5. Datganiad gan Arweinydd y Tŷ a'r Prif Chwip: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Fand Eang

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:11 pm ar 23 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Russell George Russell George Conservative 4:11, 23 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Rwyf i o'r farn, arweinydd y Tŷ, y bydd llawer o bobl ar hyd a lled Cymru yn falch iawn yn awr o gael band eang cyflym iawn yn yr ychydig flynyddoedd nesaf hyn. Credaf y dylid eich llongyfarch chi yn hynny o beth. Mae'n gwneud gwahaniaeth enfawr i fywydau pobl. Rwy'n credu mai'r siom fwyaf i mi yn eich datganiad heddiw yw bod y ffigur hwnnw o 16,000 o safleoedd mor isel. Yn eich datganiad heddiw, rydych wedi sôn am 92 y cant o safleoedd yng Nghymru sydd yn cael gwasanaeth band eang cyflym iawn bellach, ac yn yr un frawddeg, roeddech chi'n sôn am drawsnewid hefyd. Rwyf am eich atgoffa, fel y mae llawer ar yr ochr hon wedi gwneud o'r blaen, o 2011, wrth gwrs. Roedd maniffesto Llafur Cymru wedi ymrwymo i, ac rwy'n dyfynnu yma:

sicrhau y bydd pob eiddo preswyl a phob busnes yng Nghymru yn cael y Genhedlaeth Newydd o Fand Eang erbyn 2015.

Felly, ceir rhwystredigaethau mawr yma. Efallai y gallech chi ddweud nad oeddech yn y Llywodraeth ar yr adeg honno, ond roeddech chi ar 3 Mawrth 2015 pryd y dywedasoch, a dyfynnaf:

Ein nod o gyrraedd 96% o safleoedd yng Nghymru erbyn diwedd y gwanwyn 2016... gydag o leiaf 40% o bob safle yn yr ardal ymyrryd hefyd yn elwa o gael gwasanaethau dros 100Mbps.

Nid yw hyn wedi digwydd. Felly, yr hyn yr hoffwn ei ofyn yw: pa fecanweithiau adfachu sydd wedi bod ar waith i ad-dalu'r pwrs cyhoeddus am na wnaeth BT gyflawni rhwymedigaethau'r ddarpariaeth, fel yr wyf yn eu deall nhw? Nid wyf wedi gweld y contract, ond dyna'r hyn a ddeallaf. Beth a gafodd ei osod yn y contract gwreiddiol? Efallai y gallech egluro'r sefyllfa ynghylch hynny. Beth yw'r gosb wedi bod, os wyf i wedi deall hyn yn iawn?

Byddwn yn falch iawn o gael clywed am y rhesymau y tu ôl i'r cymhlethdodau sydd wedi gohirio dyfarniad cam 2 prosiect Cyflymu Cymru. A ydych mewn sefyllfa i ddweud wrthym ni heddiw? Rydych wedi nodi cyfrinachedd masnachol o'r blaen, ond yn amlwg mae dwy o'r lotiau hynny bellach wedi eu rhoi. Rwyf i o'r farn y bydd pobl yn disgwyl atebion o ran pam maent wedi eu gadael mewn twll o ran y cynllun olynol.

Rwyf wedi dweud lawer tro o'r blaen y dylid bod wedi cael pontio di-dor rhwng cam 1 a cham 2 yn y cynllun, fel nad oedd pobl yn cael eu gadael wedi eu hynysu gyda'r seilwaith yn hongian o bolion tu allan i'w cartrefi. Rwy'n gwybod bod gwahaniaeth barn wedi bod o ran hynny. Ond mae hynny'n fy arwain i at fy nghwestiwn nesaf. Beth fydd yn digwydd i'r asedau ynysig y mae Openreach wedi buddsoddi ynddyn nhw eisoes, ond heb eu cwblhau am eu bod wedi rhedeg allan o amser? A oes gwarant y bydd y meysydd hyn yn cael eu cwblhau o dan gam 2?

Faint o ymgeiswyr a gafwyd am lotiau 1 a 3? Os nad oedd ond un ymgeisydd, sut yr ydych wedi sicrhau eich bod wedi meincnodi'r cais i sicrhau gwerth cystadleuol am arian i bwrs y wlad? Rydych yn dweud bod £13 miliwn wedi ei ddyrannu ar gyfer lotiau 1 a 3 am 16,000 o safleoedd, ond £80 miliwn oedd y swm gwreiddiol a ddyrannwyd. Felly, beth sydd wedi digwydd i'r £67 miliwn arall? A yw hwnnw'n cael ei wario ar lot 2? Yn amlwg, na. Felly, efallai y gwnewch chi roi rhywfaint o eglurhad ar hynny. Pam mae'r gwerthuso tendrau ar gyfer lot 2 yn dal i fynd rhagddo? Credaf y bu oedi ar ôl oedi ar ôl oedi yn hyn o beth. Clywsom nôl ym mis Ionawr ac yn yr haf am oedi eto ac yn awr bydd pobl dwyrain Cymru yn awyddus i gael rhai atebion o ran pam mae oedi pellach unwaith yn rhagor.

Fy nealltwriaeth i yw y cynhaliwyd adolygiad o'r farchnad agored cyn diwedd cyfnod 1 cynllun Cyflymu Cymru. Felly, a wnewch chi gadarnhau y bydd yr holl safleoedd ynysig hyn fel y'u gelwir neu safleoedd gwyn yn lotiau 1 a 3 yn cael eu cynnwys yng ngham 2 y prosiect, ac os nad ydyn nhw, faint o safleoedd yn lotiau 1 a 3 fydd yn cael eu gadael heb fand eang cyflym iawn ar ddiwedd cam 2? Yr amcangyfrif gwreiddiol oedd bod yna 98,145 safle gwyn mewn 15,763 o godau post. A yw hyn yn golygu bod yna dros 82,000 o safleoedd yn lot 2, ac os nad oes, pam mae Llywodraeth Cymru wedi mynd i dendr ar gynllun nad yw'n cynnwys pob safle yng Nghymru, fel y nodir yn eich addewid wreiddiol?

Yn olaf, a wnewch chi gadarnhau hefyd eich bod wedi dysgu gwersi oddi wrth y camgymeriadau yng ngham 1 a sicrhau y bydd safleoedd unigol yn cael gwarantau ynghylch cael eu cynnwys yn y cynllun olynol neu beidio, yn hytrach na'u bod yn seiliedig ar system cod post a oedd yn caniatáu i safleoedd unigol gael eu symud i mewn ac allan o'r cwmpas?

Diolch i chi am eich datganiad heddiw, Arweinydd y Tŷ, rwy'n edrych ymlaen at gael mwy o wybodaeth am lot 2, ac efallai y gallwch chi ddweud wrthym pryd y byddwn yn debygol o gael yr wybodaeth honno.