1. A wnaiff y Prif Weinidog gadarnhau pryd, ar ôl 1 Mawrth 2018, y diddymwyd y penderfyniad i gadw gwasanaethau fascwlaidd brys yn Ysbyty Gwynedd? OAQ53524

Diolch. Mae Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr wrthi'n gweithredu newidiadau i wasanaethau fasgwlaidd yr ymgynghorwyd arnynt yn gyhoeddus ac a gytunwyd ym mis Ionawr 2013 yn rhan o'i raglen newid gwasanaeth. Ni wnaed unrhyw newidiadau i'r penderfyniad hwn. Rydym ni'n rhagweld y bydd y gwasanaeth yn weithredol o 8 Ebrill 2019 ymlaen.

Dwi heddiw yn sôn am y broses, nid yr egwyddor, o symud gwasanaethau brys o Fangor—ond am y broses ei hun—a sut y cyrhaeddwyd at y penderfyniad. Yn y gwanwyn y llynedd, fe roddodd y bwrdd iechyd ei sêl bendith i gadw gwasanaethau brys ym Mangor, ac fel gafodd holl feddygon teulu yr ardal lythyr yn dweud hyn. Dydy'r bwrdd ddim wedi newid y penderfyniad yma, ac mewn datganiadau di-ri, mae hi, ysywaeth, yn amlwg fod y gwasanaethau fascwlaidd brys yn cael eu symud o Fangor. Dwi'n gofyn eto felly, os gwelwch yn dda: pryd y cafwyd y newid meddwl yma? Dŷch chi'n sôn am 2013; yn 2018 fe newidiwyd meddwl. Pryd aed yn ôl felly at y penderfyniad gwreiddiol yn 2013, ac a fedrwch chi ddangos i mi lle mae'r cofnod ar gyfer hwnnw ym mhapurau'r bwrdd?

Diolch, Siân Gwenllian. Aeth papur i'r Bwrdd ar 1 Mawrth 2018, a oedd yn datgan:

Bydd cleifion sydd ag afiechydon yn ymwneud â chylchrediad y coesau yn cael eu rheoli yn Ysbyty Glan Clwyd a'r uned achub breichiau a choesau yn Ysbyty Gwynedd gyda darpariaeth ar gyfer derbyniadau dewisol a brys a thriniaethau cleifion mewnol yn y ddau safle.

Rwy'n credu mai'r frawddeg honno sydd wedi arwain at y dryswch. Dylai'r papur fod wedi ei gwneud yn fwy eglur bod y ddarpariaeth ar gyfer derbyniadau dewisol a brys i Ysbyty Gwynedd yn ymwneud ag achosion traed diabetig ac achosion nad ydynt yn rhedwelïol. Bydd achosion rhedwelïol yn mynd i Ysbyty Glan Clwyd—rydych chi'n ymwybodol o'r ganolfan newydd sy'n cael ei hadeiladu yno—ond mae'r rheini'n achosion cymhleth, arbenigol. Bydd hynny'n dod i gyfanswm o tua 300 o achosion, a byddan nhw'n mynd i'r ganolfan newydd.

Rydych chi'n gofyn am y llythyr a anfonwyd at feddygon teulu, ac, unwaith eto, roedd y llythyr yn cynnwys yr un geiriad, ac, felly, rwy'n dyfalu y gallai'r un dryswch fod wedi cael ei achosi. Ni fu unrhyw benderfyniad i ddiddymu unrhyw beth. Bydd 80 y cant o wasanaethau fasgwlaidd yn dal i gael eu darparu'n lleol. Tua 20 y cant o'r holl weithgarwch fasgwlaidd fydd yn digwydd yn y ganolfan newydd yn Ysbyty Glan Clwyd.

Mae'r pryder yn parhau ynghylch y problemau eraill y gall cleifion eu dioddef, hyd yn oed os byddan nhw'n manteisio ar wasanaethau fasgwlaidd, ac mai Ysbyty Gwynedd yw'r pwynt cyswllt cyntaf. Fis Chwefror diwethaf, dywedodd y bwrdd iechyd wrthym y byddai gwasanaethau fasgwlaidd brys yn aros yn ddiamod yn y tri ysbyty cyffredinol dosbarth yn y gogledd, wedi ei gefnogi gan ddeiseb a lofnodwyd gan dros 3,000 o bobl, a chwestiynau a godwyd yn ystod cwestiynau i'r Prif Weinidog, yn ogystal ag yn y Siambr hon. Pa ystyriaeth a roddwyd i gynnal asesiad o effaith, yn enwedig o ystyried natur wledig y boblogaeth sy'n cael ei heffeithio, i ddarganfod anghenion gwirioneddol y boblogaeth hon os oes yn rhaid iddyn nhw deithio ymhellach erbyn hyn ac os gallai eu cyflyrau eu gwneud yn agored i ganlyniadau eraill efallai na fyddant ar gael iddyn nhw oni bai eu bod yn gallu cyrraedd Ysbyty Glan Clwyd?

Felly, fel y dywedais yn fy ateb i Siân Gwenllian, bydd 80 y cant o ofal cleifion yn parhau ar y ddau safle arall—Ysbyty Maelor Wrecsam ac Ysbyty Gwynedd. Dim ond yr achosion cymhleth fydd yn mynd i Ysbyty Glan Clwyd. Felly, lle adeiladwyd y ganolfan newydd, mae honno wedi denu meddygon ymgynghorol a meddygon, nad wyf i'n credu y bydden nhw wedi cael eu denu i ogledd Cymru pe na byddai gennym ni'r ganolfan arbenigol honno. Ond mewn achosion lle mae o fudd i gleifion gael eu trin mewn achos brys yn Ysbyty Gwynedd neu yn Ysbyty Maelor Wrecsam, fel sy'n digwydd nawr, bydd gwasanaeth newydd, cadarn, a fydd yn galluogi arbenigwr fasgwlaidd ar alwad i gynnig cyngor a phan fo'n briodol, mynd at y claf, felly gallai'r cleifion ddal i gael y driniaeth yn Ysbyty Gwynedd neu yn Ysbyty Maelor Wrecsam.