Yn sicr hoffwn gefnogi ein cynigion ein hunain i sefydlu cynllun cenedlaethol sy'n anelu at gyflwyno gwasanaethau y tu allan i oriau, gofal critigol ac ambiwlans mwy cynaliadwy a fydd yn diwallu anghenion pobl Cymru. O dan y Llywodraeth Lafur Cymru hon, mae'r GIG yng Nghymru wedi parhau i dangyflawni'n gynyddol. Mae'r problemau hyn wedi bod yn arbennig o ddifrifol ym mwrdd Betsi Cadwaladr, sy'n cynnwys fy etholaeth fy hun.

Mae Betsi Cadwaladr wedi gweld problemau sylweddol gyda pherfformiad adrannau damweiniau ac achosion brys. Dengys adroddiad Ystadegau ar gyfer Cymru ar amseroedd aros adrannau damweiniau ac achosion brys a gyhoeddwyd yn 2018, fod 68 y cant o gleifion yn aros mwy na phedair awr i gael eu gweld, gan waethygu ym mis Awst 2018. Mewn dau ysbyty yng ngogledd Cymru y cafwyd y perfformiad gwaethaf yng Nghymru ers dechrau cadw cofnodion. Gwelodd Ysbyty Maelor Wrecsam lai na hanner eu cleifion o fewn amser targed y Llywodraeth ei hun o bedair awr. Roedd cyfradd Ysbyty Glan Clwyd yn 52 y cant.

Gwaethygwyd y pwysau ar y gwasanaeth ambiwlans gan rwystrau system yn ein hysbytai yn achosi oedi sylweddol wrth drosglwyddo cleifion o ambiwlansys. Collwyd bron i 5,000 awr i oedi wrth drosglwyddo cleifion yn Ysbyty Maelor Wrecsam, Ysbyty Glan Clwyd ac Ysbyty Gwynedd rhwng mis Ebrill a mis Mehefin eleni. Daw'r ffigurau hyn wedi i uwch grwner gogledd Cymru a chrwner cynorthwyol amlygu pryderon yn ddiweddar ynglŷn ag amseroedd aros am ambiwlans yn eu hysbysiadau rheoliad 28.

Ymhellach—[Torri ar draws.]—mae gwasanaethau meddyg teulu y tu allan i oriau, sy'n rhan annatod o'r broses o ysgafnhau'r pwysau ar y gwasanaethau brys, hefyd o dan bwysau. Rwy'n credu bod hynny wedi dihuno Ysgrifennydd y Cabinet. Dywed adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru ar gyfer 2018 ar gyflwr gwasanaethau y tu allan i oriau nad yw gwasanaethau o'r fath yn bodloni'r safonau cenedlaethol oherwydd diffyg morâl a phroblemau staffio. Mae ymchwil gan BBC Cymru a Swyddfa Archwilio Cymru yn dangos na allai bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr lenwi 2,082 awr o sifftiau meddyg teulu y tu allan i oriau. Mae hyn yn golygu bod 462 o sifftiau unigol heb eu llenwi, a phwysau cynyddol ar wasanaethau damweiniau ac achosion brys, yn enwedig ar gyfer achosion nad ydynt yn rhai brys.

Er bod y bobl sy'n gweithio mewn gofal critigol y tu allan i oriau a'r gwasanaeth ambiwlans yn parhau i ddarparu gofal o ansawdd gwych i gleifion, ac rydym yn canmol pob un ohonynt, mae'r ffigurau hyn yn dangos yn glir fod diffyg arweinyddiaeth wedi gwneud cam â hwy, ac rwy'n dweud wrthych: daw'r diffyg arweiniad hwnnw o'r fan hon. Mae fy etholwyr wedi blino ar fwrdd iechyd sy'n tangyflawni'n ddifrifol ac sydd wedi gweld safonau'n disgyn yn barhaus, a bwrdd iechyd sydd wedi bod yn destun mesurau arbennig ers tair blynedd.

Nid ein hetholwyr yw'r unig rai sydd wedi blino. Mae cyn reolwr uwch yn y GIG yng Nghymru, Siobhan, bellach yn gadael Cymru yn dilyn sawl methiant yng ngofal ei gŵr, ac nid oeddwn yn hoffi'r ffordd y cafodd ei dadleuon eu diystyru yn y Siambr hon yn gynharach. Mae'n dadlau bod yna wagle yn Llywodraeth Cymru ac nad yw byrddau iechyd yn cael eu rheoli gan y Llywodraeth, nac yn atebol i'r bobl. Mae hyn yn digwydd oherwydd methiannau eich Llywodraeth—heb arweiniad, yn analluog ac yn ddi-glem. Dyna waddol y Llywodraeth Lafur hon.

Fodd bynnag, mae'n galonogol clywed am ymrwymiad Prif Weinidog y DU yn ddiweddar i fuddsoddi £20 biliwn ychwanegol y flwyddyn mewn cyllid termau real i'r GIG. Mae hyn yn golygu y bydd Llywodraeth Cymru yn cael hwb ariannol o £1.2 biliwn y flwyddyn. Rhaid i Lywodraeth Cymru fuddsoddi cyllid hirdymor yn ddoeth yn awr, yn enwedig mewn gwasanaethau gofal critigol ac ambiwlans. Felly, rwy'n annog Llywodraeth Cymru i weithio gyda'r byrddau iechyd i ddatblygu cynllun cenedlaethol cynhwysfawr i fynd i'r afael â'r problemau y mae gwasanaethau gofal critigol ac ambiwlans yn eu profi ar hyn o bryd. Hefyd, rwy'n annog y Llywodraeth i ymrwymo mwy o adnoddau i wasanaethau ataliol er mwyn lleihau presenoldeb diangen mewn adrannau achosion brys tra bo'r gronfa trawsnewid gwerth £100 miliwn yn cael ei gweithredu.

Ysgrifennydd y Cabinet, nid dyma'r tro cyntaf i mi fod yn ymbil arnoch, bron iawn, ac yn erfyn arnoch i ddangos peth trugaredd tuag at y cleifion lu sy'n dibynnu ar ein nyrsys, ein meddygon ymgynghorol, ein meddygon, ein meddygon teulu a'n gweithwyr gofal yn y gymuned diwyd. Yn y fan hon y mae'r bai—nid ar y Senedd hon, ond arnoch chi, y Llywodraeth, yma yng Nghaerdydd. Os gwelwch yn dda, Ysgrifennydd y Cabinet, gofynnaf i chi eto, nid yn unig er lles fy etholwyr yn Aberconwy, a'ch cleifion, ond er lles holl gleifion Cymru a'u teuluoedd.