1. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am gefnogaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer cynghorau gwledig? OAQ53046

Darperir y rhan fwyaf o gymorth Llywodraeth Cymru i gynghorau gwledig drwy'r setliad llywodraeth leol gwerth £4.2 biliwn. Mae fformiwla ariannu'r setliad yn cynnwys nifer o ddangosyddion sydd i gyfrif am wahanol raddau o deneurwydd poblogaeth ar draws pob un o'n hawdurdodau.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ateb, ond dyma'r gwirionedd: mae Powys yn edrych ar fwlch yn y gyllideb o £14 miliwn ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf, mae sir Gaerfyrddin wedi gorfod gwneud gwerth £50 miliwn o doriadau ar yr un pryd â chodi ei threth gyngor 22 y cant dros y pum mlynedd diwethaf, ac mae dinasyddion yn sir Benfro yn wynebu cynnydd o 12 y cant yn eu treth gyngor yn y flwyddyn ariannol nesaf yn unig. Nawr, rwy'n sylweddoli bod Ysgrifennydd y Cabinet yn ymdrin â chyllideb anodd a sylweddolaf nad bai Llywodraeth Cymru yw'r ffaith bod y setliad yn dynn, ond does bosibl, o ystyried y ffigurau hynny, Ysgrifennydd y Cabinet, na allwch weld bod yn rhaid bod rhywbeth o'i le ar y ffordd y caiff yr arian ei ddyrannu. Oherwydd os cymharwch hyn â chymunedau mewn ardaloedd mwy trefol yng Nghymru, nid yw'n ymddangos yn gyfartal nac yn deg.

Mae'r Aelod yn hollol gywir, wrth gwrs, ein bod yn ymdrin â setliad ariannol anodd iawn, ac mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a minnau wedi bod yn hollol glir yn ein hymateb i hyn. Mae hwn yn setliad anodd a byddai'n well gennym allu neilltuo mwy o arian i bob awdurdod lleol. Ond gadewch imi ddweud hyn: rwy'n gresynu at y tueddiad cynyddol ymhlith nifer o'r Aelodau i osod gwahanol gymunedau yn erbyn ei gilydd. Yn y cwestiwn gan yr Aelod dros Lanelli, roedd hi'n gosod cynghorau gwledig yn erbyn rhai trefol. Yn y gorffennol, rydym wedi gosod y gogledd yn erbyn y de, y dwyrain yn erbyn y gorllewin. Rwy'n gresynu at y duedd hon yn ein trafodaethau, oherwydd nid yw'n adlewyrchu'r dadleuon a gawn gyda llywodraeth leol, ac nid wyf yn credu ei bod yn adlewyrchu realiti ychwaith. Rwyf am ddweud wrth yr Aelod fod yr is-grŵp cyllid, sy'n darparu cynrychiolaeth ar gyfer yr holl awdurdodau ledled y wlad, wedi cymeradwyo fformiwla'r setliad cyllido ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf yn ei gyfarfod ar 27 Medi. Yn ogystal â hyn, siaradais â chynrychiolwyr o'r holl grwpiau gwleidyddol mewn llywodraeth leol yr wythnos diwethaf ac ailadrodd wrthynt y pwynt a wneuthum yn y Siambr hon yn ystod dadl gan y Blaid Geidwadol ar y fformiwla ariannu a'r setliad, os caf lythyr gan y pedwar grŵp gwleidyddol mewn llywodraeth leol yn gofyn am adolygu'r fformiwla, yna byddaf yn ei roi ar waith. Rhaid imi ddweud nad oedd yr ymateb ddydd Gwener yn gadarnhaol iawn o blaid hynny.

Credaf eich bod yn ffodus iawn ar y pwynt hwn nad yw'r Aelod dros Lanelli yn y Siambr; credaf mai at yr Aelod dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru y dymunech gyfeirio.

Dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru, ie.

Russell George.

Diolch, Lywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, ar 31 Ionawr, bydd arweinwyr Cyngor Sir Powys a Chyngor Sir Ceredigion yn dod yma i'r Senedd fel rhan o ddirprwyaeth Tyfu Canolbarth Cymru a noddir ar y cyd gan y Llywydd, yr Aelod dros Frycheiniog a Sir Faesyfed a minnau. Bydd cyfle i arddangos cynnyrch a gwasanaethau busnesau lleol ar draws y ddau awdurdod lleol gwledig. Nawr, rwy'n sylweddoli nad chi sy'n arwain ar fargen twf canolbarth Cymru, ac mai mater i Ysgrifennydd y Cabinet dros yr economi yw hwnnw, ond a gaf fi ofyn i chi beth rydych yn ei wneud i gefnogi'r ddau awdurdod lleol gwledig er mwyn rhoi hwb i economïau canolbarth Cymru?

Fel y nododd yr Aelod yn ei gwestiwn, nid yw hynny'n rhan o fy nghyfrifoldebau, ond dywedaf wrtho fod y materion hyn wedi'u trafod y tro cyntaf y cyfarfûm ag arweinwyr Cyngor Sir Powys. Cyfarfûm ag arweinwyr yr awdurdod a dywedais wrthynt fod y Llywodraeth hon am fod yn Llywodraeth weithredol a geisiai hyrwyddo a chefnogi datblygiad economaidd ar draws y wlad gyfan, ac y byddem yn cefnogi hynny'n weithredol. Yn sicr, yn y sgyrsiau a gefais gyda'r holl arweinwyr llywodraeth leol ledled y wlad, rydym bob amser wedi pwysleisio y byddwn yn parhau i ddarparu'r lefel honno o gefnogaeth.