan i'r UE, neu wrth fynd i wledydd y tu allan i'r UE yn awr, felly pam fyddai yn y dyfodol? Gordaliadau ffôn symudol. Rwy'n gwybod beth y mae pobl yn ceisio ei wneud—mae'n rownd arall o brosiect ofn ynghylch y prosiect hwn y pleidleisiodd pobl Prydain a phobl Cymru yn benodol yn ei gylch adeg y refferendwm diwethaf. Ac, wrth gwrs, rydym ni i gyd yn cofio, onid ydym ni, y darogan gwae am ganlyniadau enbyd a difrifol uniongyrchol yn sgil pleidlais flaenorol pobl Cymru a gweddill y DU—yr arbenigwyr honedig yn dweud wrthym y byddai cwymp yn yr economi dros nos ac y byddem ni eisoes yn talu'r pris difrifol am Brexit, ond welsom ni mo'r argoel leiaf ohono. Yn wir, mae'r economi yn parhau, wrth gwrs, i dyfu.

Roeddwn yn synnu'n fawr na wnaethoch unrhyw gyfeiriad o gwbl, Ysgrifennydd y Cabinet, at gyfarfod Cydbwyllgor y Gweinidogion a gynhaliwyd yr wythnos diwethaf, ac yr oeddech chi'n rhan ohono. Os ydych chi'n mynd i ddiweddaru—. Os ydych chi'n mynd i roi'r wybodaeth ddiweddaraf—[torri ar draws.] Na, wnaeth e ddim. Na, wnaeth e ddim. Gallaf glywed pobl yn dweud y gwnaethoch chi. Na, wnaethoch chi ddim, a dweud y gwir. Felly, rwy'n credu y dylech chi, os ydych chi'n mynd i wneud datganiad, wneud yn siŵr ei fod yn ystyrlon ac y ceir pethau yr ydych chi'n ein diweddaru yn eu cylch.

Nawr, fel y gwyddoch chi, mae'r awyrgylch ym Mrwsel ynghylch y cyfleoedd o ran bargen wedi bod yn newid yn sylweddol yn yr wythnosau diwethaf. Rydym yn symud yn agosach at gyfle lle mae bargen yn llawer mwy tebygol. Mae Michel Barnier a llawer o rai eraill yn cadarnhau ein bod yn awr yn agos at daro bargen. Ni wnaethoch unrhyw gyfeiriad at hynny mewn unrhyw fodd o gwbl. Mae'r UE, wrth gwrs, wedi bod yn sôn am y cyfleoedd sydd yna i gael atebion technolegol o ran ffin y DU rhwng y DU a'r UE, gan gynnwys rhwng Gogledd Iwerddon ac Iwerddon. Maen nhw wedi bod yn sôn am y cyfleoedd hyn, felly pam yr ydych chi'n dal i fod yn ailadrodd yr hen ddadleuon a bloeddio eich proffwydoliaethau duaf, wn i ddim.

Nawr, rydym hefyd yn gwybod—rydym hefyd yn gwybod—ei bod hi er budd i'r UE daro bargen â'r Deyrnas Unedig. Mae'r Gronfa Ariannol Ryngwladol wedi rhybuddio yr UE, oni fyddant yn taro bargen gyda ni, y gellid rhoi 0.7 y cant o weithlu'r UE mewn perygl ac y gellid cael effaith o hyd at 1.5% ar dwf economaidd ar draws gwledydd eraill yr UE, gydag Iwerddon, wrth gwrs, yn cael ei tharo galetaf.

Dyna pam, ar y meinciau hyn, y byddwn yn parhau i gefnogi Prif Weinidog y DU wrth iddi geisio cael y fargen orau bosib i Brydain drwy'r dull pragmatig y mae hi wedi ei arddel gyda chytundeb Chequers. Dyna'r un y mae hi a'i thîm yn mynd ar ei drywydd, ac, a dweud y gwir, mae'n hen bryd ichi ddechrau cydweithio a chwarae yn nhîm y DU, yn hytrach na cheisio achosi problemau a rhwystro ewyllys pobl Cymru. Dim ond bargen fel cytundeb Chequers fydd yn parhau i'n galluogi i fasnachu gyda'r UE mor ddirwystr â phosib gan roi'r cyfle inni hefyd wneud cytundebau masnach dwyochrog.

Felly, a gaf i ofyn i chi, yng nghanol eich gofid a gwae, beth ar y ddaear yr ydych chi'n ei wneud i baratoi ar gyfer y cyfleoedd sydd gan Brexit i Gymru ac i economi Cymru? Pam nad ydym ni wedi clywed dim am y paratoadau yr ydych chi'n eu gwneud i newid y prosesau caffael i gefnogi busnesau bach a chanolig, nad ydyn nhw ar hyn o bryd, yn aml iawn, yn cael unrhyw gyfle o ran prosesau caffael cyhoeddus? Pam nad ydych chi'n manteisio ar y cyfleoedd i Gymru o ran y cytundebau masnach posib y mae modd eu llunio mewn rhannau eraill o'r byd y tu allan i'r UE?

Nawr, i fod yn deg â Llywodraeth Cymru, rwyf wedi gweld eich bod yn cynyddu gallu swyddfeydd Llywodraeth Cymru mewn gwahanol rannau o'r byd i gymryd rhan yn y trafodaethau masnach hynny, ac rwy'n credu bod hynny'n beth cadarnhaol iawn. Wnaethoch chi ddim sôn am hynny yn benodol yn eich datganiad, oherwydd bod arnoch chi eisiau canolbwyntio ar anobaith a phopeth a allai fynd o'i le. Fodd bynnag, byddwn yn ddiolchgar pe gallech chi ddweud wrthym ni beth yw maint y gweithlu hwnnw ar hyn o bryd. Sut y maen nhw ar hyn o bryd yn cymryd rhan mewn trafodaethau gyda'r Adran Fasnach Ryngwladol?

 A allwch chi hefyd ddweud wrthym—? Mae gennych chi'r gronfa bontio hon o £50 miliwn. Byddwn yn ddiolchgar o gael gwybod lle rydych chi'n bwriadu gwario gweddill yr arian hwnnw. Dim ond cyfran fach iawn ohono a gyhoeddwyd gennych hyd yn hyn, a byddai gennyf ddiddordeb gwybod, ac rwy'n siŵr y byddai gan bobl Cymru ddiddordeb gwybod, ble arall yr ydych chi'n mynd i'w wario fel y gallwn ni fanteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd hyn. Felly, yn hytrach na gofid a gwae, pam na allwn ni gael rhywun sy'n fwy gobeithiol am y dyfodol, yn enwedig o ystyried bod arnoch chi eisiau bod yn Brif Weinidog y wlad hon yn y dyfodol?

Wel, Llywydd, diolch yn fawr. Dechreuodd yr Aelod drwy ddweud nad oedd ddim callach am Brexit, ac rwy'n credu i weddill ei gyfraniad ddangos inni pa mor wir oedd ei eiriau agoriadol. [Chwerthin.] Bydd hi'n newyddion da, rwy'n siŵr, i bobl yng Nghymru, pan nad yw eu trwyddedau gyrru yn ddilys yn yr Undeb Ewropeaidd, nad oes ots gan y Blaid Geidwadol, pan fyddan nhw'n aros, fel y byddant—. Nid fy syniadau i yw'r rhain, gyda llaw; dyma'r dogfennau a gyhoeddwyd gan eich Llywodraeth chi. Dyna ddywedwyd yn eu dogfennau yr wythnos diwethaf. Roedden nhw'n dweud, os nad oes bargen, na fydd eich trwydded yrru yn ddilys. Roedden nhw'n dweud, os nad oes bargen, y bydd yn rhaid ichi sefyll mewn rhes bob tro yr ydych chi'n croesi ffin yn yr Undeb Ewropeaidd, lle nad ydych chi'n gorfod gwneud hynny heddiw. Roedden nhw'n dweud, er bod sicrwydd na chodir unrhyw daliadau trawsrwydweithio arnoch chi ar hyn o bryd, yn ôl deddfwriaeth yr Undeb Ewropeaidd ni fydd gennych chi'r amddiffyniad hwnnw yn y dyfodol. Ond rydym wedi clywed y prynhawn yma na fydd hynny mewn gwirionedd yn bwysig.

Dywedodd yr Aelod nad yw Brexit wedi cael unrhyw effaith ar economi y DU hyd yma. Mae economi y DU 2 y cant yn llai, Llywydd, nag y byddai wedi bod pe na fyddem wedi gwneud y penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd. Mae hynny'n costio £900 i bob aelwyd yng Nghymru. Dyna'r effaith eisoes. Mae'n hurt dweud y bu'r penderfyniad yn ddi-gost yn economaidd, ac, unwaith eto, dyna'r cyngor y mae Llywodraeth y DU yn ei gyhoeddi drwy Ganghellor y Trysorlys.

Nawr, dywedodd yr Aelod na soniais i am Gydbwyllgor y Gweinidogion a gyfarfu yr wythnos diwethaf. I ddweud y gwir, roedd yn ymdrin â'r tri mater yn union a gwmpaswyd yn fy natganiad i. Buom yn siarad am y fargen y mae'r Prif Weinidog yn awyddus i gytuno arni o ganlyniad i gyfarfod Chequers a'r rhwystrau sy'n bodoli i gyflwyno hynny'n llwyddiannus. Buom yn sôn am y paratoadau ar gyfer 'dim bargen', a buom yn sôn am effaith ddeddfwriaethol gadael yr Undeb Ewropeaidd ar Dŷ'r Cyffredin, ar Senedd yr Alban, Cynulliad Cenedlaethol Cymru, a sut y gallwn ni weithio gyda'n gilydd i geisio lliniaru'r effaith honno. Rwy'n sicr y bydd Prif Weinidog y Deyrnas Unedig yn ddiolchgar iawn am y mymryn o gefnogaeth y mae hi'n ei mwynhau gan y Blaid Geidwadol yma yn y Cynulliad Cenedlaethol. Pleser ar y mwyaf iddi, heb amheuaeth, o ystyried yr anawsterau y mae hi'n eu hwynebu ar ei meinciau ei hun.

