Mae'r pwyllgor yn falch fod Comisiwn y Cynulliad wedi ymateb yn gadarnhaol i'n hargymhellion a'i fod yn rhannu ein gweledigaeth o Gynulliad cynhwysol, sy'n rhydd rhag aflonyddu. Mae'r pwyllgor yn edrych ymlaen at gael y newyddion diweddaraf gan y Comisiwn ynglŷn â sut y mae'r argymhellion hyn yn mynd rhagddynt. Mae'r pwyllgor yn ddiolchgar i Gomisiwn y Cynulliad am y wybodaeth ddiweddaraf sydd wedi tynnu sylw at waith y swyddogion cyswllt, a fu ar waith bellach ers mis Mai. Mae'n amlwg fod unigolion yn troi atynt am gefnogaeth ac arweiniad drwy'r prosesau cwyno sydd ar gael. Bydd yr Aelodau'n deall na rannwyd unrhyw fanylion oherwydd cyfrinachedd, ond roedd hi'n galonogol clywed bod defnydd yn cael ei wneud o'r gwasanaeth ychwanegol hwn bellach.

Hefyd roedd y pwyllgor yn falch o glywed, yn dilyn tystiolaeth i'n hymchwiliad, fod cymorth ychwanegol wedi'i ddarparu i swyddfa'r comisiynydd safonau annibynnol. Mae staff Comisiwn y Cynulliad wedi bod yn gweithio gyda'r comisiynydd safonau a bellach wedi sicrhau secondiad ychwanegol i gynorthwyo'r swyddfa. Mae hyn yn golygu mwy o gydbwysedd rhwng y rhywiau i'r swyddfa, rhywbeth y gobeithir y bydd yn annog pobl i deimlo'n fwy cyfforddus wrth siarad am unrhyw faterion sy'n peri pryder. Mae hefyd yn golygu y gellir canfod ffeithiau a gwneud gwaith ymchwilio yn fwy effeithlon ac effeithiol, i gynorthwyo'r comisiynydd i symud achosion sy'n aml yn gymhleth yn eu blaenau.

Mae'r pwyllgor yn argymell i'r Comisiwn y dylid rhoi ystyriaeth i sut y gall pobl roi gwybodaeth yn ddienw. Credwn fod tystiolaeth o'r sector addysg uwch yn dangos, yn hytrach na mynd ar drywydd cwyn ffurfiol, weithiau ei bod yn well gan bobl gael adnodd sy'n caniatáu iddynt gofnodi digwyddiad ar-lein. Gallai hyn helpu i nodi patrwm ymddygiad unigolyn hefyd. Fodd bynnag, mae'r pwyllgor yn cydnabod pryderon ynglŷn â rhoi gwybodaeth yn ddienw ac rydym yn glir fod yn rhaid cynnal proses gyfiawn yn ystod yr ymchwiliad ffurfiol i gŵyn. Mae'r pwyllgor yn cydnabod bod angen rhoi gwybod i'r sawl a gyhuddir a'i bod hi'n anodd cynnal cyfrinachedd mewn achosion o'r fath.

Mae'r pwyllgor yn argymell bod cod y Gweinidogion yn cael ei roi yng nghylch gwaith ymchwilio y comisiynydd safonau. Roeddem yn teimlo y byddai'r rhai sydd am wneud cwyn yn ymwneud ag Aelod Cynulliad yn elwa o un pwynt cyswllt. Ni fyddai angen ystyried pa rôl a oedd yn cael ei chyflawni ar yr adeg y byddai'r weithred amhriodol yn digwydd. Gwnaeth y Prif Weinidog ystyried a gwrthod yr argymhelliad hwn, gan ei fod yn teimlo y bydd y system oruchwylio annibynnol y mae'n ei chyflwyno yn ychwanegu digon o wahaniad. Mae'r pwyllgor yn cydnabod bod hyn yn gyson â dulliau llawer o Lywodraethau eraill, ond teimlem fod hwn yn gyfle i ychwanegu eglurder ac annibyniaeth lawn i'r system. Nodaf y bydd datganiad ysgrifenedig ar hyn cyn bo hir, a bydd y pwyllgor yn ei ystyried gyda diddordeb.

Ni all newid diwylliannol ddigwydd dros nos—mae'n cymryd amser ac ymroddiad, ac nid yw'r adroddiad hwn yn safbwynt terfynol. Bydd y pwyllgor am ei gwneud yn glir fod angen help pawb arnom i ffurfio amgylchedd yn seiliedig ar urddas a pharch. Yn yr adroddiad hwn rydym wedi ceisio gweithredu lle y gwelsom fod angen gweithredu. Rydym yn agored i awgrymiadau ar sut i wella, ac rydym yn benderfynol o gael hyn yn iawn. Gofynnwn i bawb weithio gyda ni, oherwydd gyda'n gilydd rhaid inni sicrhau bod y Cynulliad fel sefydliad yn gosod yr esiampl orau.