Ysgrifennydd y Cabinet, rwy'n gobeithio y gwnewch chi faddau imi am fy hyfdra yn dechrau gyda newyddion da, oherwydd mewn gwirionedd, mae yna rywfaint o newyddion da allan yno. Gwn ein bod wedi taro ar ein gilydd yn y ffreutur yn ystod toriad yr haf, sy'n profi bod Aelodau'r Cynulliad yn parhau i weithio drwy'r hyn y mae'r byd y tu allan yn parhau i'w alw'n gyfnod y gwyliau, ac fe eglurais fod fy nith Nia ar fin cael ei graddau Safon Uwch a'i bod hi wedi sefyll arholiadau mewn pynciau STEM. Roeddem yn siarad am yr angen i annog disgyblion i ymgymryd â her pynciau STEM, ac rwy'n falch o ddweud ei bod wedi cael y graddau ac wedi cael lle yn ei dewis cyntaf, sef Prifysgol East Anglia, i astudio peirianneg amgylcheddol. Felly, mae hi'n mynd i Norwich ddydd Sadwrn, Ddirprwy Lywydd, ac rwy'n siŵr y bydd pawb ohonom am anfon ein dymuniadau gorau i'r holl bobl ifanc sy'n cychwyn ar y cam mwyaf cyffrous hwn yn eu bywydau. Maent yn dangos potensial ein pobl ifanc, ac wrth gwrs, mae hi bob tro'n drasiedi pan nad ydym yn cyrraedd y lefel honno lle gall y nifer fwyaf posibl o'n pobl ifanc gael y mathau hynny o brofiadau bywyd a dechrau cyrraedd eu gwir botensial.

Felly, mae'n bwysig iawn ein bod yn herio ein hunain o ran y safonau a gyflawnwn ym maes addysg, a chredaf ei bod yn briodol inni edrych ar ganlyniadau'r arholiadau, edrych ar PISA, ac annog y Llywodraeth i gael strategaeth sydd o ddifrif yn newid pethau fel y gallwn fod ar y blaen yn y Deyrnas Unedig unwaith eto, neu efallai yn Ewrop a'r byd. Pam lai? Dyna'r math o uchelgais a ddylai fod gennym, fel bod cenedlaethau'r dyfodol yn siarad am ein system addysg yn y ffordd yr arferai llawer o bobl siarad am yr athrawon a gweithwyr proffesiynol niferus a gâi eu cynhyrchu gan y system addysg yng Nghymru genedlaethau yn ôl. Ac rwy'n credu mai dyna sut yr ydym eisiau i weddill y DU siarad amdanom.

A gaf fi ddweud bod fy ymrwymiad penodol i i'r sector addysg ym maes anghenion arbennig? Rwy'n gadeirydd corff llywodraethu Ysgol Meadowbank, sef ysgol gynradd ar gyfer plant ag anawsterau dysgu iaith a lleferydd ac anableddau ehangach yn ogystal bellach. Ac o ran y ddadl y prynhawn yma, rwy'n gadeirydd llywodraethwyr Ysgol Headlands, sef ysgol i bobl ifanc ag anawsterau emosiynol ac ymddygiadol sylweddol. Yn dechnegol, ysgol annibynnol yw hi sy'n cael ei rhedeg gan yr elusen Gweithredu dros Blant, ond mewn gwirionedd mae'n darparu lleoedd ar gyfer sector y wladwriaeth. Credaf ei bod yn enghraifft wirioneddol ddisglair o'r hyn a gyflawnir gan ddisgwyliadau uchel, oherwydd ceir diwylliant o gyflawniad a disgwyliadau uchel yno. Ein harwyddair yw 'Disgwyliadau yw popeth', ac rydym yn annog pobl ifanc i sefyll arholiadau TGAU a Safon Uwch, ac rwy'n falch o ddweud y bydd rhai ohonynt yn ein gadael yn awr ac yn symud ymlaen i addysg bellach neu addysg uwch. Dyma'r math o ganlyniadau yr ydym am eu gweld, oherwydd dylem weld y bobl ifanc hyn fel rhai sy'n llawn o botensial, a pheidio â gweld eu hanhawster penodol fel rhywbeth sy'n eu diffinio.

Credaf fod grwpiau eraill yn allweddol yma o ran disgwyliadau: rhai sy'n cael prydau ysgol am ddim—mae angen inni wneud yn llawer gwell ar gyfer y grŵp hwnnw o bobl ifanc—a hefyd, plant sydd wedi cael profiad o ofal. Nid wyf am ganolbwyntio ar hynny y prynhawn yma, ond yn amlwg maent mewn categori tebyg. Unwaith eto, credaf fod yn rhaid i'n disgwyliadau fod yn uwch pan fyddwn yn gosod ein polisïau a'r hyn a ddisgwyliwn gan ysgolion: pa fecanweithiau cymorth a ddylai fod ganddynt ar waith? Sut y maent yn goresgyn y diffygion amlwg y bydd rhai yn yr ardaloedd hynny'n eu profi, fel lle gallant fynd i wneud gwaith cartref a chael mynediad at offer modern? A hyd yn oed ein pobl ifanc na allant ddibynnu ar eu rhieni neu eu gwarcheidwaid i helpu gyda'u gwaith cartref mathemateg neu rywbeth. Mae'n brofiad cyffredin, a dylem allu sicrhau, yn ein system, fod myfyrwyr o'r fath yn cael y cymorth y mae eraill yn ei gael pan fydd ganddynt fynediad drwy ffrindiau a pherthnasau at y math hwnnw o arbenigedd.

Felly, credaf ei fod yn hynod bwysig, a hoffwn weld pethau fel proses arolygu Estyn yn cael ei haddasu fel ein bod yn rhoi pwyslais go iawn ar is-setiau mewn perthynas â pherfformiad mewn arholiadau, megis anghenion arbennig—y darperir ar eu cyfer yn y brif ffrwd; dyna gyfeiriad cynyddol ar gyfer polisi cyhoeddus ac un rwy'n fras o'i blaid—ac fel y dywedais, prydau ysgol am ddim a phlant sydd wedi cael profiad o ofal. Yn anad dim, nid wyf am weld diwylliant yn datblygu yng Nghymru lle mae rhai myfyrwyr yn cael eu hannog rhag sefyll arholiadau TGAU neu Safon Uwch am fod hynny'n cael ei weld fel ffordd o guddio'r perfformiad cyffredinol go iawn yn y gymuned ysgol honno.