Gofynnodd yr Aelod  nifer fach o gwestiynau imi ar y diwedd. O ran caffael, bydd yn gwybod y cyhoeddais adolygiad o'n polisïau caffael y llynedd yn union er mwyn ystyried effaith Brexit. Rwyf wedi cyhoeddi nifer o ddatganiadau ysgrifenedig ynglŷn â chynnydd yn yr adolygiad hwnnw dros gyfnod yr haf, a byddwn yn edrych i weld ymhle y gall fod rhai cyfleoedd y mae modd inni achub arnyn nhw yng Nghymru i aildrefnu ein polisïau caffael ar gyfer byd ar ôl Brexit.

Gofynnodd yr Aelod imi faint o aelodau'r tîm pontio Ewropeaidd sydd gennym ni yn awr yn gweithio yn Llywodraeth y DU—yn Llywodraeth Cymru, yn hytrach. Caiff 30 aelod o staff eu cyflogi ar hyn o bryd i weithio ar y materion hynny. Cyfeiriodd Prif Weinidog Cymru at bron i 200 o aelodau ychwanegol o staff y bydd angen i ni eu cyflogi i weithio ar y pethau hyn, yn enwedig ym maes amaethyddiaeth a'r amgylchedd.

O ran cronfa bontio yr UE, rydym wedi gwneud un gyfran o ddyraniadau eisoes. Byddwn yn gwneud ail gyfran o ddyraniadau yn fuan iawn. Bydd hyn yn adlewyrchu'r un patrwm eang. Bydd dyraniadau a fydd o gymorth uniongyrchol i'r economi wledig, dyraniadau a fydd yn rhoi cefnogaeth uniongyrchol i fusnesau yng Nghymru baratoi, byddwn yn dod o hyd i gymorth ychwanegol ar gyfer y sector addysg uwch, a byddwn yn buddsoddi yng ngallu ein trydydd sector i baratoi ar gyfer effaith Brexit ar y gwaith y maen nhw yn ei wneud.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad heddiw ac am roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Cynulliad. Ond, er gwaethaf y bwrlwm o weithgarwch ymddangosiadol dros yr haf ynghylch ein hymwahaniad oddi wrth yr UE, nid ydym yn agosach at gael atebion i gwestiynau sylfaenol—cwestiynau mor sylfaenol fel eu bod yn amrywio o ddyfodol cytuniad heddwch rhyngwladol i ddiogelwch bwyd. Yr hyn sy'n dod yn glir iawn, fodd bynnag, yw ein bod yn cael ein dal yn wystl gan griw o ymwahanwyr ideolegol yn San Steffan.

O ran y manylion yn ei ddatganiad heddiw, a all Ysgrifennydd y Cabinet egluro ambell bwynt— yn benodol y sylwadau a wnaeth am yr undeb tollau neu undeb tollau? Mae wedi dweud yn ei ddatganiad y dylem ni aros yn—. Wel, rwy'n credu ei fod yn dweud y dylem ni aros yn yr undeb tollau. Mae'r testun sydd gennyf o'm blaen yn dweud y dylem ni aros mewn undeb tollau. A all egluro a yw'n dymuno aros yn yr undeb tollau neu a yw eisiau negodi undeb tollau newydd?

 Mae hynny'n gysylltiedig â'r ail gwestiwn, sydd ynglŷn â'r sylw a wnaeth am yr angen am etholiad cyffredinol yn y DU os na all Prif Weinidog y DU gael Senedd San Steffan i gytuno ar fargen ymwahanu. Yn ôl pob tebyg, byddai Ysgrifennydd y Cabinet eisiau i ganlyniad yr etholiad cyffredinol hwnnw arwain at Lywodraeth Lafur fwyafrifol, ond, os nai hynny fydd y canlyniad, yna byddwn ni'n bendant yn gadael yr undeb tollau a byddwn ni'n bendant yn gadael y farchnad sengl. Felly, tybed a all egluro pam ei bod hi'n dactegol er budd pobl Cymru, a hyd yn oed Lywodraeth Cymru, i gael Llywodraeth Lafur fwyafrifol fydd yn ein tynnu allan o'r undeb tollau a'r farchnad sengl. Sut y gall ef gysoni'r safbwyntiau ymddangosiadol anghyson hynny?

 Y pwynt arall yr hoffwn ei godi yw'r cwestiwn—ac mae hyn yn rhywbeth sy'n dod i benllanw, rwy'n credu; bydd, yn sicr, yn gwneud hynny yn yr wythnosau nesaf—o'r ffin yn yr Iwerddon. O ystyried yr amhosibilrwydd—. Er gwaethaf sylwadau llefarydd grŵp y Ceidwadwyr heddiw, o ystyried ei bod yn amhosib cael ffin agored ar ynys Iwerddon fel yn awr os yw un rhan o'r Iwerddon y tu allan i'r undeb tollau, onid yw hi'n fwy tebygol y gwelwn ni felly ffin galed ym Môr Iwerddon, ac os felly, pa gamau lliniaru —? Wel, rwy'n dweud 'lliniaru'; nid oes camau lliniaru'n bodoli. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i osgoi'r canlyniad hwnnw, bod Gogledd Iwerddon —? Y sefyllfa wrth gefn yw y bydd Gogledd Iwerddon yn aros yn y farchnad sengl a'r undeb tollau er mwyn cynnal cytundeb Belfast, ac mae hynny'n golygu ffin galed ym Môr Iwerddon, a fyddai'n drychineb i gymunedau yng Nghymru.

Mae'r cwestiynau eraill yr hoffwn i eu gofyn yn ymwneud â chynllunio wrth gefn ar ran Llywodraeth Cymru. Rwyf i, wrth gwrs, yn croesawu porth busnes Brexit—a oedd yn bolisi Plaid Cymru, wrth gwrs, ac yn awgrym a wnaed yn fuan iawn ar ôl y refferendwm. Yn wir, mae'n drueni mawr na ellid fod wedi cyflwyno'r porth busnes Brexit ynghynt, ond tybed—. Rwy'n gwybod y bydd yn cyhoeddi ac yn lansio hyn yn ffurfiol yn fuan, ond a all ddweud wrthym ni pryd y bydd ef yn lansio'r porth busnes Brexit a sut y gall busnesau fod yn rhan ohono? Rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol iawn hefyd i ni, aelodau'r Cynulliad hwn, pe gallai Ysgrifennydd y Cabinet gyhoeddi, efallai yn Llyfrgell y Cynulliad, restr gynhwysfawr o gynlluniau wrth gefn y mae Llywodraeth Cymru yn ymgymryd â nhw. Dywedodd yn ei ddatganiad eu bod wedi eu gwella yn ystod y cyfnod yr haf. Rwy'n credu y byddai rhestr yn beth da, efallai rhywbeth tebyg i ddull Llywodraeth y DU o gyhoeddi ei phapurau achos 'dim bargen'. Fe allem ni gael system debyg yng Nghymru, lle mae Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi gwybodaeth fanylach ar gynllunio wrth gefn, nid yn unig ar gyfer sefyllfa o ddim bargen, ond ar gyfer bargen bosib hefyd.

Un agwedd sydd ar goll o'r datganiad heddiw, yn fy marn i, yw'r cwestiwn o gynllunio wrth gefn yng Ngwasanaeth Iechyd Gwladol Cymru. Rwyf wedi sôn am hyn ar ddau achlysur oherwydd, wrth gwrs, mae hon yn sefyllfa gymhleth iawn, ac wrth gwrs, nid yw rheolaeth dros gyffuriau wedi'i ddatganoli, ond, wrth gwrs, ni ellir rhedeg gwasanaeth iechyd gwladol sydd wedi'i ddatganoli heb gyffuriau a heb driniaethau. Rwy'n datgan buddiant fel rhywun sydd ar hyn o bryd yn elwa o driniaeth ar y Gwasanaeth Iechyd Gwladol. A'r driniaeth a gefais yn bersonol drwy gemotherapi—caf ar ddeall bod y cyffuriau hynny ar hyn o bryd yn dod drwy Munich, yn cael eu dosbarthu ar draws yr Undeb Ewropeaidd drwy Munich, ac yn deillio o bedwar ban byd. Nawr, mae hynny'n—. Ac mae hyn yn rhywbeth y byddwn yn annog pobl i'w ystyried o ddifrif. Pan fo pobl yn chwarae gyda'r syniad o ddim bargen, o Brexit 'ddim bargen', mae hynny'n golygu dim bargen o ran cyffuriau canser y mae pobl yn y wlad hon yn dibynnu arnynt. Nid chwarae gemau gwleidyddol neu bêl-droed wleidyddol mo hyn—mae hynny'n fater difrifol. Os nad oes gennym ni gytundeb ar ddyfodol y cyffuriau canser sy'n ffurfio'r cyfansoddiad cemotherapi, mae cleifion canser yn y wlad hon yn mynd i ddioddef, ac nid yw hynny'n rhywbeth yr wyf i'n credu bod unrhyw un yn y Siambr hon yn dymuno ei weld. Felly, a gaf i ofyn i Lywodraeth Cymru pa drafodaethau sy'n mynd rhagddynt gan Lywodraeth y DU, sydd â rheolaeth dros reoli cyffuriau, gyda Llywodraeth Cymru, sydd, wrth gwrs, yn gyfrifol am y GIG yng Nghymru ac am gyffuriau a thriniaethau'r dyfodol?

