Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 23 Hydref 2018.
A gaf i ymddiheuro ymlaen llaw am fy mhesychu parhaus? Mae'n beswch sy'n llestair llwyr yn y proffesiwn hwn—mae'r peswch yn dechrau wrth imi ddechrau siarad, ac nid yw hyn yn helpu, felly rwy'n ymddiheuro os yw'n tarfu ar fy ateb, neu os yw fy ateb ychydig yn fyrrach nag yr oeddwn i'n gobeithio'i roi.
Cynllun dychwelyd ernes, rydym wedi clywed bod awydd clir amdano yn y Cynulliad hwn a cheir brwdfrydedd y tu allan iddo hefyd. Rwyf wedi siarad â'n cymheiriaid ledled y DU, a hefyd â'n cymheiriaid ledled Ewrop, ynghylch sut maen nhw wedi gweithredu hyn ac ynghylch sut y maen nhw wedi bod â chynlluniau ar waith ers blynyddoedd lawer. Ond, yn fy marn i, pam soniwn am gyfraniad unigryw Cymru, rwy'n credu bod angen inni weld beth fydd canlyniad yr ymgynghoriad, hefyd ac mae angen edrych ar y pethau sy'n cael eu codi yn yr astudiaethau. Er fy mod i'n gallu gweld yr hyn sy'n gadarnhaol yn ei gylch o ran sut y byddai'n cynyddu ein cyfradd ailgylchu poteli ac yn gwella ansawdd deunyddiau ailgylchu, ni allaf yn fy myw gorbwysleisio bod angen inni beidio â'i ystyried fel y darlun cyfan; rwy'n credu bod angen iddo ddigwydd ochr yn ochr â chamau gweithredu eraill. Ond mae'n sicr yn rhywbeth y mae angen i ni ei archwilio ac edrych ar sut mae'n cyd-fynd â'r hyn sydd gennym ar hyn o bryd o ran casgliadau ymyl y ffordd. Rwy'n ymwybodol nad oes gan lawer o'r gwledydd hynny yn Ewrop, sydd â chynlluniau dychwelyd ernes lwyddiannus iawn, gasgliadau ymyl y ffordd. Mae ganddyn nhw ddiwylliant gwahanol lle mae pobl wedi arfer â mynd i rywle i gael gwared ar eu hailgylchu beth bynnag, felly mewn gwirionedd mae'n ymwneud â sut yr ydym yn cyflawni hynny. A dyna pam rwy'n credu bod edrych ar y mater mewn ffordd unigryw Gymreig a gwneud yn siŵr ei bod yn gweithio i ni yn y dyfodol yn bwysig iawn. Mae'n rhywbeth rwyf i wedi ymrwymo iddo i gael y canlyniadau gorau i ni yng Nghymru.
O ran ail-lenwi, rwy'n falch ein bod yn gwneud cynnydd yng Nghymru. Rydym bellach wedi penodi—. Erbyn hyn mae gennym ni gydlynydd ail-lenwi i Gymru, sy'n cofrestru'n benodol fusnesau a sefydliadau ledled y wlad, ac mae'r ap Ail-lenwi Cymru bellach ar waith. Byddwn yn croesawu cefnogaeth yr Aelodau a'u cymorth yn hyrwyddo hyn yn eich etholaethau a'ch ardaloedd chi. Pan wyf i wedi bod allan o gwmpas y lle, rwy'n mynd i leoedd ac mae ganddyn nhw wrn dŵr ac maen nhw'n ail-lenwi eu cwpanau, ond nid ydyn nhw'n ymwybodol o fod yn rhan o'r rhwydwaith hwn a'r strwythur hwn, a allai gyflwyno manteision i'w busnes yn ei gyfanrwydd. Felly, unrhyw beth y gall unrhyw un arall yn y Siambr hon ei wneud i gefnogi a hyrwyddo'r achos hwn, oherwydd ei bod yn un ffordd o gynhyrchu—. Mae'n ail-hydradu iach, ond mae hefyd yn lleihau nifer y bagiau plastig untro.
Gwn fod awydd hefyd i gael ffynhonnau dŵr ac rwy'n credu bod hynny'n sicr yn rhywbeth y mae'n werth ei ystyried. Ond fel y sonioch o'r blaen, mae hynny'n golygu cost uwch i'r awdurdodau lleol o ran cynnal a chadw. Mae'n rhywbeth sydd angen inni edrych arno'n iawn i weld sut y gallem wneud hynny o bosib. Ond hefyd, ni allwn ddechrau defnyddio hen ffynhonnau dŵr eto, oherwydd bydd gan lawer ohonyn nhw bibellau plwm. Felly, mae'n debyg na fyddai hynny'n ddoeth.
O ran treth, rwy'n disgwyl ac yn gobeithio y bydd rhywbeth yn y gyllideb yr wythnos nesaf. Codwyd disgwyliadau bod Llywodraeth y DU yn dymuno dilyn y trywydd hwn, ac rydym yn amlwg yn awyddus iddyn nhw wneud hynny. Yn sicr mae'n rhywbeth yr ydym ni wedi bod yn glir yn ei gylch o'r cychwyn, pe bydden nhw'n dewis peidio â dilyn y trywydd hwnnw, y gallem ni yn sicr ystyried defnyddio'r dulliau sydd ar gael i ni. Ond, yn amlwg, mae hynny'n sgwrs y mae angen imi ei gael gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, cyn gwneud unrhyw ymrwymiadau cadarn yn y lle hwn.