3. Pa asesiad y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'i wneud o sail gyfreithiol y memorandwm cyd-ddealltwriaeth rhwng Gweinidogion Cymru a'r Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth ynghylch creu comisiynydd traffig i Gymru? OAQ52807

Cwblhawyd y memorandwm cyd-ddealltwriaeth rhwng Gweinidogion Cymru a'r Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth, sydd yn ei hanfod yn gwneud trefniadau i hwyluso'r broses o benodi a chyllido Comisiynydd Traffig i Gymru, yn 2016. Darparodd fy swyddogion gyngor ar y sail gyfreithiol pan ymrwymwyd i'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth.

Diolch ichi am hynny. Deallaf yn awr fod hyn bellach yn dod o fewn ein cylch gorchwyl ni, gan fod Comisiynydd Traffig Cymru yn benodiad ar gyfer Cymru. Ym mis Awst eleni, rhoddodd ef, neu ei swyddfa, hysbysiad yn y papurau lleol yn gofyn am sylwadau gan bobl ynghylch cais trwyddedu cerbyd nwyddau a wnaed gan uwchfferm fawr yng ngorllewin sir Gaerfyrddin. Ac ar ran pobl Llan-y-bri, Llanllwch, Llan-gain, Llansteffan a Heol Allt-y-cnap, ysgrifennais yn ôl ato yn nodi ein gwrthwynebiad yn y modd cryfaf. Mae'r uwchfferm hon wedi bod yn boen i'w chymdogion ers amser maith a chafwyd llawer o ddamweiniau a llawer o broblemau. Syndod llwyr i mi oedd cael llythyr yn ôl a ddywedai, a dyfynnaf,

Gan nad oes Aelodau o Gynulliad Cenedlaethol Cymru wedi'u cynnwys yn y rhestr o wrthwynebwyr statudol— ac nid ydym bob amser yn wrthwynebydd statudol— ni chaiff ACau wrthwynebu cais o safbwynt ei effaith arnynt hwy'n bersonol oni bai eu bod yn berchen ar, neu'n meddiannu eiddo yng nghyffiniau'r ganolfan weithredu.

Gan fod y comisiynydd traffig bellach wedi dod yn endid Cymreig, tybed a fyddech yn gallu adolygu'r sefyllfa hon. Roeddwn o'r farn ei fod yn perthyn i'ch cylch gorchwyl chi yn hytrach nag Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth, oherwydd, pa un a ydym yn wrthwynebwyr statudol ai peidio, rydym yn cynrychioli llawer iawn o etholwyr, a chefais fy mrawychu'n llwyr gan yr ymateb hwn oherwydd mae wedi effeithio ar gannoedd o bobl, ac os ydynt yn gofyn i mi fod yn llais iddynt, yr holl bwynt pam rwy'n sefyll yma ger eich bron heddiw yw bod yn llais iddynt.

Diolch i'r Aelod am dynnu fy sylw at y mater hwn. Credaf fod yna ddau bwynt i'w gwneud. Mae'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth rhwng Llywodraeth Cymru mewn perthynas â'r comisiynydd traffig i bob pwrpas yn darparu cyllid ar gyfer gwasanaethau ychwanegol. Ers ymrwymo i'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth, cafwyd newid yn y setliad datganoli, a bellach, mae gwasanaethau cofrestru bysiau, a ddarperir gan y comisiynydd trafnidiaeth, wedi'u datganoli i'r lle hwn, a chlywsoch Ysgrifennydd y Cabinet yn sôn am ei gynlluniau mewn perthynas â'r rheini'n gynharach. Ond mae'r ystod arall o swyddogaethau y mae Comisiynydd Trafnidiaeth Cymru'n eu harfer, gan gynnwys yr un y cyfeiriodd ati yn ei chwestiwn, yn gymwyseddau a gedwir yn ôl. Maent wedi'u cadw'n ôl i Lywodraeth a Senedd y DU o dan y setliad. Ac ni allaf sôn yn benodol am yr enghraifft unigol a roddodd, yn amlwg, oherwydd bydd yn cael gohebiaeth ynglŷn â'i swyddogaethau statudol yn rhinwedd ei swydd. Ond buaswn yn hapus i edrych ar y pwynt ehangach y mae hi'n ei godi ynglŷn ag ymgynghoriadau a gallu Aelodau'r Cynulliad i gyflawni eu swyddogaethau, hyd yn oed os yw'n digwydd trwy ddealltwriaeth anffurfiol yn hytrach nag ar sail statudol.