Yn olaf, byddai rhywbeth o'i le oni fyddai llefarydd Plaid Cymru yn codi materion cyfansoddiadol, yn enwedig pan mae cyfle i wneud hynny ynglŷn â'r mater o wahanu oddi wrth yr Undeb Ewropeaidd. Sylwaf, yn ei gyfeiriadau at gyfarfodydd Cydbwyllgor y Gweinidogion a'r Fforwm Gweinidogol, ei bod hi'n dal i fod yn wir—a gwelsom hyn ddoe mewn tystiolaeth a roddwyd gan Brif Weinidog Cymru i'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol—rwy'n credu, y caiff Cymru ei thrin yn fwy tebyg i bartner ymgynghorol na chenedl bartner yn y Deyrnas Unedig honedig. Rydym ni wedi gweld yn yr holl broses hon fod diffyg cyfansoddiadol yn y Deyrnas Unedig. Mae rhai ohonom ni'n credu ei bod wedi bod yn ddiffygiol gyfansoddiadol ers 1707, ond mae'r broses hon yn sicr wedi amlygu hynny. Gyda datblygiadau mewn rhannau eraill o'r DU—y posibilrwydd o Iwerddon Unedig, y posibilrwydd o gynnal ail refferendwm ar annibyniaeth yn yr Alban—pa gynllunio wrth gefn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud ar hyn o bryd ar gyfer y posibilrwydd gwirioneddol, rwy'n awgrymu, na fydd Teyrnas Unedig o gwbl ar ddiwedd y broses hon?

Llywydd, a gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gwestiynau a dweud pa mor braf yw cael y cyfle heddiw i barhau â'r sgyrsiau a gafwyd gydag ef yn gynharach yn y flwyddyn? Dechreuodd gyda chyfeiriad sy'n adleisio rhywbeth a ddywedodd Cyfarwyddwr Cydffederasiwn Diwydiant Prydain, Carolyn Fairbairn, yn ddiweddar pan ddisgrifiodd y rhai sydd o blaid Brexit caled fel buddugoliaeth ideoleg dros dystiolaeth, ac rwy'n credu iddo wneud y pwynt hwnnw yn dda iawn ar y dechrau. Nid wyf i'n mynd i anghytuno ag ef heddiw ynghylch y gwahaniaeth rhwng y fannod bendant neu amhendant. Os mai'r fannod amhendant sydd yn y testun, yna dyna'r hyn y dylwn fod wedi ei ddarllen, felly gall dybio bod y gair ysgrifenedig yn fwy dibynadwy na fy narlleniad cyflym i yn y Siambr y prynhawn yma. Mewn etholiad cyffredinol, wrth gwrs, rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Lafur fwyafrifol, a byddai hynny yn dod â llwyth o fanteision i Gymru yn ei sgil, gan gynnwys ffordd gall o fynd i'r afael â Brexit, ond gan fynd ymhellach o lawer na hynny, wrth gwrs.

Mae'n gwneud pwynt pwysig iawn am ffin Iwerddon. Dywedodd Prif Weinidog y DU ei hun y byddai y tu hwnt i amgyffred unrhyw Brif Weinidog i gytuno i ffin galed ym Môr Iwerddon, a dyna un o'r pethau y mae angen iddi ei gyflawni wrth geisio datrys cwestiwn ffin Iwerddon. Ac o safbwynt Cymru, er ein bod yn dweud bob amser—ac fe ddywedaf hyn eto y prynhawn yma —na fyddwn ni byth yn gwneud nac yn dweud unrhyw beth yr ydym ni'n gwybod a fydd yn creu unrhyw anawsterau o ran y cynnydd pwysig iawn a wnaed yn yr Iwerddon yn ystod y blynyddoedd diweddar. Ond o safbwynt Cymru, mae gennym ni, serch hynny, yr hawl i gyfeirio at yr anawsterau ychwanegol y byddem ni yn eu hwynebu pe bai ffin ym Môr Iwerddon, oherwydd porthladdoedd Caergybi, Abergwaun a Doc Penfro ac ati, ac rydym ni'n sôn am hynny wrth Lywodraeth y DU pryd bynnag y bydd cyfle i wneud hynny.

Soniodd yr Aelod am y porth Brexit ac roedd hynny, yn wir, yn rhan o'r cytundeb cyllideb dwy flynedd rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru. Mae is-grŵp o Gyngor Datblygu'r Economi wedi bod yn gweithio ar hynny oherwydd roeddem ni'n awyddus iawn y byddai'r porth yn cynnig i fusnesau y pethau y mae busnesau eu hunain yn dweud wrthym ni sydd eu hangen arnynt o ran gwybodaeth a chyngor. A bydd y porth yn wir yn darparu'r wybodaeth ddiweddaraf sydd ar gael inni ac yn rhoi cyngor ar amrywiaeth o bynciau busnes perthnasol. Bu'n anodd cytuno ar gynnwys y porth oherwydd yr ansicrwydd sylweddol ynghylch ffurf derfynol Brexit a goblygiadau hynny i Gymru, ond rydym ni'n gobeithio gallu ei gyhoeddi yn fuan. Meddyliaf am yr hyn a ddywedodd yr Aelod am ei roi yn y llyfrgell—y cyngor atodol a ddarparwyd gennym ni yn ychwanegol at yr hysbysiadau technegol pan fo materion penodol yn ymwneud â Chymru yn y fantol. 

Wrth gwrs, fe wnaeth gyfres o sylwadau pwysig iawn ynghylch beth fyddai 'dim bargen' yn ei olygu, nid yn unig mewn ystyr damcaniaethol, ond yng nghyswllt y gwasanaethau beunyddiol absoliwt y mae pobl yng Nghymru yn dibynnu arnynt. Gallaf ei sicrhau bod fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, yn trafod y materion hyn yn rheolaidd iawn, iawn gyda'r cynghorwyr sydd ganddo yn y maes fferyllol, gyda'r byrddau iechyd lleol sy'n darparu gwasanaethau ar lawr gwlad ac â Chydffederasiwn y GIG yng Nghymru o ran materion staffio, ac mae gennym ni ddiddordeb brwd, uniongyrchol a manwl iawn yn y ffordd y gallai Brexit effeithio ar y GIG yng Nghymru.

Yn fyr, o ran materion cyfansoddiadol, yr hyn sy'n rhaid inni ei wneud, Llywydd, yw symud ymlaen o'r syniad mai ffafr neu ewyllys da yw datganoli, sydd yn rhy aml yn nodweddu agwedd Gweinidogion yn Llywodraeth y DU, lle'r ymddengys eu bod yn ystyried datganoli yn rhywbeth y maen nhw wedi bod yn ddigon hael i'w roi i bobl yng Nghymru ac yn yr Alban, ac y gallent ei hawlio'n ôl ar unrhyw adeg pan ymddengys nad ydyn nhw'n hoffi'r hyn a wnawn ni gyda'r cyfrifoldebau sydd gennym. Ar ôl Brexit, mae'n rhaid inni gael dull llawer mwy ffurfiol, llawer mwy dibynadwy a llawer mwy diduedd o ryngweithio rhwng rhannau cyfansoddol y Deyrnas Unedig. Wrth gwrs, nid wyf yn cytuno â'r Aelod ynghylch ei sylwadau am chwalu'r Deyrnas Unedig—rydym ni'n credu mai'r ffordd orau i sicrhau dyfodol llwyddiannus i Gymru yw drwy sicrhau dyfodol llwyddiannus i'r Deyrnas Unedig. Ond welwn ni mo'r dyfodol llwyddiannus hwnnw oni allwn ni, ar ôl Brexit, ymwneud â rhannau cyfansoddol y Deyrnas Unedig mewn ffordd sy'n seiliedig ar gydraddoldeb cyfranogiad a pharch cydradd.

Rwy'n croesawu datganiad Ysgrifennydd y Cabinet i ryw raddau, ac rwy'n sicr yn cytuno â'i ddadansoddiad o gytundeb Chequers a'i wrthddywediadau mewnol. Mae'n eithaf clir mai ymarfer gwleidyddol yw hwn nid i gael y canlyniad gorau i'r Deyrnas Unedig, ond i geisio papuro dros graciau y carfannau cwerylgar o fewn y Blaid Geidwadol, ac mae'r llanast sydd wedi dod i'r amlwg o'r broses hon yng nghytundeb Chequers yn dangos beth sy'n digwydd pan rydych chi'n cynnal trafodaethau drwy gyfrwng pobl sydd ddim wir yn credu yn yr hyn y maen nhw'n ei wneud. Pleidleisiodd y mwyafrif o Aelodau Seneddol Ceidwadol i aros, roedd hyd yn oed mwy o fwyafrif o aelodau'r Cabinet eisiau aros. Mae gennym ni gasgliad o bobl nad ydyn nhw yn y bôn eisiau gadael yr UE mewn gwirionedd, a bwriad cytundeb Chequers yw cyflawni'r amcan penodol hwnnw. Byddwn yn aros yn yr UE ym mhopeth, oni bai am mewn enw. Felly, rwy'n synnu, mewn llawer ffordd, nad yw pleidiau eraill yn fwy siriol yn ei gylch, oherwydd mae mewn gwirionedd yn cyflawni'r hyn yr oeddent yn ei ddymuno.

