3. Sut y bydd Llywodraeth Cymru yn gwerthuso gwaith tasglu'r cymoedd yng Nghaerffili? OAQ53521

Diolch. Bydd amrywiaeth o fesurau yn cael eu defnyddio. Bydd y rhain yn cynnwys dangosyddion allweddol, fel data cyflogaeth, yn ogystal â'r rhai sy'n ymwneud ag effaith ar iechyd, llesiant a dyheadau. Mae'r tasglu yn bwrw ymlaen â nifer o ymrwymiadau allweddol yng Nghaerffili, a bydd eu heffaith yn ffurfio rhan o'r gwerthusiad.

Mae'n rhaid dweud, mae'r Dirprwy Weinidog dros yr economi wedi hyrwyddo'r economi bob dydd ers amser maith. Roedd hyn cyn iddo ddod yn Ddirprwy Weinidog, ac yn wir cyn iddo ddod yn Aelod Cynulliad, pan y'i hadnabuwyd yn syml fel Lee Waters. Un o'r beirniadaethau yr wyf i wedi eu cael o'r—[Torri ar draws.] Wel, nid oes dim byd syml am Lee Waters. Un o'r beirniadaethau yr wyf i wedi eu cael o dasglu'r Cymoedd yw bod pwyslais y cynllun cyflawni wedi bod mewn ardaloedd sy'n ganolog a hygyrch yn fy etholaeth i, sy'n beth da, ond byddwn i'n dweud bod angen i ni fod yn tyfu ac yn datblygu'r economi bob dydd mewn ardaloedd sy'n fwy anodd eu cyrraedd, fel Cwm Aber, Nelson, Senghennydd a Bargoed. A allwch chi roi sicrwydd y bydd Llywodraeth Cymru yn canolbwyntio ar hynny, ac, yn arbennig, y bydd honno'n dasg allweddol i'r Dirprwy Weinidog?

Gallaf. Diolch. Rwy'n ymwybodol eich bod chi wedi ysgrifennu yn ddiweddar at y Dirprwy Weinidog dros yr Economi a Thrafnidiaeth ynghylch y materion hyn, a gwn ei fod wedi cynnig cyfarfod â chi yn ffurfiol i drafod y mater ymhellach. Mae'r Dirprwy Weinidog yn gwneud llawer o waith ynghylch tasglu'r Cymoedd ar hyn o bryd. Gwn ei fod wedi cael trafodaethau gydag aelodau'r tasglu ei hun. Mae'n cyfarfod â phob un o arweinyddion awdurdodau lleol y Cymoedd, gyda'r bwriad o edrych ar sut y gall y tasglu gyfochri yn well â'r economi sylfaenol a Swyddi Gwell yn Nes at Adref. Mae hefyd wedi gofyn i arweinwyr awdurdodau lleol am rai enghreifftiau o arfer gorau, fel y gellir rhannu'r rheini ar draws ardaloedd y Cymoedd. Felly, er enghraifft, dull Rhondda Cynon Taf o adfywio cartrefi gwag drwy grantiau gwella eiddo—mae gan hynny'r potensial i ddod â tua 1,000 o gartrefi yn ôl i ddefnydd. Ac mae hefyd yn edrych ar sut y gallwn ddysgu o fodel ariannu ysgolion yr unfed ganrif ar hugain. Felly, unwaith eto, gallwn gymhwyso'r dull hwnnw i enghreifftiau o arfer da ar draws y Cymoedd. Gwn fod y Gweinidog hefyd wedi siarad â'r Dirprwy Weinidog am yr angen i sicrhau bod yr economi sylfaenol wedi'i hymsefydlu'n llawn yn nhasglu'r Cymoedd, ac rwy'n credu bod y tasglu wedi bod yn bwysig iawn o ran dod â phwyslais ar y Cymoedd o fewn Llywodraeth Cymru.

Gweinidog, a ydych chi'n cytuno â mi mai'r ffordd orau o werthuso gwaith tasglu'r Cymoedd yng Nghaerffili ac mewn mannau eraill yw pennu amcanion a thargedau eglur fel y gall y Llywodraeth, sefydliadau a'r cyhoedd fesur cynnydd y strategaeth er budd tryloywder ac atebolrwydd? Ond nid yw hynny'n wir ar hyn o bryd. A wnewch chi esbonio pam, os gwelwch yn dda?

Wel, rydym ni'n defnyddio 16 o'r dangosyddion llesiant cenedlaethol, y byddwn ni'n gallu eu defnyddio i fesur ar lefel y Cymoedd. Byddan nhw'n cael eu hasesu dros gyfnod o amser. Efallai y bydd angen iddyn nhw newid dros amser. Felly, dyna'r hyn y byddwn ni'n ei wneud. Byddwn ni hefyd yn cynnal arolwg dinasyddion y Cymoedd. Mae hwnnw'n archwilio agweddau pobl at ranbarth Cymoedd de Cymru, a'r ardal a gwmpesir gan fenter tasglu'r Cymoedd yn benodol. Bydd y canfyddiadau ymchwil hynny'n adeiladu ar ein dealltwriaeth o safbwyntiau pobl yn y Cymoedd. Byddan nhw'n caniatáu i ni fesur cynnydd parhaus tasglu'r Cymoedd. Rydym ni hefyd yn casglu gwybodaeth am y ffynonellau data sy'n cael eu defnyddio ar hyn o bryd gan feysydd polisi ar draws Llywodraeth Cymru i olrhain cynnydd a chanlyniadau ar draws eu camau cynllun cyflawni tasglu'r Cymoedd priodol. Mae'n gwbl draws-Lywodraeth.

Rydym ni hefyd yn gweithio'n agos iawn gyda phartneriaid yng Nghaerffili—mae hynny er mwyn cyflawni nifer o ymrwymiadau yn 'Ein Cymoedd, Ein Dyfodol: Cynllun Cyflawni', a fydd yn cynnwys cryfhau'r canolfannau strategol. Felly, mae gennym ni lawer iawn o waith monitro sy'n cael ei wneud i wneud yn siŵr ein bod ni ar y trywydd iawn.