1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y cymorth sydd ar gael i fusnesau bach Ynys Môn? OAQ53006

Diolch yn fawr iawn. Yn unol â'n cynllun gweithredu economaidd, rydym yn parhau'n ymrwymedig i gefnogi busnesau bach drwy wasanaeth Busnes Cymru, sydd wrth gwrs yn cynnig cyngor dwyieithog a chymorth i ddechrau a thyfu busnesau. Ac yn ogystal, rydym yn darparu cymorth i fusnesau bach baratoi ar gyfer Brexit, gyda phecyn cydnerthu busnes Brexit pwrpasol gwerth £7.5 miliwn.

Diolch yn fawr iawn i chi am yr ymateb yna. Mae hi'n Ddydd Sadwrn Busnesau Bach ddydd Sadwrn yma. Rwy'n annog pobl yn fy etholaeth i i ddangos eu cefnogaeth i fusnesau bach ym Môn ac i'r stryd fawr y penwythnos yma, ond hefyd i wneud ymrwymiad i wneud hynny rownd y flwyddyn, oherwydd mae busnesau bach a'r stryd fawr mor hanfodol o ran cryfder ein heconomi ni ond hefyd yn hanfodol yn gymdeithasol. A wnewch chi ymrwymo i weithredu argymhellion diweddar—fel rydym wedi ei weld yn adroddiad Ffederasiwn Busnesau Bach ar ddyfodol ein trefi, ac adroddiadau tebyg—sy'n gosod her i lywodraeth, mewn difrif, i ddod â chyfres o bolisïau ac i weithredu mewn ffordd sy'n profi bod y stryd fawr, a busnesau bach yn gyffredinol, yn haeddu blaenoriaeth lawn?

Wel, a gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei gwestiwn? Buaswn yn cytuno'n llwyr ei bod yn ddyletswydd ar bawb ohonom i ddefnyddio busnesau bach, yn enwedig yn y sector manwerthu, yng nghanol y dref ac ar y stryd fawr, gymaint o'r amser ag y gallwn ei wneud ac nid ar adeg y Nadolig yn unig. Ond hoffwn annog pobl i fanteisio ar Ddydd Sadwrn y Busnesau Bach ac, wrth gwrs, i hyrwyddo'r diwrnod ymlaen llaw.

Nawr, mae manwerthu wedi dod yn un o'r pedwar sector sy'n rhan o'n ffocws newydd ar yr economi sylfaenol. Mae hwn yn gam mawr oddi wrth y dull traddodiadol o wneud gwaith datblygu economaidd yn Llywodraeth Cymru, wrth inni gydnabod bod gan ddull o weithredu datblygu economaidd sy'n seiliedig ar le fantais fawr i gymunedau ledled Cymru. Nawr, cynhyrchir cynllun galluogi ar gyfer yr economi sylfaenol yn y flwyddyn newydd ac wrth gwrs, bydd yn cynnwys argymhellion sy'n berthnasol i bob un o bedair elfen ein gwaith â blaenoriaeth ar yr economi sylfaenol, sy'n cynnwys gofal, ac mae hefyd yn cynnwys bwyd a diod.

Ond o ran manwerthu, ceir argymhellion penodol, ac mae rhai ohonynt wedi'u cynnwys gan y Ffederasiwn Busnesau Bach yn ddiweddar yn eu hastudiaeth, ac rydym yn rhoi sylw manwl iddi. Credaf ei bod yn deg dweud y bydd dyfodol canol y dref a'r stryd fawr yn dibynnu ar safleoedd defnydd cymysg, amlbwrpas, a hefyd, o bosibl, ar grebachu maint y stryd fawr a chanol y dref mewn sawl rhan o Gymru er mwyn creu naws fywiog. Yn allweddol i hyn i gyd rhaid sicrhau bod gennym gyfleoedd cywir yn eu lle ar gyfer defnyddio cynifer o adeiladau siopau gwag a chymaint o safleoedd uwchben siopau fel anheddau, oherwydd pe bai gennym fwy o bobl yn byw yng nghanol trefi, mae canol y dref yn llawer mwy tebygol o fod yn fywiog.

Roedd prosbectws seilwaith Caergybi, wrth grynhoi cyfleoedd ar gyfer swyddi, twf a buddsoddiad ar Ynys Môn, yn dweud bod angen cwblhau'r prosiectau galluogi y manylir arnynt yn yr adroddiad cyn buddsoddiad y sector preifat, neu fel arall ni ellir manteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd. Yn gynharach eleni, nodai adroddiad Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau,

'Clywodd y Pwyllgor fod prinder unedau ar gyfer busnesau bach ar Ynys Môn.'

Yn eich ymateb, fe ddywedoch chi y byddech yn gofyn am gyngor gan Banc Datblygu Cymru ar hyn. Pa gamau pellach y gallasoch eu rhoi ar waith ers inni drafod hyn ym mis Gorffennaf?

Wel, rwy'n falch iawn o allu cyhoeddi ein bod wedi dyrannu arian ar gyfer creu canolfan fenter newydd wedi'i lleoli yn M-SParc. Hefyd, bydd cangen o'r ganolfan fenter wedi'i lleoli yn Llangefni. Mae'r Aelod yn gwybod am y ganolfan fenter sydd wedi bod ar waith bellach ers tua blwyddyn yn Wrecsam. Mae honno'n anelu i greu 100 o fusnesau newydd, ac mae'r cynnydd yn eithaf syfrdanol yno. Rydym yn gobeithio y bydd llwyddiant tebyg yn cael ei gofnodi yng nghanolfan fenter M-SParc a'r gangen yn Llangefni. Ond nid oes unrhyw amheuaeth, boed ar gyfer busnesau bach neu ganolig neu fawr eu maint, mae mawr angen a galw enfawr am ofod newydd, modern i fusnesau ddechrau a thyfu ynddynt, a dyna pam rydym yn edrych eto, fel rhan o'r gwaith rhanbarthol sy'n digwydd yn awr, ar symud oddi wrth sectorau tuag at ddatblygu economaidd rhanbarthol sy'n seiliedig ar le. Rydym yn edrych ar gynlluniau rhanbarthol sy'n gallu nodi cyfleoedd i ailddefnyddio adeiladau segur, a mwy o gyfleoedd hefyd i ddatblygu gofod newydd—nid gofod swyddfa yn unig ond gofod diwydiannol a manwerthu hefyd—lle y ceir galw amlwg.