Eitem 6 ar yr agenda y prynhawn yma yw datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ar reoli'r risg o lifogydd ac erydu arfordirol, a galwaf ar Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig, Lesley Griffiths.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Lluniwyd tirwedd ac arfordir Cymru gan rymoedd naturiol grymus ac ysbrydoledig sy'n parhau i ddylanwadu ar le a sut yr ydym yn byw. Un o'r heriau yr ydym ni'n eu hwynebu yw sut orau i liniaru'r risgiau ac addasu i newid fel unigolion, cymunedau ac fel cenedl. Yn y cyd-destun hwn, rwy'n falch o gael y cyfle hwn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau ar y gwaith pwysig yr ydym ni'n ei wneud i gynnal gweithgarwch rheoli risg arfordirol a llifogydd yng Nghymru.

Gall llifogydd gael effaith ddinistriol a pharhaol ar fywydau'r rhai sy'n dioddef yr effeithiau hyn, a dyna pam fod hynny'n dal i fod yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon. Yr hydref diwethaf, roedd Storm Callum yn ein hatgoffa ni pam fod ein gwaith parhaus a'r buddsoddi yn y maes hwn yn parhau i fod yn hanfodol. O ganlyniad i'r storm honno, effeithwyd ar dros 270 eiddo ledled Cymru gan lifogydd, gyda mwy o ddifrod i gartrefi, ysgolion, ffyrdd a siopau ar draws y wlad—y pethau yr ydym ni i gyd yn dibynnu arnyn nhw ac yn aml yn eu cymryd yn ganiataol yn ein bywydau bob dydd. Mae digwyddiadau o'r fath yn ein hatgoffa pam fod angen inni fod yn barod, pam ei bod hi'n bwysig ein bod yn gwbl hyddysg ac yn ymwybodol o'r risgiau sy'n ein hwynebu, a pham fod yn rhaid inni barhau i gynyddu cydnerthedd yn ein cymunedau.

Rydym ni'n parhau i fuddsoddi mewn mesurau lliniaru risg llifogydd a gwaith amddiffyn yr arfordir ar draws Cymru. Er budd y rheini sy'n byw â'r risg fwyaf, rydym ni'n blaenoriaethu ein buddsoddi er mwyn amddiffyn eiddo. Eleni rydym ni wedi gweld cynlluniau ym Morth-y-gest yng Ngwynedd, Mochdre yng Nghonwy, Y Rhath yng Nghaerdydd, Porthcawl ym Mhen-y-bont ar Ogwr ac ym Mhontarddulais, y bydd y Prif Weinidog a minnau'n eu hagor yn swyddogol yn ddiweddarach yr wythnos hon. Mae'r gweithiau hyn yn unig wedi lleihau'r risg i dros 960 eiddo, sy'n golygu bod llawer o deuluoedd a chymunedau bellach yn fwy diogel nag yr oedden nhw ac yn gallu byw heb y pryderon a ddaw yn sgil tywydd garw.

Heddiw, fe rannaf drosolwg o'r rhaglenni amddiffyn yr arfordir a llifogydd ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf, ac amlygu rhai o'r meysydd allweddol o waith y byddwn yn eu datblygu. Maen nhw'n cynnwys ymgynghori ynghylch strategaeth genedlaethol newydd ar gyfer rheoli risg llifogydd ac erydu arfordirol a sefydlu pwyllgor llifogydd ac erydu arfordirol statudol newydd ar gyfer Cymru. Bydd y flwyddyn ariannol sy'n dod yn gweld dechrau cyfnod adeiladu tair blynedd ar weithiau i ddiogelu ein cymunedau arfordirol yn well. Bydd y rhaglen rheoli risg arfordirol yn darparu buddsoddiad o dros £150 miliwn ar draws Cymru, gan leihau risg i dros 18,000 eiddo. Mae'r cynlluniau arfordirol sy'n dechrau'r flwyddyn nesaf yn cynnwys dwyrain y Rhyl, Aberafan a'r Felinheli. Rwyf hefyd wedi neilltuo cyllid o gyllideb gyfalaf y flwyddyn hon ar gyfer dylunio a datblygu cynlluniau yn y dyfodol. Rwy'n annog awdurdodau lleol i fwrw ymlaen â'r gwaith hwn, gan gydnabod y cyfle unigryw y mae'r rhaglen hon yn ei gynnig.

