Dau bwynt cyflym. Y cyntaf yw: pe bai pobl wedi dweud wrthyf, pan wnaethom ni gyflwyno Erthygl 50 a’i sbarduno, na fyddem ni, bron i ddwy flynedd yn ddiweddarach, wedi cael yn agos at gytundeb, fyddwn i ddim wedi eu credu nhw. Rydym ni hefyd yn sôn llawer am gaffael cyhoeddus. Os ydym ni eisiau cael mwy o gaffael cyhoeddus yng Nghymru, nid yw'n fater o reolau, mae'n fater o faint y contractau. Po fwyaf yw’r contractau yr ydych chi’n eu cyflwyno, y mwyaf tebygol ydynt o gael eu hennill gan gwmnïau mawr. Gwnewch y contractau yn llai, a bydd cwmnïau lleol yn eu hennill nhw. Mae hynny'n gweithio ar gyfer priffyrdd ac amaethyddiaeth, neu bron unrhyw beth arall.

Yn 2017, daeth 50 y cant o'r bwyd a gafodd ei fwyta yn y DU o’r DU, daeth 30 y cant o Ewrop a daeth 20 y cant o weddill y byd—i roi gweddill y byd ac Ewrop mewn rhyw fath o gyd-destun o ran Prydain. Y bore yma, dywedodd Mr Roberts o’r FUW:

Dydyn ni ddim yn gwybod pa gyfraddau tariff fydd yn cael eu codi ar fewnforion o wledydd eraill ar ôl mis Mawrth, gan na fydd y tariffau drafft yn cael eu cyhoeddi tan ddiwedd mis Chwefror ac mae angen i’r senedd eu cymeradwyo—felly mae'n rhaid dod i gytundebau â mewnforwyr heb unrhyw wybodaeth am y costau ychwanegol sy'n debygol o godi mewn porthladdoedd.

Dydy hynny ddim yn ffordd dda o redeg dim a dweud y gwir, nac ydy?

Wrth gwrs, yn ogystal â thariffau, ceir archwiliadau amgylcheddol hefyd o unrhyw gynnyrch amaethyddol neu gynnyrch pysgodfeydd sy’n cael ei allforio. Gan fod nifer o'n hallforion, fel pysgod cregyn, yn sensitif o ran amser, byddai unrhyw achos o arafu allforion—yn hytrach na mynd â nhw i'r farchnad, yn mynd â nhw i’r domen sbwriel.

Mae gen i ddau gwestiwn i'r Gweinidog. A all y Gweinidog esbonio sut y gallwn ni gael cytundebau masnach amaethyddol buddiol nawr nad oeddem ni’n gallu eu cael cyn 1973? Yr ail beth yw: a all y Gweinidog weld sut y byddai'n bosibl i gytundeb masnach sy'n cynnwys cig oen gyda Seland Newydd beidio â bod yn drychinebus? Nid wyf i'n anghofio, wrth gwrs, y ffermwr o'r gorllewin a oedd yn edrych ymlaen at allforio ei gig oen i Seland Newydd.