Part of the debate – Senedd Cymru am 4:28 pm ar 12 Mawrth 2019.
Diolch, Gweinidog, am eich datganiad. Dechreuaf gyda'r pwynt yna, rwy'n credu oherwydd, mewn gwirionedd, rydym ni wedi bod yn siarad am y bobl eraill hyn yn dod ynghyd dros y rhan fwyaf o'r degawd, ac mae'n dal yn eithaf amwys, mae'n rhaid imi ddweud. Bu sôn am gwmnïau yswiriant. Fe wnaethoch chi gyfeirio at Network Rail, ac, ydy, yn amlwg, mae llinell reilffordd arfordir y gogledd yn dueddol o erydu a dioddef llifogydd, a Dyffryn Conwy—faint o weithiau y mae'r llinell honno wedi cau oherwydd llifogydd ac erydu yno? Ond rydym ni'n dal i sôn am 'gyfleoedd yn codi' a 'phartneriaid posib'. Mae hyn 10 mlynedd yn ddiweddarach. Felly, mewn gwirionedd, yr hyn yr wyf yn ei ofyn yw—. Gallwch roi ddatganiad di-fflach inni, ond dywedwch wrthym ni: beth ydych chi'n ei wneud i ddod â'r bobl hyn ynghyd? Yn amlwg, mae arian yn y sector cyhoeddus yn crebachu, ond mae'n crebachu—. Nid yw'r sector preifat yn nofio mewn arian ychwaith, ac nid yw cyfrifoldeb cymdeithasol corfforaethol yn mynd i roi inni'r trawsnewid yr ydym ni eisiau ei weld yn hynny o beth. Felly, beth yw hyn? Ai cynllunio? Ai rheoliadau? Rhowch inni rywbeth penodol yr ydych chi'n ei wneud i ddod â'r bobl hyn ynghyd ac nid yr ystrydebau hyn yr ydym ni wedi dod i arfer â nhw dros y 10 mlynedd diwethaf. Felly, dyna'r rhan negyddol. [Chwerthin.]
Mae llawer i'w groesawu yn y datganiad, ac nid wyf eisiau ei nodweddu drwy fod yn gwbl feirniadol o bopeth sydd ynddo, er fy mod i yn ei gweld hi'n ddiddorol, mewn gwirionedd, eich bod yn dweud bod nifer o gynlluniau nid yn unig yn edrych ar faterion mewn un lleoliad ond yn ystyried dalgylchoedd cyfain. Siawns na ddylai pob cynllun ystyried dalgylchoedd cyfain, er hynny gyda gwahanol fathau o atebion a mesurau lliniaru, oherwydd, fel arall, nid yw'n ddim ond ateb dros dro i geisio mynd i'r afael â pherygl llifogydd ehangach a mwy sylfaenol. Ac er eich bod yn rhoi inni ddarlun da, mewn gwirionedd, o ran y dadansoddiad daearyddol o fuddsoddi, tybed a wnewch chi ddangos inni, nid o reidrwydd yn eich ateb, ond efallai ar ffurf ysgrifenedig, yn glir y rhaniad yn yr arian yr ydych chi'n ei fynegi yma rhwng amddiffynfeydd caled rhag llifogydd a mesurau lliniaru ysgafnach. Pa gyfran o'r arian hwn sy'n mynd i gael ei gwario ar fyndiau concrid a pha gyfran sy'n mynd i gael ei buddsoddi mewn plannu coed, mewn adfer mawnogydd a'r mesurau ysgafnach hynny sydd, wrth gwrs, yn creu budd tymor hwy na fyddai cymysgu mwy a mwy o goncrit yn ei wneud?
Ac os ydym ni eisiau edrych ar bethau yn fwy cynhwysfawr fyth, yna, pa fanteision ychwanegol eraill allwn ni eu mwynhau yn sgil y buddsoddiadau hynny? Soniwyd am y glaw yn gynharach—nid wyf byth yn cwyno pan fydd hi'n bwrw glaw oherwydd ei fod yn danwydd ynni dŵr rhad ac am ddim. Mae'n arian sy'n disgyn o'r awyr, ac mae angen inni ei harneisio. Felly, sut ydym ni'n bwriadu defnyddio a gweithredu, drwy'r prosiectau rheoli llifogydd, cyfleoedd ar gyfer ynni dŵr er enghraifft? Ac, wrth gwrs, fe wyddom ni fod cynigion y morlyn llanw yn cynnig manteision enfawr, nid yn unig o ran ynni adnewyddadwy, newid yn yr hinsawdd a chreu swyddi, ond hefyd o ran lliniaru llifogydd ar hyd yr arfordir ac erydu arfordirol hefyd. Felly, sut mae ymgorffori'r rhain i rai o'r pethau y buoch chi'n sôn amdanyn nhw yma heddiw?
Rydych chi'n dweud eich bod am gynnal cyllideb refeniw Cyfoeth Naturiol Cymru yn y flwyddyn sydd i ddod; mae cynnal yn un peth, ond, wrth gwrs, os mai dim ond ei chynnal y byddwch chi, yna mewn gwirionedd mae'n doriad mewn termau real. Felly, a yw'n deg disgwyl iddyn nhw weithredu ar yr un graddau os ceir toriad mewn termau real? Ac rwy'n dod yn ôl eto, fel y gwnaf bob amser pan ymdrinnir â Chyfoeth Naturiol Cymru, at y cwestiwn a yw'n cael yr adnoddau priodol er mwyn cyflawni ei swyddogaethau yn y ffordd y byddem yn dymuno ac yn disgwyl.
Yn olaf rydych chi'n dweud bod eich polisi cynllunio yn mynd i gyfeirio datblygu oddi wrth ardaloedd risg uchel. Mae hynny'n wych. A yw hynny'n golygu, mewn ystyr ddiriaethol, eich bod chi'n diweddaru canllawiau cynllunio? Nid yw hysbysiad cyngor technegol 15 wedi ei ddiweddaru ers 2004, felly onid yw hi'n bryd gwneud hynny? A'r mapiau perygl llifogydd newydd a fydd yn cael eu cyhoeddi, wel, os gwelir bod tir bellach, yn ôl y mapiau perygl llifogydd newydd, yn dueddol o ddioddef llifogydd; os yw'r tir hwnnw wedi ei neilltuo ar gyfer datblygu, a wnewch chi sicrhau na chaiff ei ddatblygu? Oherwydd os na wnewch chi hynny, yna, yn amlwg, bydd yn creu problemau i genedlaethau'r dyfodol.