3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Cymru Iachach: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am y Gronfa Trawsnewid

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:54 pm ar 23 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:54, 23 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am y sylwadau a'r cwestiynau. Rwyf am ddechrau drwy gydnabod yr hyn yr ydych chi'n ei ddweud am y gronfa, ac, wrth gwrs, mae rhai pobl i gyd wedi bod yn chwilio am swm ychwanegol o arian. Pryd bynnag y byddwch chi'n cyhoeddi swm penodol o arian, bydd pobl bob amser yn ceisio deall beth yw eu rhan nhw ohono, beth yw eu cyfran nhw ac a fydd yn gwella'r holl helbulon. Wel, rwyf wedi bod yn glir iawn o'r cychwyn, mewn gwirionedd, fel y mae fy nghyd-Aelod Huw Irranca-Davies wedi bod, fod y gronfa hon yn gronfa benodol i helpu i gyflawni newid a thrawsnewid. Nid yw'n ateb i bopeth. Mae'n ymwneud â chefnogi a gweithredu ffyrdd newydd o weithio i drawsnewid ein holl wasanaeth. Felly, mae'n ffordd o arwain newid i ddefnyddio wedyn y £9 biliwn i sicrhau'r newid hwnnw drwy'r system gyfan. Dyna beth yr ydym ni'n chwilio amdano. Ac, yn hynny o beth, mae'r egwyddorion dylunio yr wyf wedi'u crybwyll sawl gwaith yn bwysig iawn. Os nad ydyn nhw'n bodloni'r egwyddorion dylunio a bennwyd gennym ni, ni fyddan nhw'n cael cymorth. Os nad oes modd eu cyflwyno ar raddfa fwy, ac os na allan nhw ddangos sut y gallai'r prosiectau hyn, os ydyn nhw'n llwyddiannus, gael eu cyflwyno ar raddfa fwy, yna ni fyddan nhw'n cael cymorth. Rwy'n derbyn nad yw pob prosiect sy'n cael cymorth, hyd yn oed ar sail y cyngor gorau, y cynllun gorau—nid yw pob prosiect yn debygol o lwyddo. Mae'n bwysig ein bod yn derbyn hynny ac yn dweud hynny dro ar ôl tro ar y cychwyn, oherwydd bydd pethau i'w dysgu o hyd gan brosiectau nad ydynt yn llwyddo.

Mae hynny'n mynd yn ôl at eich cwestiwn olaf ynghylch gwerthuso ac amserlen. Gyda phob cais a ddaw i mewn, bydd rhywbeth am werthuso ynddo fel y gallwn ni ddeall pa les y mae'n ei wneud neu ddim yn ei wneud, a hefyd yr amserlen i wneud hynny oddi mewn iddi. Felly, nid yw'r rhain yn brosiectau diddiwedd. Ni allan nhw fod. Mae'n rhaid iddyn nhw arwain at fan lle gallwn ni ddeall: ai hwn yw'r ateb cywir, ac, os ydyw, sut ydym ni wedyn yn ei gyflwyno ar raddfa fwy ar draws ein system? Ac, os nad hynny yw'r ateb cywir, yna mae'n rhaid inni ddadfuddsoddi o hynny. Rwy'n glir iawn, iawn am hynny ac nid oes gennyf unrhyw anhawster wrth ddweud hynny, yn y lansiad cychwynnol y bûm iddo yng Nghaerdydd a'r Fro, ac mae'r un peth yn wir am glwstwr Cwmtawe, a pha bynnag brosiectau yr wyf yn penderfynu eu cefnogi yn yr wythnosau a'r misoedd nesaf.

