Diolch, Lywydd, a blwyddyn newydd dda.

1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gapasiti TG mewn ysgolion yng Ngogledd Cymru? OAQ53153

Mae'r capasiti technoleg gwybodaeth yng ngogledd Cymru yn amrywio o ysgol i ysgol. Yn ychwanegol at y £5 miliwn ar gyfer uwchraddio band eang, rwyf wedi dyrannu £1.7 miliwn i gynorthwyo ysgolion i fodloni gofynion digidol y cwricwlwm newydd, gyda blaenoriaeth i’r ysgolion sydd fwyaf o angen uwchraddio seilwaith yr ysgol.

Diolch. Weinidog, rydym wedi gweld penawdau sy'n peri pryder, cyn ac ar ôl y Nadolig, ynglŷn â'r sector addysg. Heddiw, hoffwn drafod yr adroddiad a gynhyrchwyd gan Cymwysterau Cymru ddiwedd y llynedd ar ddysgu TG, yn enwedig y cyfeiriad at y galedwedd, y feddalwedd, ac mewn rhai achosion, y sgiliau sydd wedi dyddio. Weinidog, a allwch roi sicrwydd fod gan ysgolion yn fy rhanbarth y galedwedd, y feddalwedd a'r staff addysgu sydd eu hangen arnynt i roi'r sgiliau angenrheidiol i'w myfyrwyr yn y byd digidol hwn?

Mae'r Aelod yn iawn i ddweud bod angen inni sicrhau bod gan ysgolion y galedwedd, y tu allan i'r ysgol ac yn yr ysgol, i sicrhau y gellir darparu’r cwricwlwm. Fel y dywedais, rydym wedi ymrwymo £5 miliwn i uwchraddio band eang fel rhan o'r rhaglen Dysgu yn y Gymru Ddigidol. Rwy'n falch o ddweud, o’r pum ysgol anodd eu cyrraedd a nodwyd yng ngogledd Cymru, fod tair o'r ysgolion hynny bellach wedi'u cysylltu, a bod dwy ohonynt wrthi’n cael eu cysylltu. Fel y soniais ddoe wrth ateb cwestiynau ynglŷn â dechrau asesiadau ar-lein, mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi derbyn adnoddau pellach i fynd i'r afael ag anghenion mewnol yr ysgolion mwyaf anghenus hynny, ac rwy’n parhau i weithio gyda fy swyddogion yn y tîm Dysgu yn y Gymru Ddigidol i nodi ble y gallwn flaenoriaethu buddsoddiad cyfalaf pellach yn y maes pwysig hwn.

Janet Finch-Saunders.

Diolch, Llywydd, a blwyddyn newydd dda. 

Weinidog, fel y gwyddoch, mae technoleg yr unfed ganrif ar hugain, fel band eang cyflym iawn, yn fwyfwy pwysig i'n hysgolion cynradd, gyda mwy o offer ac adnoddau digidol dwyieithog ar gael ar-lein bellach. Un enghraifft bwysig lle mae TG o bwysigrwydd sylweddol, wrth gwrs, yw'r prosiect peilot newydd e-sgol. Fel y gwyddoch, mae hyn wedi arwain at y defnydd o dechnoleg fideo i gysylltu ystafelloedd dosbarth mewn gwahanol ysgolion ledled Ceredigion a Phowys. Rwy'n ymwybodol fod £279,000 o arian cyfalaf wedi'i ddyrannu i gyngor Ceredigion er mwyn prynu offer arbenigol i dreialu e-sgol mewn 13 ysgol. Yn amlwg, ymddengys bod hon yn fenter dda. Fodd bynnag, mae'n wariant sylweddol a allai fod yn filiynau os ydych yn mynd i gyflwyno'r cynllun ledled Cymru.

Felly, pa sicrwydd y gallwch ei roi inni yma heddiw fod prosiect e-sgol wedi ei brisio’n drwyadl cyn i'r cynllun peilot ddechrau, a’i fod yn cael ei fonitro yn erbyn gwariant o ran ei berfformiad? Ac a allwch egluro a fyddwch yn darparu’r cyllid yn dilyn yr adolygiad yn nes ymlaen eleni? Os bydd wedi bod yn gynllun llwyddiannus yng Ngheredigion, a fyddwch yn ei gyflwyno ar draws gogledd Cymru, ac yn wir, yn Aberconwy?

