Diolch yn fawr, a hoffwn ddechrau drwy ddiolch i Bethan Sayed am gyflwyno'r ddadl fer hon ar bwnc mor bwysig heddiw ac am wneud hynny mewn ffordd mor ysgogol a diddorol, ond hefyd gan wneud cyfiawnder gwirioneddol â difrifoldeb y mater. Credaf fod hynny i'w deimlo hefyd yng nghyfraniadau Jack a Lynne yn ogystal.

Mae'r rhyngrwyd yn arf rhyfeddol. Mewn mater o eiliadau, gallwn fod yn chwilio am y rhyfedd a'r rhyfeddol yn ogystal â'r cyffredin. Gallwn fod yn siopa ar-lein, yn gwylio'r cyfresi bocs diweddaraf, yn chwarae Minecraft gyda rhywun ar gyfandir gwahanol, neu'n cymharu eich barn ar yr albwm canu gwlad diweddaraf—a dyna sut rwy'n treulio fy amser sbâr—ond gan gael y newyddion diweddaraf hefyd a siarad â theulu a ffrindiau yn ogystal. Ceir mynediad at lawer o'r bywyd modern drwy'r rhyngrwyd. Mae'n anodd cofio weithiau sut y byddem yn ymdopi o'r blaen, ac mae'n eithaf rhyfedd meddwl am blant a phobl ifanc heddiw—y ffaith nad ydynt wedi adnabod byd heb y rhyngrwyd. Iddynt hwy yn arbennig, bydd sgiliau digidol mor bwysig o ran eu gwytnwch mewn bywyd, ond hefyd o ran sut y maent yn camu ymlaen yn eu haddysg ac yn eu gwaith.

Mewn sawl ffordd, pobl ifanc sy'n arwain y ffordd, a gwn o brofiad mai pobl ifanc sydd yn y sefyllfa orau i ddweud wrthym am yr ap diweddaraf neu'r llwyfan cyfryngau cymdeithasol diweddaraf a sut i'w ddefnyddio yn y ffordd orau. Ond wrth gwrs, ymysg yr holl fanteision hyn, ceir cost wirioneddol, ac rydym wedi clywed am yr ochr dywyll i'r rhyngrwyd. Mae seiberfwlio, meithrin perthynas amhriodol ar-lein a stelcio oll yn faterion sydd wedi dod yn rhy gyfarwydd o lawer. Rhaid inni amddiffyn plant a phobl ifanc ac oedolion yn wir, fel y clywsom, rhag peryglon y rhyngrwyd. Fodd bynnag, nid yw gwahardd pobl o fyd ar-lein yn briodol nac yn ddymunol. Yn hytrach, rhaid i ni roi'r wybodaeth a'r sgiliau sydd eu hangen arnynt i bobl allu meddwl yn feirniadol a llywio'u ffordd drwy'r byd digidol mewn modd diogel, cyfrifol a pharchus. Y llynedd, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y cynllun gweithredu cenedlaethol ar gyfer diogelwch ar-lein. Lansiwyd y cynllun yn swyddogol gan fy nghyd-Aelod Kirsty Williams yn Ysgol Gyfun Porthcawl ar 14 Tachwedd, ac mae'n darparu ffocws ar gyfer ein gwaith diogelwch ar-lein. Gan adeiladu ar ein rhaglen bresennol, mae'n darparu gweledigaeth strategol ar gyfer y gwaith a wnawn ar wella diogelwch ar-lein yng Nghymru er mwyn sicrhau ein bod yn cadw plant a phobl ifanc yn ddiogel. A chefnogir hyn gan y parth diogelwch ar-lein, ar Hwb, sef man pwrpasol ar gyfer cefnogi athrawon, teuluoedd a dysgwyr yn y maes hollbwysig hwn.

Ond wrth gwrs, nid diogelwch ar-lein yw'r unig fater sy'n codi, fel y clywsom—mae delwedd corff a chywilyddio corfforol, canfyddiadau wedi'u hystumio a achosir gan hidlyddion a Photoshop oll yn achosi problemau go iawn i bobl heddiw. Bob dydd wynebwn negeseuon sy'n dweud wrthym nad ydym yn ddigon da. Gwelwn gymaint o ddelweddau o bobl sydd i'w gweld yn berffaith, ac nid ydym yn gweld yr haenau o ffilteri neu'r delweddau niferus a ddilëwyd cyn hynny. Ceir corff cynyddol o dystiolaeth sy'n dangos y niwed y mae hyn yn ei achosi, yn enwedig i bobl ifanc. Felly, dros yr ychydig fisoedd diwethaf, rydym wedi cyhoeddi adnoddau addysgol yn edrych ar ddelwedd corff a hunan-barch yn y byd digidol. Y nod yw annog trafodaeth am effaith y rhyngrwyd ar ddelwedd corff a hunan-barch. Rydym yn gobeithio dangos i blant a phobl ifanc sut y gallant ddatblygu ymdeimlad cadarnhaol ohonynt eu hunain yn y byd yn lle hynny a thrwy gymryd rheolaeth a datblygu gwytnwch.

Ceir agweddau eraill hefyd ar fywyd ar-lein a all fod yn niweidiol. Efallai y bydd gennym filoedd o ddilynwyr ar Twitter neu Instagram ond ychydig iawn o ffrindiau go iawn. Drwy'r cyfryngau cymdeithasol, rydym yn fwy cysylltiedig nag y buom erioed o'r blaen a gall hyn greu manteision cadarnhaol—gall pobl chwilio am grwpiau cymorth, dod o hyd i fasnachwyr lleol a gweithgareddau lleol i'w gwneud. Fodd bynnag, mae ochr fwy negyddol i'r cysylltedd hwn, fel y soniodd Lynne Neagle, oherwydd gall byw ein bywydau ar-lein arwain at unigrwydd gwirioneddol ac arwahanrwydd cymdeithasol, a gall hynny gael effaith niweidiol ar ein lles meddyliol a chorfforol.

Gwyddom nad canlyniad gofal iechyd da yn unig yw iechyd da, a bod gan faterion economaidd, amgylcheddol a chymdeithasol bob un ran arwyddocaol i'w chwarae yn ein hiechyd a'n lles hirdymor. Felly, rydym wedi cyhoeddi adnoddau ar iechyd meddwl a'r rhyngrwyd. Mae'r rhain yn ceisio ysgogi sgyrsiau yn yr ystafell ddosbarth am effeithiau cadarnhaol a negyddol y rhyngrwyd, ac rydym wedi cydweithio â Childnet i ddatblygu Ymddiried ynof fi Cymru. Datblygwyd yr adnodd i helpu athrawon cynradd ac uwchradd i addysgu plant i werthuso'n feirniadol y wybodaeth y dônt o hyd iddi ar-lein, gan gynnwys deunydd a allai geisio dylanwadu'n fwriadol ar eu barn.