Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 16 Ionawr 2019.
Llywydd, o ystyried yr anhrefn yn y Senedd yn Llundain, ac wrth i ni aros am ganlyniad y bleidlais ar y cynnig o ddiffyg hyder heno, nawr yw'r amser i sicrhau ein bod ni'n gweithio tuag at un nod unedig yma yn y Cynulliad Cenedlaethol, gwneud yn siŵr bod buddiannau allweddol Cymru'n cael eu nodi'n glir a'u diogelu. Dyna fu ein prif amcan ers y refferendwm yn 2016.
Rydw i'n ddiolchgar i Blaid Cymru am gyflwyno'r cynnig yma. Rŷn ni'n ei gefnogi'n llawn. Mae 'dim cytundeb' yn ganlyniad hollol annerbyniol. Dyma'n safbwynt ni fel plaid yma ac yn San Steffan. Dyna'r sefyllfa waethaf bosib, a Phrif Weinidog y Deyrnas Unedig wedi gwastraffu dwy flynedd yn ailadrodd bod, 'Dim cytundeb yn well na chytundeb gwael' pan ddylai hi fod wedi bod yn datblygu strategaeth ymarferol a cheisio cael cefnogaeth iddi ar draws y pleidiau. 'Dim cytundeb' yw'r sefyllfa waethaf oll. Rŷn ni wedi bod yn dweud hynny ers y diwrnod cyntaf. Mae'r holl dystiolaeth gredadwy yn dangos y byddai ymadael heb gytundeb yn arwain at golli mwy o swyddi, yr economi'n crebachu, ansicrwydd, a chostau i fusnesau sy'n allforio, fel y disgrifiodd Adam Price, ond hyd yn oed busnesau cartref lle maen nhw'n dibynnu ar gadwyni cyflenwi yn Ewrop. Mae bron yn anghredadwy y byddai unrhyw lywodraeth yn Senedd y Deyrnas Unedig yn gallu caniatáu’r fath ganlyniad sydd mor amlwg a phendant yn groes i fuddiannau'r wlad. Dywedir nad oes mwyafrif yn y Senedd o blaid Brexit heb gytundeb. Mae'r Prif Weinidog yn dweud y bydd hi'n gwrando ar y Senedd. Mae'n hen bryd, nawr, felly, ein bod hi'n ystyried yn ofalus y lleisiau sy'n cael eu codi yn erbyn 'dim cytundeb'.
O safbwynt ail ran y cynnig, mae Prif Weinidog Cymru wedi ysgrifennu eisoes at Theresa May yn gofyn am ailgynnull Cyd-bwyllgor y Gweinidogion ar fyrder ar ffurf cyfarfod llawn i drafod yr argyfwng yn dilyn y bleidlais yn Nhŷ'r Cyffredin neithiwr. Mae wedi nodi'n glir bod hynny ar y dybiaeth y bydd y Llywodraeth yn groes i'r bleidlais o ddiffyg hyder, ac na fydd hi wedi gwneud yr hyn y dylai hi fod wedi'i wneud ar ôl colli mor drwm, sef camu o'r neilltu. Yn ei lythyr, mae wedi gofyn i'r cyfarfod gytuno ar bedwar peth, sef: diystyru ymadawiad heb gytundeb fel canlyniad i'r negodiadau; ymrwymo i gynnal, ar unwaith, cyfres o drafodaethau trawsbleidiol yn y Senedd a chydweithio gyda'r sefydliadau datganoledig i gytuno ar ffordd newydd ymlaen—dylai hyn gynnwys ailnegodi yn seiliedig ar ymrwymiad cadarn i gymryd rhan yn y farchnad sengl ac mewn undeb tollau neu roi'r dewis yn ôl i bobl y Deyrnas Unedig drwy ymrwymo i etholiad cyffredinol neu bleidlais gyhoeddus; gofyn am estyn proses erthygl 50 i hwyluso hyn; a deddfu i ddileu'r cyfeiriad at 29 Mawrth fel y diwrnod ymadael yn Neddf yr Undeb Ewropeaidd.
O'n rhan ninnau, rŷn ni'n croesawu'r ymrwymiad, er mor hwyr yw e, y bydd y Llywodraeth Geidwadol, os bydd yn goroesi, yn gweithio mewn ffordd drawsbleidiol gyda Thŷ'r Cyffredin i ddod o hyd i'r ffordd ymlaen. Bydd rhaid i hyn wrth gwrs gynnwys meinciau blaen yr holl wrthbleidiau a'r sefydliadau datganoledig. Rhaid i'r Llywodraeth hefyd wneud yr hyn yr addawodd ei wneud wrth sefydlu'r Cydbwyllgor Gweinidogion ar negodiadau'r Undeb Ewropeaidd a cheisio cael consensws ar y ffordd ymlaen gyda ni a Llywodraeth yr Alban.