Part of the debate – Senedd Cymru am 3:57 pm ar 19 Medi 2018.
Yn ystod gwaith craffu'r pwyllgor ar effaith y Ddeddf teithio llesol, a oedd, wrth gwrs, yn cynnwys ymgynghori ag ystod eang o randdeiliaid, nodwyd nifer o fethiannau. Yn bennaf, nodwyd yn y rhan fwyaf o ardaloedd nad oedd wedi arwain at wneud i bobl ddechrau cerdded neu feicio, ac mewn rhai sefyllfaoedd gwelsom ostyngiad yn nifer y bobl sy'n cymryd rhan mewn teithio llesol, yn enwedig o ran plant naill ai'n seiclo neu'n cerdded i'r ysgol. Nawr, gwyddom fod perygl, canfyddedig neu wirioneddol, yn effeithio ar ein gallu ac yn benodol ar awydd rhieni i anfon eu plant i'r ysgol. Felly, dyna un o'r ffactorau sy'n rhaid inni eu cynnwys yn yr holl senario hon o geisio cael pobl ar gefn beiciau neu i gerdded.
Roeddem hefyd yn pryderu nad oedd rhai o gamau gweithredu'r Ddeddf yn cael eu dilyn, er enghraifft nid yw seilwaith teithio llesol yn cael ei gynnwys mewn prosiectau ffyrdd mawr, neu caiff seilwaith teithio llesol ei israddio wrth i brosiectau ddatblygu ac wrth i gyllidebau ddod o dan bwysau—mae Ffos-y-frân yng Nghaerffili yn un prosiect lle na chafodd unrhyw seilwaith teithio llesol ei gynnwys, naill ai ar y cam cynllunio neu'r cam gweithredu.
Roedd un neges yn amlwg iawn gan bob un o'r cyfranwyr i'r ymgynghoriad: diffyg cyllid, a diffyg cyllid hirdymor yn enwedig, a olygai ei bod hi'n amlwg nad oedd gan awdurdodau lleol ddigon o uchelgais i weithredu seilwaith newydd ar gyfer llwybrau teithio llesol. Daeth yn amlwg hefyd nad oedd unrhyw arweiniad strategol effeithiol ar lefel awdurdod lleol a Llywodraeth Cymru a lle cafwyd llwyddiannau, roedd y rhain yn bennaf yn deillio o frwdfrydedd a gwaith unigolion brwd.
Roedd y broses fapio'n fwy anodd a hirwyntog nag a ragwelodd Llywodraeth Cymru. Felly, roedd y £700,000 a ddyrannwyd i awdurdodau lleol ar gyfer y gwaith yn annigonol, gan arwain at orfodi'r awdurdodau i wneud iawn am y diffyg, gyda rhai rhanddeiliaid yn honni bod hyn wedi arwain at ddargyfeirio arian oddi wrth brosiectau seilwaith.
Mae pawb ohonom yn gwybod am yr effaith y gallai newid sylfaenol yn arferion teithio llesol pobl ei chael ar broblemau tagfeydd cronig a welwn mewn llawer o rannau o Gymru, felly hoffwn gydnabod teilyngdod uchelgais y Llywodraeth yn hyn o beth, ond rhaid iddynt gael eu hariannu'n briodol a'u hannog yn briodol. A gaf fi alw ar Lywodraeth Cymru felly i gynyddu cyllid i'r holl sectorau sy'n gweithredu teithio llesol gan wybod yn sicr y bydd y manteision economaidd a ddaw o deithio llesol yn llawer mwy nag unrhyw arian a werir arno?