Soniodd Steffan Lewis, yn ystod ei gyfraniad y prynhawn yma, am y wlad yn cael ei dal yn wystl, Cymru'n cael ei dal yn wystl, gan ideolegwyr digyfaddawd yn San Steffan. Mewn gwirionedd, y bobl sy'n dal pob un ohonom ni yn y Deyrnas Unedig yn wystlon yn y broses hon yw'r Comisiwn Ewropeaidd a'i lefarydd, Monsieur Barnier. Ni all neb addo cytundeb oherwydd wrth gwrs allwn ni ddim rheoli ymateb yr Undeb Ewropeaidd i gynigion Prydain. Felly, roedd Prif Weinidog Cymru yn anghywir pan ddywedodd yn gynharach wrthym fod bargen wedi ei haddo yn ffyddiog inni gan yr UE; yn sicr wnes i ddim addo unrhyw fargen yn ffyddiog gyda'r UE, gan wybod ein bod mewn gwirionedd yn siarad ieithoedd gwahanol yn wleidyddol. Rydym ni wedi bod yn siarad iaith economeg, roedd negodwyr yr Undeb Ewropeaidd mewn gwirionedd yn siarad iaith gwleidyddiaeth. Iddyn nhw, yr angen sylfaenol yw cynnal y prosiect gwleidyddol o geisio mwy o undod gwleidyddol, a dyna un o'r prif resymau pam yr wyf i wastad wedi gwrthwynebu aelodaeth Prydain o'r UE. Does arnaf i ddim eisiau bod yn rhan o archwladwriaeth ffederal yn yr UE, a dyna beth mae biwrocratiaeth barhaol yr Undeb Ewropeaidd yn benderfynol o'i gyflawni. Felly, roedd y drafodaeth hon wastad wedi ei thynghedu i fethu os oedd ganddyn nhw fantais drosom ni, ac yn hyn o beth mae gwendid Llywodraeth Prydain mewn gwirionedd wedi rhoi iddyn nhw hyd yn oed mwy o fantais nag oedd ganddyn nhw yn naturiol. 

Llithrodd Ysgrifennydd y Cabinet yn gyflym iawn o'r dadansoddiad hwnnw, y gallaf gytuno ag ef yn ei gylch, i'w alarnad Jerimeiaidd arferol. Rwyf wastad yn mwynhau ei gyfeiriadau clasurol, er ys gwn i faint o blant ysgol uwchradd heddiw fyddai deall pwy oedd Scylla a Charybdis. Yn anffodus, ni wyddant mae'n debyg hyd yn oed pwy oedd y Proffwyd Jeremiah chwaith. Ond os cyhoeddir fyth fersiwn wedi'i ddiweddaru o Lyfr y Galarnadau, ni allaf feddwl am neb gwell i'w ysgrifennu nag Ysgrifennydd y Cabinet ei hun. Fel y nododd Darren Millar yn ei gyfraniad, mae honiadau eithafol prosiect ofn yn gwbl hurt. Rwy'n credu bod y syniad na fyddwn ni'n gallu defnyddio ein pasbortau neu na fydd awyrennau yn gallu hedfan dros ofod awyr Ewropeaidd neu dir mewn meysydd awyr Ewropeaidd—ac, wrth gwrs, y byddai efallai y gwrthwyneb yn wir mewn rhai amgylchiadau—mor chwerthinllyd nad oes angen treulio llawer o amser ar hynny. Nid wyf o'r farn fod hynny'n gwrthbrofi'r hyn a ddywedodd Darren Millar sydd yn nogfennau ei Lywodraeth ei hun, oherwydd mae'r Llywodraeth ei hun yn rhan o'r prosiect ofn yn hyn o beth, oherwydd mae hynny'n eu helpu i gyflawni eu hamcanion gwleidyddol hefyd. 

Clywsom gan Monsieur Barnier ei hun yn y 48 awr diwethaf bod ateb rhwydd i broblem Gogledd Iwerddon. Nid yw'n dweud hynny uniongyrchol, ond beth ddywedodd ddau ddiwrnod yn ôl o ran datrys y broblem o fasnach dwyrain-gorllewin o'r Iwerddon, sydd yr un mor berthnasol i fasnachu rhwng y gogledd a'r de, yw, a allai technoleg helpu masnach Dwyrain-Gorllewin, ac a yw hynny'n gwestiwn gwahanol i fasnachu rhwng y Gogledd a'r De. Ei nod yw gwneud gwiriadau mor syml a rhwydd ag y bo modd, ond mae hynny'n fater ar gyfer y timau negodi. Wrth gwrs, ef sy'n arwain y timau negodi, felly mae mewn gwirionedd yn gweithio tuag at ateb rhwydd. Nid oes unrhyw reswm i feddwl na fyddai hynny ar gael ar gyfer masnach rhwng y gogledd a'r de yn ogystal. Wedi'r cyfan, dim ond tua 1 y cant o fasnach Iwerddon sy'n digwydd rhwng y gogledd a'r de, a cheir mecanweithiau sefydledig mewn awdurdodaethau eraill ledled y byd a allai wneud hynny mor rhwydd ag y bo modd—tollau clirio awtomatig, gwiriadau ffin electronig a gwiriadau ffisegol achlysurol ymhellach draw o'r ardaloedd ffiniol. Felly, dyfal donc yw hi, a gellir cyflawni hynny'n rhwydd. Mae Iwerddon mewn gwirionedd yn cael ei defnyddio fel teclyn bargeinio gan yr UE, fel modd i nid yn unig danseilio ein sefyllfa negodi yn y trafodaethau Brexit hyn, ond hefyd fel ffordd o geisio chwalu'r Deyrnas Unedig ac, yn benodol, i greu undod gwleidyddol yn Iwerddon, a fyddai, yn amlwg, yn effaith drychinebus allai ddeillio o'r broses Brexit. Ond, nhw yw'r rhai sy'n chwarae â thân, nid ni. Fy ateb i i hynny fyddai dweud, 'Os ydych chi eisiau gwiriadau ar ffin Iwerddon, yna rhowch chi nhw ar waith'. Gadewch inni daflu'r bêl yn ôl iddyn nhw, a gadewch i ni weld beth fydd yn digwydd wedyn. Fe allem ni benderfynu ein hunain i beidio â chael ffin a gadael iddyn nhw ymdopi â'r canlyniadau.

Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet yn ystod ei ddatganiad na allai weld unrhyw fanteision o Brexit 'dim bargen'. Mae'n anochel y byddai costau ynghlwm â Brexit 'dim bargen'—nid oes neb erioed wedi gwadu y byddai costau trosiannol i adael yr UE, yn yr un modd ag yr oedd costau trosiannol sylweddol o ymuno yn y lle cyntaf. Ond mae polisïau diffyndollol yr UE yn pwyso drymaf ar y rhai sydd ar ben isaf y raddfa incwm yn y wlad hon, o bolisi amaethyddol diffyndollol ble mae tariffau mor uchel â 50 y cant ar y naill law, i drethi ar esgidiau a dillad, a hyd yn oed, drwy'r Cod TAW, ar bethau fel cynnyrch glanweithdra a llawer o gynhyrchion eraill yr ydym ni wedi cyfeirio atyn nhw yn ystod y ddadl hon. Bydd gennym ni'r rhyddid, pan rydym ni wedi ymadael â'r UE, i wneud ein penderfyniadau ein hunain ym mhob un o'r meysydd hyn, ac i gael gwared ar yr elfennau atchweliadol yn y codau treth a masnach y mae'r UE wedi eu gorfodi arnom ni. Does arnaf i ddim ofn y goblygiadau masnach wrth adael yr UE ar gyfer y tymor hwy.

Cyfeiriodd, fel y gwnaeth y Prif Weinidog yn gynharach heddiw—[torri ar draws.] Rwyf wedi gofyn nifer o gwestiynau hyd yn hyn a byddaf yn gofyn ychydig mwy hefyd yn yr amser byr sydd gennyf yn weddill. Yr UE fydd yn sylfaenol ar ei cholled wrth dorri llifau masnach neu gyfyngu ar lifau masnach, oherwydd mae gennym ni ddiffyg masnach enfawr â nhw. Mae wyth deg wyth y cant o geir sydd wedi'u cofrestru ym Mhrydain bob blwyddyn mewn gwirionedd yn tarddu o'r Undeb Ewropeaidd. Mae gennym ni ddiffyg masnach mewn ceir gwerth miliynau â'r Almaen yn unig. Mae'n rhaid cyfaddef, bydd problemau i rai sectorau amaethyddol os nad oes bargen, yn enwedig, fel y gwyddom ni, ar gyfer cynhyrchwyr cig oen, ond mae'r symiau o arian dan sylw yma mewn termau byd-eang yn fach, ac fe allai Llywodraeth sydd â'r ewyllys i weithredu system sy'n amddiffyn buddiannau'r rhai a fyddai o dan anfantais ymdrin â nhw yn hawdd. Wedi'r cyfan, dengys ffigurau ein bod yn mewnforio £0.4 biliwn o gig oen o dramor, ac yn allforio £0.3 biliwn, felly roedd diffyg ar fewnforion cig oen. Mae cyfle enfawr o ran amnewid mewnforion ar gyfer ffermwyr Prydain yn gyffredinol os yw'r UE yn ddigon hurt i geisio ein gorfodi i sefyllfa lle nad oes bargen, y maen nhw mewn gwirionedd wedi ymrwymo'n gyfreithiol i geisio ei gyflawni drwy Gytuniad Lisbon. Felly, bydden nhw'n torri eu deddfau eu hunain pe baen nhw'n parhau i ymddwyn fel y maen nhw. 

