Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n ddiolchgar am y cyfle i siarad y prynhawn yma ar adroddiad y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ar system wybodeg GIG Cymru. Mae manteision buddsoddi mewn technoleg newydd a TG yn amlwg. Gall gwybodeg greu system gofal iechyd sy'n fwy diogel, hygyrch a chynaliadwy i helpu'r GIG i ddarparu gwell canlyniadau i gleifion a gwneud defnydd mwy effeithlon o adnoddau ariannol a dynol. Mae'r adroddiad yn dilyn y dogfennau blaenorol gan Archwilydd Cyffredinol Cymru, a gyhoeddwyd ym mis Ionawr y llynedd. Er bod y weledigaeth o gofnod electronig am gleifion yn glir ac er bod elfennau allweddol yn eu lle, canfu fod oedi sylweddol o ran ei gweithredu. Aeth ymlaen i ddweud bod gwendidau allweddol yn y trefniadau i gefnogi a goruchwylio gweithrediad y system, ac i sicrhau bod y system yn cyflawni'r manteision a fwriadwyd. Gwnaeth yr archwilydd cyffredinol nifer o argymhellion, ac rwy'n falch o ddweud eu bod wedi cael ymateb cadarnhaol iawn gan Lywodraeth Cymru. Yn dilyn yr adroddiad hwn, cytunodd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus i gynnal ei ymchwiliad ei hun i system wybodeg GIG Cymru. Mae'n sicr yn wir fod adroddiad y pwyllgor yn atodol i un yr archwilydd cyffredinol. Yn ystod ein sesiynau gwrando, roedd llawer o bryderon yn codi dro ar ôl tro. Y brif broblem o hyd yw arafwch y broses o ddarparu system wybodeg fodern ar draws y GIG yng Nghymru a'r gwendidau sylfaenol yn y trefniadau cymorth a goruchwylio. Adlewyrchir y pryder hwn yn y rhwystredigaeth a fynegwyd ar draws y GIG ynghylch yr oedi wrth ddarparu cofnodion electronig am gleifion, yn ogystal â phryder ynglŷn â chydnerthedd systemau craidd.

Roeddem wedi gobeithio y byddai cyflymder y newid wedi cynyddu ers adroddiad yr archwilydd cyffredinol flwyddyn yn ôl. Fodd bynnag, nid felly y bu. Mewn gormod o achosion, mae'r GIG yn dal i ddibynnu ar gofnodion papur, trefn sydd wedi dyddio. Mae Gwasanaeth Gwybodeg GIG Cymru yn teimlo'n rhwystredig ynghylch diffyg cyfeiriad y GIG yn ehangach, ond gwelsom nad yw'r GIG yn cydnabod yn agored beth yw maint a dyfnder y broblem o hyd. Gall hyn fod yn arwydd o broblem ehangach bosibl, a allai ddatgelu rhagor o bethau a allai beri pryder nad ydynt yn amlwg eto. Yr hyn a ddaeth yn amlwg oedd diffyg tryloywder ar draws y system gyfan. Ymddengys bod rhai tystion yn yn amharod i gael eu cofnodi'n beirniadu'r cynnydd a wnaed, neu'r trefniadau sydd ar waith. Canfu'r archwilydd cyffredinol fod GGGC yn 'or-gadarnhaol' wrth adrodd ar gynnydd. Ddirprwy Lywydd, nid yw eu hagwedd hunanfodlon yn cyd-fynd â chanfyddiad y pwyllgor fod llawer o brosiectau digidol ar ei hôl hi, ac eraill ond ar amser am fod eu hamserlenni wedi'u haddasu i ddangos eu bod ar amser. Nid yw symud y pyst gôl yn datrys y broblem. Mae cyflymder mawr newid technolegol yn golygu y gallai'r oedi parhaus olygu bod y GIG yng Nghymru yn gweithredu ar systemau TG sydd wedi dyddio.

Yn ogystal â chymeradwyo'n gryf yr argymhellion a wnaed eisoes gan yr archwilydd cyffredinol, mae'r adroddiad hwn yn gwneud pump argymhelliad. Rwy'n croesawu'r ffaith bod y pump argymhelliad wedi'u derbyn gan Lywodraeth Cymru, yn enwedig cais y pwyllgor i gael adroddiadau diweddaraf bob chwe mis gan Lywodraeth Cymru ar y cynnydd ar weithredu'r argymhellion digidol yn yr adolygiad seneddol ac adroddiad yr archwilydd cyffredinol. Mae hyn yn hanfodol os ydym i gyflymu cynnydd a darparu system TG sy'n addas at y diben ac yn sicrhau canlyniadau gwell i gleifion yng Nghymru. Roeddwn yn ddigon ffodus i gyfarfod â Dr Alice Groves yr wythnos diwethaf. Aeth i America gyda grŵp o feddygon a aeth ar ymweliad casglu ffeithiau yn arbennig er mwyn gweld y system wybodeg hon yn America, a thestun syndod i'r meddygon Americanaidd oedd clywed bod y GIG yng Nghymru yn dal i ddefnyddio peiriannau ffacs hen ffasiwn ac mewn rhai achosion, fod llawdriniaethau'n cael eu canslo yn theatrau llawdriniaethau GIG Cymru am nad oedd y ffeiliau ar gyfer y cleifion wedi cyrraedd y theatrau llawdriniaethau. Yr hyn a glywais gan Dr Groves oedd ein bod ymhell ar ei hôl hi yn y maes hwn yng ngwasanaeth y GIG yng Nghymru, ac y dylem ddilyn ychydig a dysgu rhywbeth gan wasanaeth iechyd yr Unol Daleithiau yng Nghymru hefyd. Diolch.