Part of 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:41 pm ar 21 Tachwedd 2018.
Y peth cyntaf i'w ddweud yw bod yr holl hawliau—hawliau pobl hŷn, hawliau plant, hawliau pobl anabl—yn hawliau cyffredinol ac y dylid eu cymhwyso yn y ffordd honno. Rwy'n credu bod cefnogaeth drawsbleidiol i lywio'r agenda hawliau yn ogystal. Credaf mai'r cwestiwn yw beth yw'r ffordd orau i ni wneud hynny. Rwy'n fwy na pharod i weithio'n adeiladol gyda Darren ac unrhyw Aelod sy'n cyflwyno awgrymiadau ar agenda'n seiliedig ar hawliau i weld ai deddfwriaeth yw'r ffordd gywir ymlaen neu a oes ffyrdd eraill o'i wneud. Nid wyf yn dweud rhan olaf y frawddeg honno er mwyn camu'n ôl oddi wrth hyn, ond rwy'n credu bod gwneud hawliau'n real yn llawer mwy na deddfwriaeth yn unig. Dyna lle y gallwn lunio ffyrdd ymarferol iawn, gan weithio gyda chomisiynwyr, ar gyfer pan fyddwn yn sôn am bobl hŷn mewn cartrefi gofal, pobl hŷn sydd â phecynnau gofal cymdeithasol yn eu cartrefi eu hunain ac yn y blaen.
Pan fyddaf yn ymweld ag ysgol yn Abertawe a gofyn i blant ynglŷn â hawliau, yr hyn sy'n fy nharo yw eu bod yn gallu dweud wrthyf yn union beth yw'r hawliau hynny yn ôl eu rhif. Maent yn gallu dweud wrthyf am hawl 31, yr hawl i chwarae. Maent yn gallu dweud wrthyf am erthygl 12, yr hawl i gael eich clywed ac i gael oedolion i roi eu syniadau ar waith mewn gwirionedd. Ond pe baech yn ymweld â grŵp pobl hŷn ac yn dweud, 'A ydych yn sylweddoli bod gennych hawliau?', byddant yn dweud, 'Wir?' Felly, mae gennym beth ffordd i fynd.
Rwy'n fwy na pharod i ymgysylltu'n adeiladol ar hynny, oherwydd credaf ein bod yn rhannu'r un nod. Yr hyn y buaswn yn ei ddweud yw, gadewch i ni ymgysylltu'n ymarferol ar yr hyn y byddai ei angen er mwyn gwneud yr hawliau hynny'n real mewn gwirionedd a sicrhau bod pobl hŷn yn ymwybodol o'r hawliau sydd ganddynt, sy'n hawliau cyffredinol.