Felly, yr hyn rwy'n ei ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet ei wneud, heb unrhyw ffydd o gwbl y bydd yn derbyn fy nghyngor, yw bod ychydig yn fwy siriol a gobeithiol am y dyfodol. Beth bynnag yw'r costau tymor byr, yr enillion tymor hir mewn democratiaeth i bobl Prydain yw hanfod hyn i gyd. Pam y byddai arnom ni eisiau allanoli ein cyfreithiau i griw o dechnocratiaid rhyngwladol nad ydym yn eu hethol ac na allwn ni gael gwared arnyn nhw, ond na allwn ni hyd yn oed eu henwi ychwaith? Dyma'r gwrthwyneb yn llwyr, rwy'n credu, i'r hyn y sefydlwyd y Blaid Lafur i'w gyflawni—i ddefnyddio grymoedd democratiaeth seneddol er budd dosbarth gweithiol y wlad hon. Mae'r syniad bod y math o bobl sydd mewn sefydliadau busnes rhyngwladol, fel Carolyn Fairbairn, sy'n cynrychioli Cydffederasiwn Diwydiant Prydain, corff sydd wedi bod yn hollol anghywir ar bob mater economaidd o bwys yn ystod fy oes i, o incwm polisi i system ariannol Ewrop—mae'r syniad bod eu cyngor yn werth gwrando arno yn ymddangos i mi yn rhyfedd i un o gefnogwyr Corbyn. Efallai y caiff y gwrthgyferbyniadau hynny eu hesbonio mewn fforwm arall.

Felly, mae'r cwestiwn olaf yr hoffwn i ei ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwneud â'r posibilrwydd o gynnal ail refferendwm, oherwydd mae'n eithaf clir bellach mai'r cyfeiriad y mae'r Blaid Lafur yn troedio tuag ato mewn gwirionedd yw cael ail refferendwm. Oherwydd, beth bynnag yw'r fargen a gaiff ei tharo, neu os na cheir unrhyw fargen, maen nhw'n gobeithio y bydd pobl Prydain yn gwneud penderfyniad gwahanol y tro nesaf i'r un a wnaethant y tro diwethaf. Ond sawl gwaith y mae'n rhaid inni gael pleidlais ar y mater hwn? Maen nhw wedi treulio 40 mlynedd yn gwarafun un inni—ers 1975. Os cawn ni ail refferendwm, rhaid gorfodi pobl Prydain i barhau i bleidleisio hyd nes y caiff y Blaid Lafur y canlyniad y maen nhw'n ei ddymuno. Os ydym ni'n cael ail refferendwm, pam ddim trydydd, pam ddim pedwerydd, pam ddim ei wneud yn ddigwyddiad blynyddol fel y Nadolig, oherwydd yna bydd gennym ni rywbeth i edrych ymlaen ato fel gwleidyddion bob blwyddyn, rhywbeth i'n cadw i gyd mewn gwaith? Felly, lle y daw hyn i gyd i ben? Dyna rwy'n ei ofyn. Penderfynodd pobl Prydain, gan gynnwys pobl Cymru, â mwyafrif—fe wnaethon nhw wrthod polisïau Plaid Cymru, fe wnaethon nhw wrthod polisïau'r Blaid Lafur, yn y refferendwm ym mis Mai 2016. Ac, felly, a wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet dderbyn pleidleisiau pobl Cymru a phobl Prydain am yr hyn ydyn nhw yn eu hanfod a rhoi iddyn nhw yr hyn y mae arnyn nhw ei eisiau, sef rhyddid oddi wrth yr UE?

Wel, Llywydd, rwy'n credu y clywais ddau gwestiwn yn y fan yna. Y cwestiwn cyntaf oedd: pam na allaf i fod yn fwy siriol? Ac rwy'n gobeithio imi egluro'r holl resymau pam na fyddai person synhwyrol yn dynesu at yr hydref hwn mewn ysbryd o obaith gwag.

Roedd yr ail gwestiwn am ail refferendwm. Rwyf wedi dweud yn glir mai fy nghred fy hun yw, os yw Tŷ'r Cyffredin yn analluog i gydweld, mae angen Tŷ Cyffredin newydd, drwy etholiad cyffredinol. Fel rwy'n deall pethau, nid yw sôn am ail refferendwm yn golygu gwrthdroi'r refferendwm cyntaf, er y credaf y gallem ni ddyfalu—ac ni fyddai'n annheg inni ddyfalu—pe canfu'r Aelod ei hun ar yr ochr a gollodd y refferendwm diwethaf, o fwyafrif bach iawn, na fyddai yn eistedd yn y fan yna yn dweud, 'O, wel, mae pobl Prydain wedi lleisio eu barn, wnaf i fyth ofyn y cwestiwn yna eto.' Ond, wrth gwrs, ymddengys ei bod hi'n amhosib i bobl ar yr ochr arall ofyn yr un cwestiwn eto. Nid yw'r cwestiwn o ail refferendwm ynglŷn ag a ddylid gadael yr Undeb Ewropeaidd—mae ynglŷn ag a yw telerau'r fargen a negodwyd yn foddhaol i'r bobl. Rwy'n credu fod hynny'n gwestiwn gwahanol, ac nid wyf i'n credu ei bod hi'n amhriodol i bobl feddwl mai dyna'r ffordd gywir i ofyn i bobl, pa un ai ynteu peidio, ar ôl penderfynu gadael yr Undeb Ewropeaidd—ai dyma'r hyn yr oeddech chi'n credu y byddai hynny yn ei olygu ac ai dyma'r hyn yr oeddech chi'n credu eich bod yn pleidleisio drosto? Nid yw hynny'n gwestiwn annheg i ofyn i bobl. Os wyf yn prynu sugnydd llwch mewn siop heddiw, mae gennyf 28 diwrnod i'w ddychwelyd i'r siop os nad yw'n gwneud y gwaith y credais y byddai'n ei wneud pan brynais ef. Ac os gallaf wneud hynny gyda sugnydd llwch, yna mae gofyn i bobl, 'wedi gwneud y penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd, ai'r fargen benodol hon yw'r hyn yr oeddech chi'n credu yr oeddech chi'n pleidleisio o'i blaid?'—Nid wyf i'n credu ei bod hi'n briodol i ddiystyru hynny. 

Ymhlith popeth arall, Llywydd, rwy'n credu y clywch chi'r bobl hynny sy'n ceisio argyhoeddi pobl yn y Deyrnas Unedig i adael yr Undeb Ewropeaidd yn sôn am ddau neu dri pheth. Pan fydd pethau'n mynd o chwith cymaint ag y mae rhai ohonom ni yn ofni y gallai, cawn gyhuddiadau o frad gartref ac anhyblygrwydd dramor. Byddai popeth wedi bod yn iawn oni bai am y ffaith bod y bobl hynny sy'n gyfrifol amdano—David Davis, Boris Johnson, y bobl adnabyddus hynny, oedd yn benderfynol o aros yn yr Undeb Ewropeaidd—. Oni bai amdanyn nhw, byddai popeth wedi bod yn iawn. Ac os nad yw pethau'n iawn iddyn nhw, mae'r holl fai ar y tramorwyr. Clywsom hynny'n dod i'r amlwg yn glir iawn y prynhawn yma. Yna rydym ni'n clywed, ar y naill law, wrth gwrs, bydd popeth yn iawn beth bynnag. Mae'n debyg, bydd modd defnyddio trwyddedau gyrru, er y dywedir wrthym ni na fydd modd gwneud hynny os na chawn ni gytundeb ynglŷn â Brexit. Tybed a sylwodd yr Aelod heddiw, wrth sôn am wneuthurwyr ceir yr Almaen, bod BMW wedi dweud y byddan nhw'n cau eu prif ffatri gweithgynhyrchu ym Mhrydain am sawl wythnos yn union ar ôl 29 Mawrth y flwyddyn nesaf. Mae'n benderfyniad y maen nhw wedi ei wneud eisoes, oherwydd maen nhw'n ofni y bydd tagfeydd yn nhwnnel y Sianel am bythefnos—na fyddan nhw'n gallu symud rhannau o un rhan o'r Undeb Ewropeaidd i un arall. Yn hytrach na bod gwneuthurwyr ceir yr Almaen o blaid cytundebau masnach rydd newydd gyda'r Deyrnas Unedig, maen nhw wrthi ar hyn o bryd yn ymdopi â chanlyniadau'r camau gweithredu a argymhellodd ef a'i blaid.

Ac yna rydym ni'n clywed, peidiwch â phoeni os na fydd popeth yn dda ar unwaith—yn y pen draw, bydd popeth yn iawn. Wel, tybed a sylweddolodd pobl a glywodd negeseuon yn ystod ymgyrch y refferendwm, ac a welodd fysiau a mynd i fyny ac i lawr eu strydoedd â symiau mawr o arian wedi eu hysbysebu ar eu hochrau, nad oedd hyn yn mynd i ddigwydd o ganlyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd—roedd yn ganlyniad rhyw ddyfodol pell ar ôl goroesi cyfnod o ddigalondid ac y byddai popeth yn iawn i'r rhai a oedd yn weddill. I ddweud y gwir, nid yw hynny'n dal dŵr. Mae'r Aelod yn gwybod nad yw hynny'n dal dŵr, ond mae'n gwneud ei ymgais arferol i'n hargyhoeddi ni o hynny y prynhawn yma.