Yn ychwanegol at y rhaglen rheoli risg arfordirol, dros y 12 mis nesaf byddwn yn buddsoddi dros £50 miliwn ar gyfer rheoli risg llifogydd ac erydu arfordirol ledled Cymru, gan flaenoriaethu lleihau perygl i eiddo. Mae hyn yn cynnwys rhaglen gyfalaf o £27 miliwn ar gyfer cynlluniau newydd, cynnal a chadw asedau presennol a datblygu cynlluniau yn y dyfodol. Byd yr arian hwn, er enghraifft, yn gymorth i gwblhau cynlluniau ym Miwmares a Thalgarth, yn ogystal â dechrau gwaith adeiladu yn Llansannan, Llan-maes, Casnewydd a'r Trallwng. Yn sgil cwblhau'r cynlluniau yn y rhaglen, bydd dros 1,200 eiddo, gan gynnwys dros 850 o gartrefi, ledled Cymru yn elwa.

Yr hyn sydd hefyd yn bwysig yw datblygu cynlluniau ar gyfer y dyfodol, a byddwn yn darparu dros £2.8 miliwn o gyllid i awdurdodau lleol a Chyfoeth Naturiol Cymru. Bydd hyn yn cefnogi datblygu a dylunio cynlluniau newydd pwysig ar gyfer y dyfodol, gan gynyddu diogelwch a chydnerthedd mewn lleoedd fel Llangefni, Cwmbach, Aberteifi a Chastellnewydd Emlyn.

Byddaf hefyd yn parhau i neilltuo £1 miliwn ar gyfer y grant gwaith graddfa fechan, sy'n caniatáu i awdurdodau lleol ymgymryd â mân gynlluniau a gwaith cynnal a chadw er budd cymunedau. Dros y pedair blynedd diwethaf, rydym ni wedi buddsoddi dros £5.8 miliwn fel hyn, ac mae wedi cael effaith wirioneddol, gan helpu mwy na 2,200 eiddo ar draws Cymru.

Mae Cymru eisoes wedi gosod y meincnod o ran ei hymagwedd at systemau draenio cynaliadwy, neu SuDS, ar gyfer datblygiadau newydd. Mae hyn yn ategu ein dull o reoli dŵr mewn ffordd fwy naturiol, ac rwy'n falch o weld hyn yn dod i'r amlwg yn y rhaglen lifogydd.

Yn y flwyddyn sydd i ddod, byddwn yn cefnogi cynlluniau sy'n cynnwys rheoli llifogydd yn naturiol ym Metws-y-coed ac Abergele yng Nghonwy ac yng Nghwmaman yn Rhondda Cynon Taf. Rwyf hefyd yn cael fy nghalonogi o weld nifer o gynlluniau nid yn unig yn edrych ar faterion mewn un lleoliad, ond yn ymdrin â dalgylchoedd cyfain, gan fynd i'r afael â risg ar draws ardal ehangach. Mae hyn yn rhywbeth yr wyf eisiau ei hybu a byddaf yn nodi ein syniadau yn ein strategaeth genedlaethol newydd ar gyfer rheoli llifogydd ac erydu arfordirol.

Wrth inni edrych yn ehangach, mae cyfleoedd yn codi i weithio mewn partneriaeth ag eraill y bydd eu hasedau yn elwa o'r herwydd. Mae ceisio cyfraniadau o ffynonellau o'r fath yn hanfodol yn y cyfnod hwn o gyllidebau heriol, gwneud y gorau o'n buddsoddiad ac adeiladu cydnerthedd ehangach. Mae'n galondid gweld bod ystyriaethau o'r fath eisoes yn dechrau digwydd, gyda chymdeithasau tai, darparwyr trafnidiaeth a chyfleustodau yn cael eu nodi'n bartneriaid posibl. Mae angen inni sicrhau bod hyn yn parhau.

