Part of 4. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:34 pm ar 30 Ionawr 2019.
Cytunaf â rhywfaint o'r hyn y mae Dai Lloyd wedi'i ddweud am ddifrifoldeb gwirioneddol y mater hwn. Mae'n fater difrifol. Dyna pam y gelwais am yr ymchwiliad, gyda'r adroddiad a gyhoeddwyd gennym. Ac os edrychwch ar yr adroddiad, nid oes lle i guddio ynddo. Mae'n nodi amrywiaeth o feysydd lle mae angen gwneud gwelliannau go iawn. Mae'n nodi amrywiaeth o fethiannau a siomedigaethau ynglŷn ag ymddygiad yn y gorffennol. Ac mae hynny'n bwysig i gael darlun gonest er mwyn gwella arno. Ond o ran anabledd dysgu, rwy'n cydnabod yr hyn a ddywed Dai Lloyd ynghylch lefelau marwolaethau gwahaniaethol. Nid yw hynny'n achos dathlu, mae'n achos pryder ond mae'n achos dros weithredu hefyd. Dyna pam fod y Llywodraeth, o'i dewis ei hun, wedi cynnal adolygiad ar draws y Llywodraeth mewn perthynas â gwasanaethau anabledd dysgu, ac rwyf fi, Rebecca Evans mewn rôl flaenorol, a Huw Irranca-Davies mewn rôl flaenorol hefyd, wedi bod yn rhan o'r gwaith o gyflawni ac adolygu a datblygu, oherwydd rydym yn cydnabod bod angen i ni wneud yn well. Rydym yn cydnabod bod heriau gwirioneddol a bod angen gwella. Nid oes diffyg dealltwriaeth neu ymrwymiad gan y Llywodraeth i wneud yn well. Os ydych eisiau gweld enghreifftiau, mae'r prif swyddog nyrsio wedi dangos arweinyddiaeth go iawn ar y mater hwn hefyd. Mae hi wedi sicrhau ei fod yn flaenoriaeth go iawn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, oherwydd y dystiolaeth gynyddol am ganlyniadau gwahaniaethol a'r methiant i wneud cynnydd priodol.
Er enghraifft, yn gynharach y tymor hwn, cyfarfûm â theulu Paul Ridd i edrych ar yr hyn a ddigwyddodd gyda'i ofal, lle roedd wedi cael cam, unwaith eto, ac yna daeth y teulu yn ôl wedi cyfnod o amser—ac rydym yn deall eu bod yn ddig ac nad oeddent eisiau dod yn ôl. Yna, penderfynasant eu bod eisiau gwneud rhywbeth er mwyn sicrhau nad oedd pobl eraill yn gorfod dioddef yr un profiad. Ac mae hwnnw wedi bod yn brofiad cadarnhaol awn i'r bwrdd iechyd hwn hefyd. Maent wedi dysgu gwersi ar faterion ar y ward—ac yn wir, mae Melanie Thomas, un o'r nyrsys y maent wedi ymwneud â hi, y cydlynydd anabledd dysgu, wedi cael cydnabyddiaeth yn ddiweddar am ei gwaith ar anabledd dysgu yn rhestr anrhydeddau'r flwyddyn newydd.
Felly, mae yna arferion da yng Nghymru. Fel erioed, mae'r her yn ymwneud â pha mor gyson yw'r rheini ac nad yw'r dysgu'n cael ei gadw mewn un rhan o'n gwasanaeth yn unig. Felly, rwy'n cydnabod bod methiannau wedi bod. Hoffwn ei gwneud yn glir nad yw Llywodraeth Cymru yn awdurdodi adolygiad bwrdd gwaith fel yr unig ymateb a ddylai ddigwydd. Cynhaliodd y bwrdd iechyd adolygiad bwrdd gwaith, ac yn dilyn hwnnw, nid oeddwn yn fodlon mai dyna oedd y llwybr gweithredu priodol, nid oeddwn yn fodlon fod y dysgu wedi bod yn ddigon dwfn nac yn wir eu bod wedi dysgu'r gwersi i gyd ac wedi gofyn i'r bobl iawn i gyd. Felly, gelwais ar Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru i gynnal adolygiad.
O ran triniaeth y chwythwr chwiban, wel, yr her yma yw bod Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru wedi mynd drwy hynny. Buaswn bob amser eisiau i bobl gredu chwythwyr chwiban, a hoffwn—. Unwaith eto, rydych yn dechrau drwy gredu'r chwythwr chwiban a chymryd yr hyn y maent yn ei ddweud o ddifrif os ydych am sicrhau'r diwylliant cywir. Yn sicr, credaf fod angen dysgu mwy ac mae Cymdeithas Feddygol Prydain wedi codi'r mater hwnnw'n uniongyrchol gyda mi. Credaf y byddwn mewn sefyllfa well, ond fel erioed, byddwn yn parhau i ddysgu o'n camgymeriadau yn ogystal â'r pethau rydym yn eu gwneud yn iawn. Mae llawer na ddylem fod yn falch ohono yma, ond credaf hefyd mai'r peth pwysicaf yw'r ymrwymiad i wneud yn well yn y dyfodol.