Ysgrifennydd y Cabinet, byddwch chi wedi clywed Frances O'Grady, Ysgrifennydd Cyffredinol TUC Cymru, yn ddiweddar. Dywedodd hi:

Rhybuddiais y Prif Weinidog os nad yw ei bargen yn amddiffyn swyddi, hawliau yn y gwaith a heddwch yng Ngogledd Iwerddon, bydd y TUC yn cefnogi'r alwad am bleidlais ar delerau Brexit. Rydym ni i gyd yn undebwyr llafur—pan rydym ni'n taro bargen, awn yn ôl at yr aelodau i gael eu cymeradwyaeth. Felly boed hynny drwy bleidlais boblogaidd neu etholiad cyffredinol, mae'n rhaid i Mrs May gyflwyno ei bargen Brexit i'r bobl fel y gallan nhw benderfynu a yw'n ddigon da.

Nawr, ymddengys i mi, Ysgrifennydd y Cabinet, bod hynny'n rhywbeth sy'n swnio, ac sydd yn, rhesymol iawn. Tybed a ydych chi'n cytuno â hynny.

O ran eich datganiad, un pwynt pellach yw hyn: rydym ni wedi bod yn clywed llawer am ffyniant cyffredin cyn yr haf. Nid yw'n ymddangos fod unrhyw sôn am ffyniant cyffredin yn y trafodaethau amrywiol a fu. Bellach, fe wyddom ni fod y Torïaid, pan maen nhw'n sôn am ffyniant cyffredin—yr unig ffyniant cyffredin y maen nhw erioed wedi'i arddel yw ffyniant ymysg eu hunain a'r rhai sy'n eu cefnogi. Ond tybed, a oes unrhyw obaith o unrhyw ffyniant cyffredin yn canfod ei ffordd i Gymru, fel yr addawyd cyn y refferendwm?

Wel, Llywydd, gadewch imi ddweud ar y dechrau: rwy'n gobeithio y bydd bargen. Rwy'n gobeithio y bydd Prif Weinidog y DU yn negodi bargen fydd yn cyflawni'r hyn y mae hi'n dweud y mae arni eisiau ei gyflawni ac y gall hi ddarbwyllo Tŷ'r Cyffredin i'w gefnogi. Yr hyn yr oedd Frances O'Grady yn cyfeirio ato, a'r hyn yr wyf innau wedi cyfeirio ato y prynhawn yma, yw beth fydd yn digwydd os na all daro bargen o'r fath—ac yna mae'r pethau y mae'r TUC wedi eu dweud a gafodd eu hadlewyrchu i raddau helaeth yn yr hyn yr wyf i wedi ei ddweud y prynhawn yma—yn yr amgylchiadau hynny, yna mae'n briodol y dylai pobl gael cyfle i benderfynu.

O ran ffyniant cyffredin, gadewch inni fod yn glir: mae Cymru'n elwa o'n haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd o oddeutu £660 miliwn y flwyddyn. Rydym ni'n gymwys ar gyfer yr arian hwnnw yn unol â'r rheolau, rydym ni'n cael arian oherwydd bod gennym ni anghenion y mae angen eu bodloni ac rydym ni'n cael cyllid gan yr Undeb Ewropeaidd i'n helpu i wneud hynny. Ni fydd yr anghenion hynny wedi diflannu y diwrnod ar ôl Brexit, ac felly mae'n rhaid i'r arian ddod i Gymru i'n galluogi i barhau i ymdrin â'r materion sydd wedi'u nodi yma.

Os yw'r Blaid Geidwadol yn credu mai diben cronfa ffyniant gyffredin yw cymryd arian a ddaw i Gymru heddiw a'i ddyrannu i bobl eraill, fel ein bod yn waeth ein byd o ganlyniad i'n haelodaeth o'r Deyrnas Unedig nag yr ydym ni wedi bod o ganlyniad i'n haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, yna maen nhw ar lwybr ffôl iawn yn wir, ac rwy'n gwneud y pwynt hwnnw pa bryd bynnag y caf y cyfle.

Ysgrifennydd y Cabinet, diolch i chi am eich datganiad y prynhawn yma. Roeddwn wedi gobeithio siarad ychydig yn hwy, ond rwy'n credu bod y 10 munud a ddefnyddiwyd wedi niweidio llawer o'n cyfleoedd.

A gaf i hefyd sôn am un neu ddau o bwyntiau rhesymegol? Gwnaeth Steffan Lewis ddadl glir iawn ac ni allai dim fod yn fwy amlwg na'r hyn a ddywedodd am oblygiadau Brexit 'dim bargen'. Hoffwn pe byddai swyddogion yn San Steffan a Whitehall yn gwrando ar y math hwnnw o ddadl pan maen nhw'n cynhyrchu'r papurau technegol hyn, oherwydd mae papurau technegol, i siarad yn blaen, yn brin iawn o unrhyw atebion i'r problemau y maen nhw'n eu crybwyll, a dyna'r unig rai yr ydym ni wedi eu gweld hyd yma.

Ond a gaf i ofyn ychydig o gwestiynau ichi mewn cysylltiad â hynny? Yn amlwg, mae 'dim bargen' yn bendant ar yr agenda bellach ac rydym ni mewn peryg o ddod yn agosach ac yn agosach at gyfnod lle mae'n rhaid inni naill ai cytuno ar fargen neu yn y pen draw, yn ddiofyn, rydym ni mewn sefyllfa o 'ddim bargen'. Rydych chi wedi cael y papurau technegol hyn gan Lywodraeth y DU: a ydych chi wedi cael y cyfle i ofyn i'ch swyddogion i edrych ar y rheini, yn enwedig y rhai a gynhyrchwyd efallai ar 28 Awst, sef y rhai cynharach—rwy'n gwybod y cynhyrchwyd rhai yr wythnos diwethaf, a bod mwy i ddod—i edrych ar y goblygiadau i Gymru a sut y gall Cymru fynd i'r afael â'r materion ac ymateb efallai yn gadarnhaol yn seiliedig ar ba sefyllfaoedd 'dim bargen' sy'n debygol, felly a ydym ni'n barod am hynny?

A gaf i ofyn hefyd efallai—fe wnaethoch chi sôn yn eich datganiad, rwy'n credu, bod mwy na dwsin o gyfarfodydd wedi eu cynnal, ond nid y Fforwm Gweinidogol yw'r unig gyfarfodydd, ac nid cyfarfodydd Y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) chwaith; mae cyfarfodydd gweinidogol eraill hefyd. A oes gennych chi sefyllfa bellach lle y gallwn ni edrych yn draws-adrannol ar y pethau hyn i gyd, fel y gallwn ni eu rhoi at ei gilydd? Yn aml iawn, cawn lywodraethau yn gweithio ar eu pen eu hunain. Mae'n sefyllfa lle mae angen inni gael darlun traws-adrannol ynghylch beth sy'n digwydd fel y gall Llywodraeth Cymru sicrhau nad yw'r hyn a ddywedwyd mewn un fforwm yn cael ei ailadrodd mewn fforwm arall ac felly bod gennym ni gysondeb yn y trafodaethau hynny.

Nawr, rwy'n cytuno â Darren Millar ar un ystyr, ac rwy'n ei groesawu i'w swyddogaeth newydd yn llefarydd ar hyn, ac rwy'n synhwyro mai prin oedd trafodaethau'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) y gwnaethoch chi eu cynnwys yn eich datganiad o ddydd Iau diwethaf. A yw hyn yn adlewyrchu'r ffaith nad oes fawr ddim yn digwydd yn y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE). Rydym ni, yn y gorffennol, wedi gwneud sylwadau ynglŷn â pha mor effeithiol ydyw. A yw'n effeithiol mewn gwirionedd? A gawsoch chi unrhyw drafodaethau manwl a llwyddiannus ddydd Iau diwethaf neu a ydym ni'n ôl yn y byd lle nad yw'r Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) mewn gwirionedd yn cynhyrchu dim, nad ydym ni'n symud gam ymhellach ac mewn dim ond chwech i wyth wythnos byddwn mewn sefyllfa lle bydd trafodaethau yn dirwyn i ben?  

Unwaith eto, ynglŷn â'r sefyllfa 'dim bargen', rydym ni'n siarad am fframweithiau—mae'r swyddogion yn sôn am fframweithiau. Ydyn nhw mewn gwirionedd yn edrych ar y sefyllfa o ran beth sy'n digwydd os oes 'dim bargen'? Sut fydd y fframweithiau yn gwneud cynnydd? Beth fydd yn digwydd ar 30 Mawrth 2019 os nad oes bargen o ran y fframweithiau cyffredin hynny?

Ac nid ydych chi wedi sôn yn eich datganiad, efallai, am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud gyda'r rhanbarthau? Rwy'n cydnabod yr anawsterau sydd gennym ni, weithiau, heb fod yn aelod-wladwriaeth yn y trafodaethau hynny, ond rydym ni'n trafod ein perthynas yn y dyfodol gyda'r rhanbarthau. A allech chi sôn am y berthynas fydd gan Gymru gyda'r rhanbarthau eraill yn y dyfodol fel y gallwn ni weld beth sydd o'n blaenau yn hynny o beth mewn sefyllfa lle rydym ni yn gadael?

Efallai, yn olaf, y gallwn ni siarad ynglŷn â ble yr ydym ni arni—soniodd Mick Antoniw am y gronfa ffyniant gyffredin. Credaf fod hynny'n fyd ffantasi ar hyn o bryd. Nid ydym ni wedi gweld unrhyw beth yn ei gylch eto. Ond beth ydych chi'n ei wneud i sicrhau bod y polisi rhanbarthol a'r cyllid rhanbarthol—soniodd Prif Weinidog Cymru y byddwch chi'n sôn am hynny'n ddiweddarach—. Ble'r ydym arni gyda'r cyllid rhanbarthol i sicrhau y gellir darparu ein polisi rhanbarthol a'n cyllid rhanbarthol i Gymru? Oherwydd byddwn yn colli hynny, ar ôl Brexit, a byddem ni wedi cael arian pontio, does dim amheuaeth am hynny, yn y gyfran nesaf. Felly, ble ydym ni arni o ran y mater hwnnw?

