6. Dadl ar Egwyddorion Cyffredinol y Bil Awtistiaeth (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:29 pm ar 16 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:29, 16 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu hefyd y gwelwch fod y comisiynydd plant wedi cyfeirio at y risg y byddai cael dull o weithredu a arweinir gan ddiagnosis yn cael ei weld fel tocyn aur i wasanaethau. Roedd y chwe choleg brenhinol yn glir y dylid darparu gwasanaethau ar sail angen, nid diagnosis. Roeddent hefyd yn dweud y byddai'r ymarferwyr arbenigol y byddai eu hangen er mwyn cyflawni cynllun y Bil yn anodd i'w recriwtio, ni waeth a fyddai arian ychwanegol ar gael ai peidio. Ac awgrymai'r dystiolaeth i'r pwyllgor iechyd y byddai'r Bil yn arwain at ddargyfeirio cyllid ac adnoddau staff i roi sylw i gynlluniau i fynd i'r afael â rhestrau aros ac oddi ar ddarparu gofal mawr ei angen ar ôl diagnosis i blant, oedolion, rhieni a gofalwyr, ac wrth gwrs, fel rheol bydd yr un staff yn darparu gofal sy'n diwallu anghenion pobl nad ydynt wedi cael diagnosis o'r cyflwr neu sydd wedi cael diagnosis o gyflwr niwroddatblygiadol gwahanol. Mae cynrychiolwyr ar ran anhwylderau niwroddatblygiadol eraill yn poeni am yr effeithiau andwyol ar wasanaethau os cyflwynir deddfwriaeth ar gyfer awtistiaeth yn unig ar draul darparu gwasanaethau ehangach. Gwnaethpwyd y pwynt hwnnw'n glir gan glinigwyr a chynrychiolwyr anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd a roddodd dystiolaeth i'r pwyllgor iechyd.

Nid oedd y Pwyllgor Cyllid yn gallu ffurfio safbwynt ynglŷn ag i ba raddau y mae'r Bil yn cyflawni gwerth am arian ac roeddent yn ein beio ni i raddau helaeth, ac rydym yn anghytuno â hynny yn y modd cryfaf. Ni allwn ddarparu gwybodaeth nad ydym yn meddu arni, ac nid gwaith y Llywodraeth yw gwneud gwaith yr Aelod cyfrifol i geisio profi rhinweddau ei gynnig. Fel aelod o'r meinciau cefn, bûm yn cydweithio ar waith newydd i ddeall effaith ariannol y Bil.

Rwyf wedi cyfarfod â phobl ag awtistiaeth a'u teuluoedd a gofalwyr sy'n cefnogi ein dull o weithredu fel Llywodraeth. Nid yw'n wir fod yr holl bobl awtistig a'u teuluoedd yn cefnogi'r Bil hwn, ac mae fy masged i mewn i'n cadarnhau hynny. Ond bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i wrando a gweithredu ar yr adborth a'r gwerthusiad o'r mesurau rydym yn eu rhoi ar waith. Rydym yn ymrwymedig i gyflawni'r gwelliannau sydd eu hangen arnom drwy gryfhau'r ddeddfwriaeth bresennol sy'n seiliedig ar anghenion.

Rwyf am gloi drwy ddweud eto fod cytundeb yn y Siambr hon gyda'r Aelod cyfrifol ac ar draws y pleidiau ynglŷn â'r angen i wella gwasanaethau ar gyfer pobl awtistig, ac mae'r Llywodraeth hon yn buddsoddi mewn gwelliant hirdymor, ond ceir anghytundeb o hyd ynglŷn â beth y mae hynny'n ei olygu. Barn gweithwyr proffesiynol iechyd a gofal sy'n gweithio gyda ac ar ran pobl awtistig yw y byddai canlyniadau anfwriadol ac annymunol i'r Bil. Mae hynny'n cynnwys y tebygolrwydd o ailgyfeirio adnoddau a fyddai'n lleihau, nid yn gwella, gofal a chymorth i bobl awtistig a phobl eraill â chyflyrau niwroddatblygiadol, ac rydym yn rhannu'r asesiad hwnnw. Nid ydym yn credu y byddai'r Bil hwn yn sicrhau'r gwelliant hirdymor i wasanaethau a chanlyniadau y mae pawb ohonom eisiau ei weld. Felly, gofynnaf i'r Aelodau gefnogi ein hymgyrch i wella gwasanaethau yn y cyfnod nesaf o ddiwygio, sy'n cynnwys cod statudol. Mae hwn yn ddewis anodd i'r Aelodau ei wneud, ond rwy'n credu o ddifrif na fydd y Bil yn cyflawni yn erbyn y gobeithion a'r dyheadau sydd gan lawer ar ei gyfer. Rwy'n derbyn na fydd Aelodau eraill yn rhannu fy marn. Beth bynnag fydd canlyniad y bleidlais heddiw, rwy'n rhoi fy ymrwymiad, unwaith eto, i weithio gyda phobl ar draws y Siambr a thu hwnt i wneud gwahaniaeth gwirioneddol a chadarnhaol gyda ac ar ran pobl awtistig ar draws y wlad.