Part of the debate – Senedd Cymru am 5:35 pm ar 4 Rhagfyr 2018.
Roeddech chi'n sôn am y gydberthynas rhwng Deddf 1978 a'r hyn a gynigir yn y Bil hwn. Nid yw'r torri a gludo yr oeddech chi'n cyfeirio ato yn rhywbeth yr ydym ni'n ei gynnig. Rwy'n gobeithio y gallwn neilltuo amser penodol er mwyn i ail ran y Bil ddod yn gyfraith sy'n hawdd ei chofio, fel y bydd yr Aelodau a defnyddwyr y ddeddfwriaeth yn y dyfodol yn gwybod yn bendant fod Deddfau'r Cynulliad a basiwyd ar ôl y dyddiad hwnnw yn ddarostyngedig i'r ddarpariaeth ddehongli newydd, a'r rhai a basiwyd cyn y dyddiad hwnnw yn ddarostyngedig i Ddeddf Dehongli 1978. Felly, dylai fod yn eglur iawn pa un o'r ddwy Ddeddf sy'n gymwys. Rwy'n credu bod hynny'n bwysig o ran hygyrchedd.
Siaradodd am bwyntiau'r Gymdeithas Ddysgedig o ran dyletswydd i adolygu cyfraith Cymru a'i hygyrchedd dan adolygiad. Ceir dwy ddyletswydd, wrth gwrs, yn y Bil hwn, a'r rhyngberthynas rhwng y ddwy yw'r peth pwysig. Mae dyletswydd fras ar y Cwnsler Cyffredinol i gadw cyfraith Cymru dan adolygiad, a bydd hynny'n rhoi cyfleoedd i gynnwys hynny yn y broses o ddatblygu deddfwriaeth, a datblygu polisi o fewn y Llywodraeth wrth i ddeddfwriaeth gael ei dwyn ymlaen. Ond yna mae'r ail ddyletswydd, sydd â mynegiant ehangach o lawer, yn gymwys i'r Cwnsler Cyffredinol ac i Weinidogion Cymru fel ei gilydd. A dyna'r man lle ceir sylwedd y ddyletswydd o ran cyflwyno rhaglen yn ystod pob tymor Cynulliad i gymryd camau penodol i gydgrynhoi, codeiddio, a gwneud cyfraith yn fwy hygyrch. Felly, rwy'n gobeithio y bydd rhyngberthynas y ddwy ddyletswydd hynny gyda'i gilydd yn rhoi cig ar yr esgyrn, os caf i ddefnyddio'r ymadrodd hwnnw.
Siaradodd am ddeddfwriaeth fel rhywbeth sy'n fwy na bwriadau da yn unig. Dyna'n sicr sydd wrth galon y Bil hwn. Bydd hi'n gwybod bod gweithgarwch yn digwydd ar hyn o bryd i gydgrynhoi'r gyfraith, sy'n digwydd, os caf ddefnyddio'r ymadrodd, o dipyn i beth, mewn gwirionedd, a diben y dyletswyddau yn y Bil hwn yw symud o set dameidiog o drefniadau i un sy'n rhoi dyletswydd sy'n dod â rhwymedigaeth yn ei sgil i fodloni'r ddyletswydd honno a denu adnoddau er mwyn gallu gwireddu hynny. Felly, holl ddiben y Bil yw symud y tu hwnt i fwriadau da i rywbeth diriaethol a deinamig, sy'n codi ei fomentwm ei hunan dros Gynulliadau olynol.
Mae'r pwynt olaf a wnaeth hi yn bwysig hefyd, mewn cysylltiad â sut mae'r gweithgaredd a'r cynnyrch a ragwelir gan y Bil hwn yn ymwneud ag argaeledd gwasanaethau cyhoeddwyr masnachol ar hyn o bryd. Y gwir amdani yw y bydd defnyddwyr y ddeddfwriaeth i Gymru sy'n cael ei phasio yn y lle hwn ac offerynnau statudol gan Weinidogion Cymru yn cael eu siomi pe baent yn mynd ar-lein i chwilio am fersiwn cyfredol, cynhwysfawr, mwyaf diweddar, cyfunol, dwyieithog o'r Deddfau hynny yr ydym yn eu pasio a'r offerynnau statudol y mae Gweinidogion yn eu llunio mewn cyfraith. Nid yw'r sefyllfa, er gwaethaf ymdrech fawr, wedi dod yn agos at y fan y mae angen iddi fod, ac rwy'n trafod gyda'r Archifau Cenedlaethol ar hyn o bryd sut y gellir gwella hynny a'r hyn y gallwn ei wneud fel Llywodraeth i ddefnyddio adnoddau yn yr iaith Gymraeg, yn arbennig, i fwrw ymlaen â hynny, a byddwn, rwy'n credu, yn cymryd mwy o gyfrifoldeb dros rywfaint o gyhoeddi cynnyrch y sefydliad hwn. Y cynnig arall sydd ar y gweill ar hyn o bryd—a soniais am hyn pan wnes i lansio'r ymgynghoriad, fel y cofiwch efallai—fe gaiff ei ysbrydoli gan gynlluniau DefraLex yn Llywodraeth y DU, sy'n cael eu cyflwyno yng Ngogledd Iwerddon hefyd, sef cydleoli statudau a chyfraith ac offerynnau statudol pan fyddan nhw'n cael eu cyhoeddi, yn hytrach na'u cyhoeddi yn ôl y dyddiad, sydd mewn rhai ffyrdd yn ddull ffwdanus iawn o gyhoeddi deddfwriaeth. Mae gwneud hynny yn ôl penawdau'r pynciau, yn fy marn i, yn ddull llawer mwy naturiol ac rwy'n gobeithio y bydd gennyf rywbeth i'w ddweud am hynny rywbryd yn y dyfodol.