1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am ardoll cig coch Cymru? OAQ52689

Diolch. Rwy'n parhau i bwyso am ateb parhaol i'r annhegwch hwn sydd wedi bodoli ers tro. Rwy'n hynod o siomedig, yn dilyn fy ngheisiadau, nad oedd mesurau i sicrhau dosbarthiad tecach o'r ardoll cig coch wedi eu cynnwys ar wyneb Bil amaethyddiaeth y DU pan gafodd ei gyflwyno. Rwyf wedi dweud fy marn yn glir fod angen gwelliant gan y Llywodraeth yn awr i fynd i'r afael â'r mater hwn.

Wel, rydw i'n rhannu eich rhwystredigaeth chi, oherwydd rydw i'n Aelod o'r Cynulliad yma ers saith mlynedd ac rydw i'n siŵr fy mod i wedi bod yn gofyn yr un cwestiwn yn gyson ers y cyfnod yna. Ond mae undebau amaeth hefyd yn bryderus bod newidiadau yn y taliadau i ffermwyr yr ŷch chi'n eu cynnig yn 'Brexit a'n tir' yn mynd i arwain at lai o gig coch yn cael ei gynhyrchu yng Nghymru. O ganlyniad, wrth gwrs, mi fydd llai o anifeiliaid yn mynd trwy ladd-dai Cymru. Bydd hynny'n golygu bod llai o bres yn dod o gyfeiriad y lefi i hybu cig Cymru ac, o ganlyniad, bydd yna lai o hyrwyddo o'r cig hwnnw yn digwydd, ac rydych chi'n gweld y cylch dieflig ddaw yn sgil y posibiliad yna. Felly, a gaf i ofyn pa ystyriaeth sydd wedi bod o'r effaith y bydd 'Brexit a'n tir' yn ei gael ar gynhyrchu cig coch yng Nghymru? A pha sicrwydd allwch chi ei roi i'n cynhyrchwyr ni y bydd y Llywodraeth yn parhau i gefnogi'r diwydiant cig coch?

Wel, credaf fy mod wedi dweud fy marn yn glir iawn y byddwn yn amlwg yn parhau i gefnogi'r diwydiant cig coch. Nid wyf yn rhannu safbwynt pesimistaidd llawer o bobl ynghylch y materion rydych newydd eu codi, ond credaf ei bod bellach yn bryd inni fynd i'r afael â'r ardoll cig coch. Fel y dywedoch, rydych wedi eich bod yn Aelod yma ers saith mlynedd; rwyf innau wedi bod yn Aelod yma ers 11 mlynedd, ac mae wedi bod yn broblem barhaus. Ond yn amlwg, rydym wedi cael ateb dros dro sydd wedi arwain at rywfaint o gynnydd yn y maes hwn, ond credaf mai hwn yw'r Bil amaethyddol cyntaf ers dros 40 mlynedd, yn ôl pob tebyg. Credaf fod hwn wedi bod yn gyfle go iawn i allu mynd i'r afael â'r mater hwn, ac fel y dywedais yn fy ateb cyntaf i chi, roeddwn yn siomedig iawn nad oedd ar wyneb y Bil. Rwyf wedi cael ychydig o drafodaethau gyda Michael Gove i sicrhau ei fod yn welliant gan y Llywodraeth, gan i mi glywed ar un adeg y gallai fod yn welliant o'r meinciau cefn, ac ni chredaf y byddai hynny'n briodol. Credaf mai gwelliant gan y Llywodraeth yw'r peth lleiaf y dylem ei weld ar Fil Amaethyddiaeth y DU bellach mewn perthynas â'r mater hwn.

Diolch am eich ateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y gwyddoch, ar y meinciau hyn, rydym wedi bod yn gefnogol iawn i newid yn y maes arbennig hwn. Rydym yn sôn am symiau sylweddol o arian a gollir gan ddiwydiant da byw Cymru. Rwy'n cytuno â chi ei bod yn siomedig nad oedd yn rhan o'r Bil Amaethyddiaeth a byddwn yn defnyddio ein dylanwad hyd eithaf ein gallu, yn amlwg, i geisio dylanwadu ar y penderfyniad hwnnw. Ond yr hyn sy'n bwysig, gyda'r trefniadau presennol, yw y ceir cynnydd yn y capasiti prosesu yma yng Nghymru, yn enwedig yn y sector cig eidion, oherwydd ar hyn o bryd, yn amlwg, mae'r ardoll yn deillio o lle caiff yr anifail ei brosesu. Rydym wedi gweld capasiti prosesu yn lleihau yng Nghymru flwyddyn ar ôl blwyddyn. Pa hyder sydd gennych na fydd y sector prosesu yn lleihau fawr ddim neu ddim o gwbl eto, ac y gallwn symud, yn wir, i gyfnod lle byddwn yn gweld buddsoddiad sylweddol mewn prosesu cig coch yma yng Nghymru i gynyddu'r gallu i ychwanegu gwerth at y cynnyrch yma yn y wlad sy'n pesgi'r anifail hwnnw?

Diolch i Andrew R.T. Davies am ddweud y bydd yn cynorthwyo mewn unrhyw drafodaethau y gall o ran sicrhau'r gwelliant hwnnw rydym am ei weld gan y Llywodraeth i Fil Amaethyddiaeth y DU. Mewn perthynas â'r diwydiant prosesu, credaf fod ein diwydiant prosesu yn gweithio'n dda. Credaf ei fod yn asesiad deniadol iawn, ac rydym wedi cael astudiaeth ddichonoldeb, fel y gwyddoch rwy'n siŵr, o'r cyfleoedd i fuddsoddi mewn rhannau o'n gweithfeydd prosesu, nid yn unig cig, o reidrwydd, ond llaeth hefyd.

Un o'r pethau sy'n peri pryder ynglŷn â'n capasiti prosesu yw gallu gwladolion yr UE i symud. Ymwelais ag un ffatri brosesu lle roedd 80 y cant o'r staff yn wladolion yr UE. Felly mae yna bryder na fydd y staff gennym ar ôl Brexit. A sut rydych yn sicrhau bod y mathau hynny o swyddi yn fwy deniadol i bobl leol? Credaf fod hyn wedi bod yn broblem, ac mae'n rhywbeth rwy'n fwy na pharod i weithio gyda'r sector i fynd i'r afael ag ef.