Rwy'n falch fod yr Aelod yn ymwybodol o brosiect arloesol e-sgol sydd, yn wir, yn cael ei dreialu ar gyfer Llywodraeth Cymru gan Gyngor Sir Ceredigion. Mae'n adeiladu ar brofiad Llywodraeth yr Alban o ddarparu addysg yn yr ucheldiroedd a'r ynysoedd. Weithiau, rydym yn poeni am ein gwledigrwydd; wel, mae darparu addysg o dan yr amgylchiadau hynny, mewn system ddwyieithog, fel yr un sydd gennym, yn sicr yn her. Roeddwn yn falch o lansio'r prosiect yn yr ysgol uwchradd yn Llanbedr Pont Steffan, a gwelais wers fathemateg bellach arloesol yn cael ei dysgu’n ddwyieithog i ddisgyblion yn yr ysgol honno ac i ysgol arall yng Ngheredigion. Heb y prosiect hwnnw, ni fyddai'r disgyblion yn yr ysgol arall yn gallu ymgymryd â chwrs mathemateg bellach Safon Uwch, cymhwyster sy’n atyniadol iawn i rai o’r prifysgolion gorau.

Mae prosiect e-sgol yn rhan bwysig o'n cynllun addysg ar gyfer ysgolion gwledig. Nid yw'r prosiect wedi'i gynllunio i fod yn brosiect ar gyfer Cymru gyfan. Mae'n rhan o'r ateb i rai o anfanteision logistaidd darparu addysg mewn ardal wledig. Wrth gwrs, byddwn yn gwerthuso'r cynllun o ran gwerth am arian, ond yn bwysicach fyth, yr effaith a gaiff ar gyfleoedd i fyfyrwyr mewn ardaloedd gwledig, ac os yw'r cynllun yn dilyn llwyddiant cynllun yr Alban, a chredaf yn gryf y bydd, byddwn yn ceisio'i gyflwyno mewn awdurdodau lleol gwledig eraill, oherwydd ni waeth lle y caiff plentyn ei addysg yng Nghymru, boed mewn lleoliad trefol neu leoliad gwledig, maent yn haeddu’r cyfleoedd gorau posibl.

Un o'r rhwystredigaethau mawr rydw i'n ei glywed gan athrawon, rhieni, ac ysgolion yw diffyg faint o ddyfeisiau sydd mewn ystafelloedd dosbarth—faint o dabledi neu faint o liniaduron sydd ar gael i ddisgyblion i'w defnyddio. Ac, wrth gwrs, rwy'n gwybod o brofiad personol fod nifer o ysgolion yn dibynnu nawr ar ymdrechion gwirfoddol rhieni, cymdeithasau rhieni, er enghraifft, i godi arian i brynu tabledi a gliniaduron digonol. Nawr, mae hynny, wrth gwrs, yn ein dyddiau ni, yn cyfateb i orfod dibynnu ar arian yn cael ei godi'n wirfoddol i brynu papur a beiros flynyddoedd yn ôl. A ydy hynny'n dderbyniol?

Wel, Llyr, rydych yn iawn—cyfrifoldeb pob ysgol unigol yw sicrhau bod ganddynt yr adnoddau yn yr ysgolion hynny, a dylent gynllunio yn unol â hynny. Fodd bynnag, rwy'n ymwybodol nad yw pob ysgol yn yr un sefyllfa, ac rydym newydd fod yn sôn am gydraddoldeb rhwng addysg wledig a threfol, ac ni ddylai unrhyw ysgol fynd heb y cyfleusterau sydd eu hangen arni yn yr ysgol oherwydd anallu i’w prynu drwy ddulliau eraill. Fel y dywedais yn fy ateb i Mandy Jones, wrth inni symud ymlaen ar ôl datrys, gobeithio, ledled Cymru erbyn mis Mawrth eleni, y problemau sy'n ymwneud â chapasiti yn y seilwaith y tu allan i ysgolion, gallwn droi ein sylw bellach at ffordd deg a chyfartal o gynorthwyo awdurdodau lleol ac ysgolion i ddatblygu’r seilwaith yn yr ystafell ddosbarth. Mae angen gwneud hynny mewn ffordd deg a chyfartal, a chydnabod, mewn rhai ardaloedd, fod y dyfeisiau sydd gan blant gartref yn fwy pwerus yn ôl pob tebyg na'r hyn sydd ar gael iddynt mewn ysgolion. Felly, nid oes un ateb sy'n addas i bawb i hyn o reidrwydd. Ond byddwn yn gweithio gyda swyddogion yng nghangen Dysgu yn y Gymru Ddigidol i geisio blaenoriaethu'r adnoddau cyfalaf sydd gennym, er mwyn sicrhau bod gan ysgolion yr offer—boed yn gyfrifiaduron annibynnol, neu’n ddyfeisiau llaw—a bod ysgolion, yn allweddol, yn cael cyngor i wybod beth i'w brynu, ac i sicrhau, ar ôl ei brynu, fod athrawon mewn sefyllfa i allu ei ddefnyddio yn y ffordd fwyaf effeithiol ar gyfer dysgu disgyblion. Ac unwaith eto, rydym yn ystyried sut y gallwn, ar lefel genedlaethol, ddarparu’r cysondeb hwnnw o ran cefnogaeth, a dewislen o gynhyrchion a chymorth efallai, fel y gall ysgolion wneud penderfyniadau gwirioneddol dda a doeth pan fyddant yn buddsoddi'r adnoddau hyn.