Diolch i'r Aelod am y cwestiynau hynny. Mae llawer o'r hyn yr wyf wedi'i ddweud y prynhawn yma wedi bod yn feirniadol o Lywodraeth y DU, a hynny'n gwbl briodol. Felly, gadewch imi geisio gwneud ychydig o bwyntiau mwy cadarnhaol, a dweud yn gyntaf, gyda'r hysbysiadau technegol, y rhoddwyd cyfle i swyddogion Llywodraeth Cymru ddarllen a rhoi sylwadau ar yr hysbysiadau hynny yn ystod y cyfnod paratoi. Felly, nid ar ddiwrnod eu cyhoeddi y gwnaethom eu gweld. Fe wnaethom ni lwyddo i wneud yn siŵr eu bod yn gywir o safbwynt Cymru, ac felly rydym ni wedi cyfrannu'n fwy at eu paratoi nag a wnaethom mewn enghreifftiau eraill o faterion negodi yr Undeb Ewropeaidd.

O ran Cydbwyllgor y Gweinidogion yr wythnos diwethaf, fe wnes i dreulio y rhan fwyaf o'r hyn yr oedd gennyf i'w ddweud yn adlewyrchu agenda y cyfarfod hwnnw, oherwydd roedd yn ymdrin ar wahân â datblygiadau o ran y fargen arfaethedig ar gyfer Papur Gwyn Chequers. Cawsom drafodaeth gyda'r Ysgrifennydd Gwladol newydd yn yr adran Brexit am y cyfarfodydd niferus yr oedd yntau wedi eu cynnal dros yr haf â'r UE ar y mater hwnnw. Cawsom drafodaeth sylweddol ynghylch gwaith paratoi ar gyfer 'dim bargen' a'r hysbysiadau technegol a'r paratoadau eraill y mae Llywodraeth y DU yn eu cynnal, a chawsom ni gyfle i adolygu'r cynnydd a wnaed o ran trafodaethau fframwaith.

A yw'r fforwm yn darparu man priodol lle ceir ymgysylltu gwirioneddol ac ymdeimlad bod rhywun yn cymryd rhan ar dir gwastad? Nac ydy, ac rwyf wedi dweud hynny y prynhawn yma—mae angen ei ddiwygio a'i wella—ond a oedd y cyfarfod yn werthfawr? Oedd, oherwydd roedd yn caniatáu i mi fel cynrychiolydd Llywodraeth Cymru, ac, yn wir, fy nghyd-Aelod o'r Alban, Mike Russell, wneud cyfres o bwyntiau pwysig sy'n cynrychioli buddiannau ein gwledydd, ac roedd yn werthfawr yn hynny o beth. A dyma'r cyntaf o gyfres o gyfarfodydd Cyd-bwyllgor y Gweinidogion sydd wedi eu hamserlennu erbyn hyn yn nhymor yr hydref, ac mae hynny'n welliant hefyd, lle mae gennym ni gyfres o ddyddiadau y cytunwyd arnyn nhw ymlaen llaw sy'n ein galluogi i gyfrannu'n fwy trwy baratoi ymlaen llaw ar gyfer y cyfarfodydd hynny. Felly, nid ydynt yn berffaith o bell ffordd, ond maen nhw'n parhau i fod yn fan lle gallwn ni fanteisio ar bob cyfle i hybu buddiannau Cymru.

Diolch i David Rees am grybwyll maes nad oeddwn i wedi gallu ei drafod yn y datganiad, sef y gwaith parhaus yr ydym ni'n ei wneud i nodi'r rhanbarthau hynny yn yr Undeb Ewropeaidd yr ydym ni'n dymuno perthynas arbennig â nhw ar ôl ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. Roeddwn yn ddigon ffodus i allu croesawu dirprwyaeth yma o Wlad y Basg, yn dilyn ymweliadau gennyf i a gan Lesley Griffiths. Roedd Arlywydd Gwlad y Basg yma yn gynharach yn yr haf, ac mae hwnnw'n rhanbarth pwysig iawn ar gyfer ein dyfodol ni yma yng Nghymru. Mae Prif Weinidog Cymru wedi ymweld â nifer o ranbarthau eraill dros yr haf—yn rhan o'r rhaglen barhaus honno.

O ran polisi rhanbarthol, gadewch imi bwysleisio sylw y gwnaeth y Prif Weinidog yn gynharach, oherwydd rwy'n credu weithiau na cheir digon o bwyslais ar ei bwysigrwydd. Pan fyddwn ni, Llywodraeth Cymru, yn dweud ar yr amod y daw arian atom ni drwy ba ddull bynnag y cytunwyd arno, at y dibenion y defnyddir Cyllid Ewropeaidd ar eu cyfer heddiw, rydym ni'n rhoi gwarant, ymlaen llaw, o ddau beth. Yn gyntaf, y cedwir yr arian at y dibenion hynny. Ni chaiff ei amsugno i gyllideb ehangach Llywodraeth Cymru. Rydym ni'n cael arian ar gyfer cefn gwlad Cymru, rydym ni'n cael arian i ddiwygio ein heconomi. Caiff yr arian ei gadw at y dibenion hynny, ac nid ydym ni'n dweud hynny am arian arall sy'n dod i Lywodraeth Cymru. Rydym ni bob amser yn dweud, yn gwbl briodol, y daw drwy fformiwla Barnett, ond mae'n mynd i'r pot ac rydym ni'n penderfynu. Ac rydym ni'n barod i gynnig gwarant amlflwydd. Mewn geiriau eraill, gan fod arian yr Undeb Ewropeaidd yn dod â gwerth saith mlynedd o warant ac yn galluogi pobl i gynllunio ar gyfer eu dyfodol, byddem yn rhoi'r un sicrwydd yma yng Nghymru ar gyfer arian a ddaw at y dibenion hynny gan Lywodraeth y DU. Nid ydym ni'n dweud yr un o'r pethau hynny mewn cyd-destunau eraill. Ailadroddodd y Prif Weinidog rywfaint o hynny yma y prynhawn yma, a byddaf yn adlewyrchu hynny, rwy'n gobeithio, mewn datganiad yr wyf yn gobeithio y gallaf ei wneud yn yr wythnosau nesaf yma ar lawr y Cynulliad ar ddyfodol polisi rhanbarthol.

Roeddwn yn falch o glywed Steffan Lewis, yn ei sylwadau, yn sôn am ddiogelwch bwyd yn un o'r prif faterion y mae angen inni ei ystyried yn y posibilrwydd o gael 'dim bargen' gyda sefyllfa'r Undeb Ewropeaidd oherwydd rwyf i, fel chithau, yn gobeithio y gall Mrs May gyflwyno bargen y gallwn ni i gyd ei chefnogi, ond mae'r rhifyddeg Seneddol yn San Steffan yn ei gwneud hi'n anodd iawn gweld sut y bydd hynny'n digwydd.

Felly, i fynd yn ôl at ddiogelwch bwyd, rwyf wedi edrych yn gyflym ar yr hysbysiadau technegol y mae Llywodraeth y DU yn eu cyhoeddi am y goblygiadau ar gyfer ffrwythau a llysiau yr ydym ni'n eu mewnforio ar hyn o bryd, gan fwyaf, o'r Undeb Ewropeaidd. Gallaf weld cryn dipyn ynghylch sut y gallwn i fewnforio ffured, ond fawr ddim am ffrwythau a llysiau. Gallaf fewnforio 2 kg o ffrwythau a llysiau o'r tu allan i'r UE. Nawr, mae'n debyg, byddai hynny'n berthnasol i holl wledydd yr UE os cawn ni Brexit caled. Nid oes dim am yr hyn yr wyf i  eisiau ei deall mewn gwirionedd, sef y goblygiadau i'r cyfanwerthwyr, y manwerthwyr sy'n cyflenwi'r stryd fawr er mwyn ein galluogi ni i gyd i gael y bwyd sydd ei angen arnom ni bob dydd, yn enwedig y bwydydd darfodus. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, hwyrach y cawsoch chi fwy o amser i edrych ar yr hysbysiadau technegol hyn, a meddwl oeddwn i tybed a allwch chi ddweud wrthym ni beth maen nhw'n ei ddweud am y mater hwn a beth y gallwn ni ei wneud i liniaru rhai o'r effeithiau gwaethaf, h.y. plannu yn awr ar gyfer cnydau gwanwyn, gan ddefnyddio'r rhaglen LEADER o bosib o fewn rhaglen yr UE, neu arian arall a allai fod ar gael, i annog dinasyddion a chwmnïau, busnesau, i ddechrau tyfu mwy o lysiau a ffrwythau yn awr.

