Part of 1. Cwestiynau i'r Gweinidog Cyllid a'r Trefnydd – Senedd Cymru am 1:50 pm ar 30 Ionawr 2019.
Diolch am eich cwestiwn. Dywedais yn glir wrth yr is-grŵp cyllid fod gennyf ddiddordeb cadarn ac uniongyrchol iawn yn yr agenda hon. Felly, er y byddai gan Weinidog cyllid slot ar eu hagenda fel arfer, rwyf wedi dweud yn glir y buaswn yn awyddus i fod yn rhan o'r broses gyfan, i glywed â fy nghlustiau fy hun y math o bwysau sydd ar awdurdodau lleol, a'r math o syniadau sydd ganddynt am bethau a allai leddfu'r pwysau difrifol sydd arnynt. Credaf ei bod yn deg dweud, pan gyflwynwyd y ddadl ar y setliad llywodraeth leol gan Julie James, ei bod wedi dweud yn glir iawn nad oedd yn bwriadu gwerthu'r setliad fel setliad rhagorol i awdurdodau lleol; pwysleisiodd y ffaith ein bod bellach yn byw yn y nawfed mlynedd o gyni, a bod pwysau enfawr ar bob rhan o'r Llywodraeth. Fe wnaeth yr holl bwyntiau ynglŷn â'r ffaith bod cyllid Llywodraeth Cymru gymaint yn llai, mewn termau cymharol, na'r hyn ydoedd ddegawd yn ôl.
Dosberthir yr arian craidd a ddarparwn ar hyn o bryd i awdurdodau lleol, fel y gŵyr yr Aelod, yn ôl angen cymharol, gan roi ystyriaeth i fformwla sy'n cynnwys toreth o wybodaeth, megis nodweddion demograffig, ffisegol, economaidd a chymdeithasol yr awdurdodau lleol hynny, ac mae hefyd yn ystyried eu gallu i godi eu harian eu hunain—drwy'r dreth gyngor, er enghraifft. Mae newidiadau cynyddrannol wedi eu gwneud i'r fformiwla dros y blynyddoedd. Felly, dros 2017-18 a 2018-19, gwnaed newidiadau sylweddol i'r fformiwla ariannu mewn gwirionedd, er mwyn ystyried y costau ychwanegol yn sgil amseroedd teithio hwy mewn ardaloedd cymharol denau eu poblogaeth, er enghraifft. Felly, fel y dywedaf, mae'r Gweinidog a minnau'n awyddus iawn i wrando ar syniadau a fyddai'n cael eu cynnig gan awdurdodau lleol.