Part of the debate – Senedd Cymru am 6:19 pm ar 29 Ionawr 2019.
Rwy'n mynd i ganolbwyntio ar un o'r tri adroddiad, ond cyn gwneud, gan fy mod i wedi ymuno â'r pwyllgor yn ddiweddar, a gaf i ganmol y gwaith y mae'r pwyllgor wedi ei wneud ar y tri adroddiad yma a pha mor drylwyr ydyn nhw, a'r ffaith eu bod nhw'n ymdrin â ffeithiau yn uniongyrchol iawn? Nid storïau brawychu neu ofn diangen mohonyn nhw; yr hyn y maen nhw'n ei wneud yw disgrifio'r gwahanol bosibiliadau, yn enwedig os nad oes cytundeb, ond hyd yn oed o ran ymadael gyda Brexit rheoledig, a beth y mae angen inni ei wneud. Ond maen nhw'n ein hatgoffa'n glir o'r hyn yr ydym yn ei wynebu.
Dim ond i ymateb i sylw David ynghylch defaid ac ŵyn yng Nghymru, rydym ni'n aml yn meddwl am y gwynfydau bugeiliol hynny yn y canolbarth neu'r gogledd—cig oen ysgafn ac yn y blaen—ond, wrth gwrs, nid yw cyd-Aelodau yma sy'n eistedd ar y meinciau hyn sy'n cynrychioli Cymoedd y De, fel fy un i—. Nid ydyn nhw'n aruthrol o annhebyg i fy un i. Mae 40 y cant o ardal diriogaethol fy etholaeth i yn dir ffermydd mynydd. Roedd y ffermwyr hynny yn draddodiadol mewn gwirionedd wedi goroesi nid yn unig drwy ffermio'r mynydd, ond drwy fod y cwmni cludo nwyddau, bod y sgaffaldiwr neu redeg y becws. Dyna'r unig ffordd maen nhw wedi gallu ei wneud. Maen nhw'n gwybod yn dda iawn beth yw'r peryglon yn awr o dorri'r cysylltiadau o fynediad di-dariff i Ewrop, beth bynnag, mae'n rhaid imi ddweud, o'r posibilrwydd ehangach sydd yna, oherwydd mae gennym ni gysylltiadau bellach â gwledydd y dwyrain canol, gyda Dubai, Qatar ac ati. A dim ond un sylw ynglŷn â hynny: Mae'n seiliedig ar safon aur ein cynnyrch—safonau lles anifeiliaid uchel, y safonau lladd uchel sydd gennym ni. Felly, un peth y mae angen inni ei wneud wrth baratoi ar gyfer Brexit yw gwneud yn siŵr nad ydym ni mewn unrhyw fodd yn peryglu'r safonau hynny, oherwydd, yn rhyfedd iawn, mae'r hyn sydd wedi ei feirniadu o'r blaen fel y safon aur, goreuro ein rheoliadau a'r ffordd yr ydym ni'n gwneud hynny, dyna mewn gwirionedd yw'r union safon pam mae hi'n bosib i'n marchnadoedd allforio dyfu hyd yn oed ar ôl Brexit ac ymadael. Ond ni allwn ni golli'r farchnad Ewropeaidd honno oherwydd byddwn ni wedyn yn y pen draw yn ôl yn y sefyllfa, yng Nghymoedd y De, lle bydd gennych chi ffermwyr yn ei chael hi'n anodd cael deupen llinyn ynghyd. Byddwch chi wedi cefnu ar ffermio mynydd yn ucheldiroedd y de, ac mae hynny nid yn unig yn bwysig yn economaidd, mae'n bwysig yn ddiwylliannol hefyd.