Llywydd, diolch i'r Aelod am y pwyntiau pwysig iawn hynny. Y ffordd briodol o liniaru'r trychinebau y mae hi'n tynnu sylw atyn nhw yw cael bargen y gallwn ni i gyd ei chefnogi wrth iddi adael yr Undeb Ewropeaidd. Credaf mai cyn lywodraethwr Banc Lloegr, Mervyn King, dim ond ychydig wythnosau yn ôl, a dynnodd sylw at yr hurtrwydd llwyr bod yn rhaid i'r chweched genedl gyfoethocaf ar wyneb y ddaear baratoi ar gyfer sefyllfa lle mae'n rhaid inni bentyrru cyflenwadau bwyd a meddyginiaethau fel petaem ni ar drothwy rhyw fath o gyfnod rhyfel. Roedd yn gwatwar y syniad ein bod ni wedi cael ein hunain i'r math hwnnw o sefyllfa, ac mae hyn gan ddyn a siaradodd o blaid y syniad y dylem ni adael yr Undeb Ewropeaidd. Felly, y ffordd briodol o liniaru'r anawsterau hynny y mae'r aelod yn cyfeirio atyn nhw yw peidio â chael ein hunain mewn sefyllfa o 'ddim bargen' gyda'r holl anawsterau y mae hi'n eu disgrifio.

Rwy'n credu ei bod hi mae'n debyg wedi edrych yn ofer am gyngor gan Lywodraeth y DU ar y mater hwn oherwydd, o'm cof—ac fe wnaf i wirio hyn i wneud yn siŵr fy mod yn gywir yn hyn o beth—mae hwn yn un o'r meysydd sydd eto i gael sylw mewn hysbysiadau technegol. Ceir cyfres o faterion eraill, llawer ohonynt yn tynnu sylw at feysydd ble mae hyd yn oed mwy o anhawster, rwy'n credu, y mae Llywodraeth y DU eto i roi cyngor i fusnesau ac i'r cyhoedd ynglŷn â sut y bydd y materion hynny yn cael eu trafod os oes sefyllfa o 'ddim bargen', ac rwy'n credu mai'r rheswm nad ydym ni wedi gweld rhai o'r pethau hynny yw oherwydd, yn y meysydd hynny, bydd y negeseuon hyd yn oed yn waeth na'r rhai hynny y cyfeiriodd Steffan Lewis atyn nhw yn gynharach.

Yn olaf, Jane Hutt.

Diolch i chi am eich datganiad, Ysgrifennydd Cyllid. Fel y gwyddoch chi, rwyf wedi mynegi yn gyson fy mhryderon ynghylch effaith Brexit ar hawliau gweithwyr a chydraddoldeb o ran cyfraith yr UE, ac wedi cefnogi swyddogaeth gadarnhaol cronfeydd strwythurol i ehangu cyfle cyfartal yn y farchnad lafur, a welir, er enghraifft, yn eich cyhoeddiad diweddar o £17 miliwn i bobl ifanc yn ne-ddwyrain Cymru er mwyn helpu i wireddu eu potensial o ran gyrfa.

Rwyf wedi bod yn astudio'r hysbysiadau technegol—maen nhw'n fyr iawn, mae'n rhaid imi ddweud—pe bai 'dim bargen'. Mae'r canllawiau ar hawliau gweithle os bydd Brexit 'dim bargen' yn ein hatgoffa o ystod cyfraith yr UE sydd wedi dod â manteision hawliau gweithwyr, gan gynnwys: rheoliadau amser gweithio; hawl i wyliau oherwydd rhesymau teuluol gan gynnwys absenoldeb mamolaeth a thadolaeth; deddfwriaeth i atal a chywiro gwahaniaethu ar sail oedran, rhyw, anabledd, cyfeiriadedd rhywiol, crefydd neu gred, hil neu darddiad ethnig yn y gweithle; deddfwriaeth i amddiffyn gweithwyr rhan-amser a phobl ifanc, a llawer mwy. Dywed yr hysbysiad technegol y bydd Llywodraeth y DU yn parhau i weithio gyda'r gweinyddiaethau datganoledig i sicrhau bod hawliau gweithwyr yn dal yn weithredol ledled y DU. Unwaith eto, a wnewch chi gadarnhau bod yr ymgysylltiad hwn yn digwydd a rhoi unrhyw sicrwydd ynglŷn â'r hawliau a'r amddiffyniadau hyn os ceir sefyllfa o 'ddim bargen'?

Mae angen sicrwydd hefyd o ran grantiau Cronfa Gymdeithasol Ewrop pe bai 'dim bargen'. Unwaith eto, dywed yr hysbysiad technegol:

Yn y sefyllfa annhebygol o beidio â gallu taro bargen, y byddai ymadawiad y DU o'r UE yn golygu na fyddai sefydliadau yn y DU yn gallu cael cyllid yr UE ar gyfer prosiectau Cronfa Gymdeithasol Ewrop ar ôl y diwrnod ymadael, sef Mawrth 2019. A ydych chi wedi cael sicrwydd gan Lywodraeth y DU na fydd unrhyw fwlch mewn cyllid ar gyfer twf rhanbarthol, ac y câi prosiectau'r UE eu gwarantu, gan gynnwys Cronfa Gymdeithasol Ewrop, mewn sefyllfa o 'ddim bargen'?

Yn olaf, fe hoffwn i ofyn cwestiwn am gronfa bontio'r UE o ryw £50 miliwn a ddarparwyd gan Lywodraeth Cymru. Soniwyd amdano wrth graffu ar waith Prif Weinidog Cymru ddoe yn y pwyllgor materion allanol. A allwch chi gadarnhau na fydd y swm canlyniadol gan Lywodraeth y DU yn ddigon i ariannu pob gweithgaredd sy'n ymwneud â Brexit y mae angen inni ei wneud, felly mae'n rhaid inni ddiwallu'r anghenion hyn o ran paratoi ar gyfer y cyfnod pontio drwy ddefnyddio cyllideb gyfyngedig iawn o ganlyniad i gyni ac nad yw Llywodraeth y DU yn darparu'r arian sydd ei angen arnom ni o ran y cyfnod pontio hwnnw?

Diolch, Llywydd. Fe wnaf i ateb y cwestiwn olaf yn gyntaf. Mae'r Aelod yn llygad ei lle: nid yw cronfa bontio'r UE o £50 miliwn yn cael ei drosglwyddo'n syml i Gymru o'r arian a ddaw gan Lywodraeth y DU yn hyn o beth; rydym ni'n gorfod darparu arian o ffynonellau presennol yn ein cyllidebau cyfalaf a refeniw. Rydym ni'n fodlon gwneud hynny oherwydd bod angen brys. Rydym ni yn defnyddio arian sy'n dod gan Lywodraeth y DU, ond yn sicr nid dyna'r cyfan ohono; caiff arian ei ddefnyddio o fannau eraill yn Llywodraeth Cymru oherwydd rydym ni'n gwybod bod yr angen i baratoi ar gyfer Brexit yn rhychwantu pob un o'n gwasanaethau cyhoeddus a'i fod o bwys gwirioneddol i swyddi a ffyniant.

O ran dyfodol y cronfeydd strwythurol dan sylw, fe wnes i groesawu gwarant wreiddiol y Canghellor pan roddodd rywfaint o sicrwydd yn syth ar ôl y refferendwm ynghylch cronfeydd strwythurol, ac rwyf wedi croesawu ei benderfyniad pellach i warantu cronfeydd strwythurol ar gyfer yr holl gyfnod hwn. Mae hynny wedi helpu i roi sicrwydd i'r rhai sydd ynghlwm â hyn ar hyn o bryd ac wedi rhoi hyder y byddwn yn gallu gwneud y defnydd gorau posibl o'r cronfeydd yn y cylch cyfredol. Yr hyn sydd y tu hwnt i'r cylch cyfredol, fel y gofynnodd Mick Antoniw ynghylch y gronfa ffyniant gyffredin, yw lle y mae arnom ni angen—a hynny ar frys, â threigl amser—yr un graddau o eglurder y bydd yr arian y mae Cymru wedi elwa arno yn y cylch presennol ar gael i ni ar gyfer y dibenion hynny ar ôl Brexit.

Yn olaf, o ran y cwestiwn ynglŷn â hawliau gweithwyr, hawliau defnyddwyr, hawliau dinasyddiaeth a hawliau dynol—yr holl bethau hynny yr ydym ni wedi'u hennill o ganlyniad i'n haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd—y broblem yn hyn o beth, Llywydd, yw hyn, ynte: mae Mrs May yn dweud wrthym ni pe byddai 'dim bargen', y câi'r holl hawliau hynny eu gwarantu, ond os ceir 'dim bargen', ni fydd dim Mrs May, a'r broblem wedyn yw y bydd yr addewidion y mae hi wedi eu rhoi yn gyfrifoldeb i'r bobl hynny ar ei meinciau cefn sydd wedi hyrwyddo 'dim bargen' eu gwireddu. A ydym ni'n credu eu bod yn rhannu'r un credoau hynny? A ydym ni'n credu y byddai Llywodraeth dan arweiniad Boris Johnson wedi ymrwymo yn yr un modd i sicrhau'r hawliau y mae gweithwyr Prydain ac y mae dinasyddion Prydain wedi elwa arnyn nhw drwy'r Undeb Ewropeaidd? Wel, wrth gwrs ddim; wrth gwrs na allem ni gael yr hyder hwnnw. Pan fydd Mrs May yn dweud hynny, rwy'n barod i'w chredu. Dywedodd o'r dechrau y byddai'r hawliau hynny yn cael eu gwarantu, ac mae'n berffaith bosib codi'r hawliau hynny a'u trosglwyddo i gyfraith y DU er mwyn parhau i'w gweithredu yma, yn hytrach na thrwy gyfraith yr UE. Ond os bydd 'dim bargen' bydd y bobl sy'n gwneud yr addewidion hynny yn annhebygol iawn yn parhau wrth y llyw, a dyna'r perygl sydd ar y gorwel i weithwyr ac eraill yma yng Nghymru.

Diolch i'r Ysgrifennydd Cabinet.