2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i wella safonau ysgolion? OAQ53132

Diolch, Darren. Ein cenhadaeth genedlaethol yw codi safonau addysg i'n pobl ifanc ledled y wlad. Rydym yn datblygu trefniadau gwerthuso a gwella newydd, a fydd yn cefnogi gwelliant ysgolion ymhellach, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynglŷn â’r trefniadau hynny yn ystod yr wythnosau nesaf.

Weinidog, heb os, byddwch wedi gweld yr adroddiad yn y Western Mail ddydd Llun, a oedd yn cynnwys sylwadau gan nifer fawr o benaethiaid ac undebau addysgu yn mynegi cryn bryder ynghylch y pwysau sydd arnynt. Dywedai fod pobl wedi ymlâdd, o dan straen, yn methu ag ymlacio, a rhai penaethiaid yn troi at alcohol o ganlyniad i'r pwysau y mae eich Llywodraeth yn ei roi ar ysgolion ar hyn o bryd, nid yn unig o ran yr agenda ddiwygio sydd ar waith ar hyn o bryd, ond hefyd o ran cyllid. Ac wrth gwrs, gwyddom fod bwlch cyllido fesul disgybl yn bodoli rhwng Cymru a Lloegr. Mae hynny'n arwain at benaethiaid ar gyfnodau hir o absenoldeb. Awgrymai'r adroddiad, dros gyfnod o dair blynedd, fod oddeutu wyth mlynedd a 10 mis wedi’u colli, o leiaf, mewn absenoldebau penaethiaid ledled Cymru, ac roedd 108 o benaethiaid wedi bod yn absennol am fwy na chwe wythnos. Mae hyn yn achos pryder mewn cyfnod pan fo'ch Llywodraeth yn ceisio gwella safonau ysgolion. Felly, beth rydych yn ei wneud i leihau'r pwysau ar benaethiaid, yn enwedig o ystyried prinder y ceisiadau am swyddi penaethiaid newydd pan fyddant yn dod yn wag?

Diolch am eich cwestiwn, Darren. Mae diogelu, meithrin, ac ysbrydoli arweinwyr ysgolion yn awr ac ar gyfer y dyfodol yn flaenoriaeth bwysig i'r genhadaeth genedlaethol. Dyna pam y lansiwyd Academi Genedlaethol Arweinyddiaeth Addysgol Cymru gennym y llynedd, fel y gallwn roi mwy o gefnogaeth i’r rheini sydd eisoes yn y swydd, neu'r rheini sydd ag uchelgais i arwain yn ein system addysg, i gael y cymorth sydd ei hangen arnynt. Ceir mesurau statudol ar waith i gynorthwyo pob gweithiwr, gan gynnwys staff addysgu, i gynnal eu hiechyd a'u lles. Ac fel y gwyddoch, rydym yn ymgymryd â gwaith ar sut y gallwn sicrhau bod ysgolion yn lleoedd lle y gellir meithrin lles, ac mae hynny cyn bwysiced ar gyfer y staff ag y mae ar gyfer y disgyblion yn yr ysgol. Byddwn yn gweithio—. Fel y gwyddoch, mae nifer o adroddiadau wedi eu comisiynu ac mae ffrydiau gwaith ar y gweill mewn perthynas â llwyth gwaith. Un enghraifft gadarnhaol oedd cyflwyno'r cynlluniau peilot rheolwyr busnes, sy’n mynd â thasgau a dyletswyddau o ddwylo penaethiaid fel bod ganddynt fwy o amser i feddwl am y cwricwlwm ac addysgu a dysgu. A byddwn yn parhau i weithio gyda'n hawdurdodau lleol, y consortia rhanbarthol ac undebau penaethiaid eu hunain i weld beth yn fwy y gallwn ei wneud. Wrth gwrs, rydym yn mynnu safonau uchel gan arweinwyr ein hysgolion; maent yn rhan annatod o’r gwaith o gyflawni'r genhadaeth genedlaethol, ond yn amlwg, rydym am wneud hynny mewn ffordd, fel y dywedais, sy’n meithrin ac sy’n gefnogol yn hytrach na chosbol, ac wrth gwrs, mae gan ein diwygiadau i fesurau asesu’r cwricwlwm ran bwysig i’w chwarae yn hynny o beth.

Weinidog, a fyddech yn cytuno â mi y dylem gydnabod a dathlu safonau addysg rhagorol yng Nghymru, megis rhai Ysgol Gynradd Sant Julian yn fy etholaeth, a gafodd arolygiad gan Estyn ym mis Hydref y llynedd a asesodd eu bod yn rhagorol ym mhob categori? Mae'n ysgol gynradd ag ychydig o dan 700 o ddisgyblion. Mae'n ysgol arloesi o ran cymhwysedd digidol a dysgu proffesiynol. Hoffwn dalu teyrnged i'r staff, llywodraethwyr yr ysgol, y rhieni a'r plant, ac rwy'n siŵr yr hoffech chi wneud yr un peth.

John, rydych yn llygad eich lle—mae angen inni herio tangyflawniad pan y'i gwelwn yn y system addysg yng Nghymru, ond mae angen inni hefyd gydnabod a dathlu llwyddiant pan y'i gwelwn yn y system addysg yng Nghymru. Yn rhy aml, rydym yn barod i ladd ar ein gweithwyr addysgu proffesiynol a'u hymdrechion. Mae Ysgol Gynradd Sant Julian—ysgol rwyf wedi cael y fraint o ymweld â hi er mwyn gweld y gwaith a wnânt o ran cymhwysedd digidol—yn ysgol wych sy'n gwneud gwaith ardderchog ar gyfer y plant hynny sy'n ei mynychu. Hoffwn ymuno â chi i dalu teyrnged i waith y pennaeth a'r tîm yn ysgol Sant Julian. Wrth gwrs, edrychaf ymlaen at ymuno â hwy, oherwydd, os ydynt wedi cael dyfarniad 'rhagorol' gan Estyn, byddant yng nghinio gwobrau blynyddol Estyn, a chaf gyfle i'w llongyfarch wyneb yn wyneb, ac edrychaf ymlaen at wneud hynny.