Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Part of 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:38 pm ar 21 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 2:38, 21 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

Janet, rwy'n credu bod nifer o bethau y gallwn eu gwneud. Yn wir, pan adawodd Sarah Rochira ei swydd, ym mis Mehefin rwy'n credu, roeddem yma yn y Senedd, ac fe wnaethom ymrwymiad i wneud hawliau'n real i bobl hŷn a nodwyd nifer o ffyrdd y byddem yn gwneud hynny. Rydych yn gywir yn dweud nad yw hyn yn ymwneud yn unig â'r lleoliad gofal: mae'n ymwneud â phob lleoliad y bydd y person ynddo—yn eu cartref eu hunain, yn agos at eu cartref, mewn lleoliad gofal—i sicrhau ansawdd bywyd da iddynt ac i ddangos bod eu hawliau'n cael eu parchu.

Felly, rhai o'r pethau ymarferol a ddywedasom: ategir ein fframwaith deddfwriaethol gan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2016. Dywedasom y byddem, gyda'r comisiynydd newydd, Heléna Herklots, yn cydgynhyrchu canllawiau ymarferol sy'n dangos sut i wneud egwyddorion y Cenhedloedd Unedig yn real i bobl hŷn. Byddem yn canolbwyntio peth o'n gwaith cychwynnol ar gomisiynu gwasanaethau ar gyfer pobl hŷn, ar ddiogelu ym mhob amgylchedd ac ar eiriolaeth, oherwydd mae'r rhain yn feysydd y mae angen i ni eu cael yn iawn os ydym am gynorthwyo'r holl bobl hŷn a sicrhau bod ganddynt lais a rheolaeth dros eu hiechyd a'u gofal cymdeithasol ym mhob lleoliad.

Ond byddwn hefyd yn gwneud pethau yn y cartrefi gofal yn ogystal. Felly, byddwn yn diweddaru canllawiau 2009—mae gormod o amser wedi bod ers i ni edrych arnynt—o ran sut i uwchgyfeirio pryderon ynglŷn â gofal mewn cartrefi gofal. Byddwn yn cymryd cyngor gan ganolfan gydraddoldeb a hawliau dynol y GIG ar sut i ymgorffori hawliau dynol yng ngwaith y GIG. Gydag Arolygiaeth Gofal Cymru, byddwn yn ymgorffori naratif hawliau dynol yn adroddiadau arolygiadau cartrefi gofal, o ran y cwestiwn cynharach, a llawer o elfennau eraill. Un peth y dywedasom y byddem yn ei wneud gyda'r comisiynydd newydd yw gofyn iddi gadeirio gweithgor er mwyn inni allu gwireddu'r hawliau hynny, oherwydd nid yw'n ymwneud yn unig â phasio deddfwriaeth, mae'n ymwneud â gwneud iddi frathu.