Felly, ynglŷn â'r cwestiwn y gwnaethoch chi ei ofyn am sut y gwneir penderfyniadau, mae'r bwrdd cynghori yno i herio'r gwaith a wneir gan fwrdd y rhaglen. Bydd y grŵp hwnnw, a arweinir gan Andrew Goodall, yn rhoi'r cyngor i mi, a byddaf wedyn yn penderfynu, yn seiliedig ar y cyngor hwnnw, a ddylid cefnogi prosiectau ai peidio. Felly, rwyf wedi penderfynu ar y ddau brosiect cyntaf. Yr wyth maes a grybwyllais—byddaf yn cael cyngor ar y rhai hynny, a byddaf wedyn yn eu hystyried, a byddaf wedyn yn penderfynu beth i'w gefnogi. Rwy'n hapus i gadarnhau y bydd pob rhan o Gymru yn darparu prosiect i fynd i'r gronfa trawsnewid, o faint a graddfa amrywiol. Gallaf warantu yn gyfan gwbl nad fydd Hywel Dda a'r gogledd yn cael eu hepgor o hyn. Felly, byddwch chi'n gweld, yn y dewisiadau a wnaf, y byddwn yn gwneud dewisiadau ledled y wlad. Rwy'n disgwyl i bob ardal, nid dim ond y ddau sydd wedi gwneud cais—. Rwy'n disgwyl, cyn diwedd y flwyddyn galendr, y byddwch yn gweld amrywiaeth o ddewisiadau eraill. Felly, ni allaf roi union amserlen, oherwydd mae angen imi ystyried y cyngor pan gaiff ei roi a gwneud dewis pan rwy'n fodlon ei bod hi'n briodol dweud 'ie' neu 'na'. Ond rwy'n disgwyl gwneud rhagor o ddewisiadau yn yr wythnosau nesaf, ac nid o reidrwydd aros misoedd.

Rwyf hefyd yn hapus i roi'r ymrwymiadau a roddais o'r blaen—nad yw'r gronfa trawsnewid hon yn ffordd o ddefnyddio adnoddau ychwanegol ar gyfer systemau ysbytai yn bennaf. Nawr, nid yw hynny'n golygu na all prosiectau gael effaith ar ein system ysbytai, neu na allan nhw ddefnyddio rhywfaint o'r arian o fewn y system ysbytai, ond mae'n ymwneud yn bennaf â chyflawni newid yn y dull o ddarparu gofal. Felly, y prif bwyslais yw gwasanaethau sylfaenol a chymunedol. Mae, mewn gwirionedd, yn ymwneud â'r bartneriaeth rhwng iechyd a gofal cymdeithasol ac eraill, gan gynnwys tai a'r trydydd sector. Dyna pam yr ydym ni wedi defnyddio byrddau partneriaeth rhanbarthol fel y dull cychwynnol. Mae'n rhaid i unrhyw beth sy'n dymuno dod at y gronfa trawsnewid fod, yn gyntaf, â chefnogaeth ei fwrdd partneriaeth rhanbarthol. Mae hynny'n wirioneddol bwysig. Felly, mae iechyd a llywodraeth leol yn yr un sefyllfa â phobl sy'n cyd-benderfynu, o ran y cyd-amcanion y mae 'Cymru Iachach' yn eu nodi. Nid yw'n gwestiwn o bob un ohonyn nhw'n dweud, 'Dyma fy mhrosiect i. Byddaf i'n penderfynu nawr.' Mae'n rhaid iddyn nhw gytuno â'u partneriaid eraill yn y bwrdd partneriaeth rhanbarthol.

O ran y £60 miliwn i gefnogi'r Cynlluniau Tymor Canolig Integredig, mae hwnnw'n arian newydd. O ran y £30 miliwn a gyhoeddais ar gyfer y byrddau partneriaeth rhanbarthol, mae hwnnw'n arian newydd hefyd. Wrth gwrs, gyda'r gronfa trawsnewid, os na fyddwn yn ei wario i gyd, bydd yn rhaid imi wneud dewis ynghylch p'un a allaf ailddarparu'r arian hwnnw y flwyddyn nesaf. Rwy'n credu y gwelwn ni ehangu o ran uchelgais a graddfa yn y prosiectau yr ydym ni'n debygol o'u gweld, ac rwyf eisiau annog hynny, nid eu lleihau o ran graddfa.