3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Cymru Iachach: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am y Gronfa Trawsnewid

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:50 pm ar 23 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 2:50, 23 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad am y gronfa trawsnewid. Rydym yn disgwyl yn eiddgar amdani, oherwydd rwyf wedi clywed cynifer o bobl yn dweud bod y gronfa trawsnewid hon yn mynd i fod yn ateb i bopeth ar gyfer llawer o bethau yn y GIG, felly rwy'n falch iawn, mewn gwirionedd, i ddarllen am y sylwadau cyffredinol yr ydych chi'n eu gwneud ynghylch y meini prawf. Efallai y gallech chi mewn gwirionedd roi ychydig mwy o fanylion inni am feini prawf prosiect fydd yn mynd rhagddo i'r gronfa trawsnewid. Pwy fydd yn gwneud y penderfyniad? Ai dim ond y byrddau rhanbarthol fydd yn cyflwyno prosiectau ac yna tîm Andrew Goodall yn gwneud y penderfyniad terfynol, neu a fydd hynny ar lefel ychydig yn is?

Rwyf ychydig yn bryderus mai dim ond dau brosiect sydd wedi eu cytuno hyd yn hyn ac rydym ni'n tynnu at derfyn 2018. Rwy'n sylweddoli ei bod hi'n gronfa newydd—nid wyf yn afrealistig—ond o gofio bod yr arian dim ond ar gael tan 2020, a ydych chi'n ffyddiog y byddwch chi'n gallu defnyddio'r £100 miliwn hwnnw o fewn, wel, yr ychydig dros ddwy flynedd nesaf, ac nid dim ond ei ddefnyddio, ond sicrhau bod y gronfa yn gweithio mewn gwirionedd a bod â chanlyniadau gwerthusiad er mwyn inni wybod a yw hi'n werth cyflwyno'r prosiectau hynny'n raddol ledled gweddill y GIG neu beidio?

A allwch chi roi unrhyw syniad inni o'r prosiectau hynny sydd wedi cael eu cyflwyno—y chwech nad ydych chi eto wedi dweud 'ie' neu 'na' wrthyn nhw, ac a yw hynny mewn gwirionedd oherwydd eu bod yn 'na' neu oherwydd eich bod yn dal i'w gwerthuso—ac a allwch chi gadarnhau a oes tegwch o ran y defnydd ledled Cymru? Y rheswm pam fy mod i'n gofyn hynny, wrth gwrs, yw bod Betsi Cadwaladr o dan fesurau arbennig, mae Hywel Dda yn dilyn rhaglen drawsnewid gweddol drwyadl, ac rwy'n pryderu tipyn nad yw byrddau iechyd—ac efallai fod yna rai eraill, nid dim ond y ddau yma—yn colli'r cyfle hwn oherwydd eu bod mor brysur yn gwneud eu gwaith bob dydd arall. Felly, a allwch chi ein sicrhau ni a fydd gennym ni'r tegwch hwnnw o ran defnyddio'r arian?

Ambell gwestiwn cyflym iawn, yn arbennig: y prosiectau yr ydych chi'n eu hystyried—a fyddwch chi'n rhoi mwy o bwyslais ar y sector sylfaenol a chymunedol? Rwy'n gofyn hynny oherwydd, wrth gwrs, holl gymhelliant yr adolygiad seneddol oedd sôn am sut y mae angen inni symud oddi wrth y sector eilaidd. Wrth siarad â byrddau iechyd, rwy'n cael yr argraff y defnyddir llawer iawn o hyn i ymdopi â phroblemau neu geisio gwneud i bethau ddigwydd yn y sector eilaidd. Ac felly, y sector sylfaenol a chymunedol hwn, yr ydym ni'n rhoi cymaint o ffydd ynddo i drawsnewid y ffordd yr ydym ni'n darparu gwasanaethau GIG dros y degawd neu ddau ddegawd nesaf—mae angen inni wneud yn siŵr bod yna brosiectau yn y fan honno a fydd yn cael eu cyflwyno. A fyddwch chi'n gallu ein sicrhau ni y cedwir cydbwysedd ar yr holl wariant hwn ac na fydd yn cael ei sugno i mewn i ddyled sydd eisoes yn bodoli neu  i orbenion sefydlog neu ragor o bersonél gweinyddol, fel ei fod mewn gwirionedd yn gwneud gwahaniaeth ar unwaith ar lawr gwlad?

Byddai gennyf ddiddordeb gwybod a yw hwn yn arian newydd yr ydych chi'n sôn amdano yn eich datganiad. Rydych chi'n sôn am £30 miliwn, y mae croeso mawr iddo, fel erioed, ar gyfer y byrddau trawsnewid rhanbarthol, a £60 miliwn ychwanegol i gefnogi'r Cynlluniau Tymor Canolig Integredig. Ai arian wedi'i adleoli yw hwn neu arian hollol newydd yn ychwanegol at y £100 miliwn?

Yn olaf, a oes gennych chi system o amserlennu eich cynlluniau treialu i sicrhau bod ffordd o derfynnu'r cynlluniau treialu hynny os oes angen—eu bod nhw un ai'n llwyddiannus neu'n aflwyddiannus? Faint o amser ydych chi'n mynd i'w roi iddynt? Oherwydd, os yw'n ymddangos eu bod yn aflwyddiannus—ac rwy'n sylweddoli nad ydym ni'n mynd i allu bod yn llwyddiannus ym mhob un—yna mae angen inni allu cydnabod hynny yn gyflym iawn, iawn a symud ymlaen at y prosiect nesaf fel ein bod yn gallu gwneud y defnydd gorau posib o'r swm hwnnw o arian, i drawsnewid y GIG yn y ffordd y mae angen inni ei wneud.