2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i gefnogi pobl sy'n wynebu anawsterau yn dilyn insiwleiddio waliau ceudod o dan gynlluniau Llywodraeth Cymru? OAQ52882

Diolch. Rhoddwyd gwybod i ni am nifer fach iawn o gwynion yn ymwneud ag insiwleiddio waliau ceudod a osodwyd dan gynlluniau a ariennir gan Lywodraeth Cymru. Caiff yr holl waith a wneir trwy ein cynlluniau Nest ac Arbed eu darparu gan osodwyr cofrestredig. Os methir gwneud y gwaith yn iawn, gall buddiolwyr ofyn am gael gwaith adferol wedi’i wneud gan y contractwr. Os na fydd y contractwr yn masnachu mwyach, cyfeirir defnyddwyr at yr Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl er mwyn i waith adferol gael ei wneud lle y bo'n briodol.

Diolch ichi am yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy'n siŵr fod y nifer fach o bobl y cyfeiriwch atynt i gyd yn fy etholaeth i yn ôl pob golwg, oherwydd mae gennyf nifer fawr o bobl sydd wedi wynebu problemau o ganlyniad i fethiant gwaith inswleiddio waliau ceudod, ac felly, maent bellach yn wynebu biliau mawr oherwydd y gwaith sy'n rhaid ei wneud. Nawr, fel y dywedasoch yn eich ateb, fe aethant yn ôl at yr adeiladwr, ond ymddengys bod y rhan fwyaf o'r adeiladwyr hynny wedi diflannu'n sydyn iawn. Mae’n gwestiwn arall a oeddent ond yn gwneud y gwaith er mwyn gwneud arian iddynt eu hunain yn unig. Fe aethant at yr Asiantaeth Gwarantau Inswleiddio Waliau Dwbl (CIGA), fel y dywedasoch, ac nid yw CIGA yn wirioneddol gefnogol i’w gwarant. Mewn gwirionedd, yr hyn y mae CIGA yn ei ddweud yw, 'Mae'n ddrwg gennym, problem gyda'r eiddo yw hon, nid yw'n ymwneud â'r gwaith insiwleiddio waliau ceudod'. Ac mae'r unigolion hyn yn unigolion agored i niwed heb arian i dalu am y gwaith sydd angen ei wneud. A wnewch chi roi camau ar waith yn erbyn CIGA os gwelwch yn dda i sicrhau eu bod yn cyflawni eu rhwymedigaethau? Maent yn rhoi gwarant ar waith i roi sicrwydd i bobl a ymgymerodd â’r cynlluniau Llywodraeth Cymru hyn, fel eu bod yn gwybod, pe bai problem, y byddent yn cael y gefnogaeth honno. Yn anffodus, nid yw'r gefnogaeth honno yno.

Diolch i David Rees am y cwestiwn. Soniais mai CIGA yw'r prif ddarparwr gwarantau yn y mater hwn yn draddodiadol. Ac fe gofiwch ein bod wedi cael dadl—tua blwyddyn yn ôl mae'n debyg—pan gafwyd rhywfaint o feirniadaeth o CIGA. Ac yn dilyn y ddadl honno, cyfarfûm â'r prif weithredwr i drafod y pryderon a godwyd er mwyn deall pa gamau y maent yn eu gweithredu er mwyn lliniaru'r problemau hyn. Ac rwy’n ymwybodol eu bod wedi mynd i'r afael â llawer o bryderon blaenorol; rydym yn ei fonitro'n llawer mwy gofalus. Mae'n rhaid i mi ddweud, yn ystod y misoedd diwethaf, fod gohebiaeth ynghylch problemau wedi lleihau, ond credaf ei bod yn bwysig iawn fy mod yn ymwybodol o'r problemau. Felly, os oes gennych unrhyw achosion unigol, ysgrifennwch ataf, a byddaf yn sicr yn eu trafod gyda CIGA. Rydym yn parhau i weithio gyda Llywodraeth y DU, a CIGA ac asiantaethau eraill, fel y gallwn sicrhau diogelwch effeithiol i ddefnyddwyr; rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn i bobl wybod ble i fynd. Ond buaswn yn hapus iawn i edrych ar unrhyw achosion sydd gennych; os hoffech ysgrifennu ataf i drafod achosion unigol, buaswn yn falch iawn o wneud hynny.

Rwy'n credu bod David Rees wedi nodi mater pwysig iawn, yn rymus iawn, ac nid eich etholwyr chi yn unig sydd wedi’u heffeithio gan hyn, David, ond etholwyr ACau ledled Cymru. Ysgrifennydd y Cabinet, mae hyn o ddifrif yn tynnu sylw at y broblem pan fyddwch yn ailosod y stoc dai bresennol mewn modd sy'n gwyro oddi wrth y safon wreiddiol, ac nad yw'n cael ei wneud yn y ffordd y dylai gael ei wneud. Ac mae'n bwysig iawn fod cwmnïau sy'n gwneud y math hwn o waith yn gwybod yn iawn beth y maent yn ei wneud, a bod gwersi wedi'u dysgu o hyn. A allwch ddweud wrthym—efallai nad ydym yn gwybod gwir faint y broblem hon eto, gall gymryd peth amser i broblemau ddod yn amlwg, ac efallai na fydd rhai o'r bobl sy'n agored i niwed sy'n byw yn y tai hyn y gwnaed gwaith ailosod gwael arnynt yn ymwybodol o’r broblem eto hyd yn oed. Felly, beth rydych chi'n ei wneud i sicrhau eich bod yn canfod faint o bobl sydd angen cymorth gyda hyn mewn gwirionedd? Ac fel y dywedais o'r blaen, pa wersi a ddysgwyd gan Lywodraeth Cymru, ac yn wir y cwmnïau sy'n ailosod, i sicrhau nad yw'r broblem hon yn digwydd yn awr, ac na fydd problemau ôl-osod gwahanol ond cysylltiedig yn dod i'r amlwg yn y dyfodol?

Wel, rydych yn gofyn beth a wnaethom fel Llywodraeth, ac yn sicr o dan y cytundebau newydd sydd gennym ar gyfer Nest 2 ac Arbed 3, fe wnaethom gryfhau'r broses ymhellach trwy gynnwys gofynion sylfaenol ar gyfer gwarantau, monitro cadarn—oherwydd nid wyf yn meddwl bod y monitro mor gadarn ag y gallai fod wedi bod yn y cychwyn—a sicrwydd, ac rydym hefyd yn arolygu pob gwaith gosod wrth gwrs.