Gyda buddsoddiad sylweddol yn digwydd ar draws y wlad, rwyf eisiau gweld manteision y cyllid hwn yn cael eu gwireddu. Rhan allweddol o hyn yw dangos effeithiau asedau newydd a gwell yn ein mapiau llifogydd a'r wybodaeth ar-lein. Mae hyn yn helpu inni wireddu'r gwelliannau economaidd a chymdeithasol a ddaw yn sgil gwneud y gymuned yn fwy diogel. Mae hefyd yn galluogi pobl Cymru i ddeall y risgiau y maen nhw'n eu hwynebu, gwneud penderfyniadau gwybodus ynghylch y lleoedd y maen nhw'n byw ynddyn nhw a gwybod sut i gynnal eu hunain petai llifogydd yn digwydd. Yn ein strategaeth newydd, rwy'n gofyn i Cyfoeth Naturiol Cymru ganolbwyntio ar y gwelliannau hyn a sicrhau y darperir yr wybodaeth ddiweddaraf yn flynyddol i ddangos effaith ein buddsoddiad parhaus. I gefnogi'r gwaith hwn, rwyf unwaith eto yn bwriadu cynnal cyllideb refeniw Cyfoeth Naturiol Cymru yn y flwyddyn sy'n dod, gan gydnabod y gwaith pwysig y mae hyn yn ei gefnogi, gan gynnwys y ddarpariaeth o wybodaeth, gweithgareddau codi ymwybyddiaeth, cynnal a chadw asedau a gwaith ymchwil.

Byddaf yn ymgynghori ynghylch ein strategaeth genedlaethol newydd y gwanwyn hwn, a fydd â phwyslais cryf ar wybodaeth a darpariaethau. Bydd yn egluro swyddogaethau a chyfrifoldebau, ac yn darparu'r wybodaeth ddiweddaraf am y polisi, gan gynnwys annog rheoli risg llifogydd yn naturiol, ac ymgorffori argymhellion o adroddiadau diweddar. Bydd y strategaeth yn pwysleisio pwysigrwydd mapio risg llifogydd i lywio penderfyniadau ynghylch ble'r ydym ni'n buddsoddi ac yn ategu ein polisi cynllunio i gyfeirio datblygu oddi wrth ardaloedd o risg uchel. I gefnogi hyn, bydd mapiau risg llifogydd newydd ar gael i'r cyhoedd ar wefan Cyfoeth Naturiol Cymru cyn diwedd y flwyddyn.

Hoffwn orffen, Dirprwy Lywydd, drwy gyhoeddi bod recriwtio ar gyfer y pwyllgor llifogydd ac erydu arfordirol newydd wedi'i gwblhau. Bydd y pwyllgor yn darparu cyngor strategol lefel uchel i Weinidogion Cymru ac yn hybu arfer gorau, gan helpu i sicrhau ein bod yn parhau i arwain y ffordd yn y maes hwn a dysgu o waith da sy'n digwydd mewn mannau eraill.

Mae'r datganiad heddiw yn nodi sut y bydd y Llywodraeth hon yn rhoi rheoli ein hamgylchedd yn gynaliadwy wrth wraidd y broses o wneud penderfyniadau er mwyn lleihau risg arfordirol a llifogydd i gartrefi a busnesau ledled Cymru.

Gweinidog, diolch am eich datganiad y prynhawn yma—rhan 2 ein rhyngweithio y prynhawn yma. Gŵyr unrhyw un sydd yn ymdrin ag unrhyw waith etholiadol am y trallod a ddaw yn sgil llifogydd. Mae ystafell a oedd unwaith yn ystafell fyw, ar ôl dioddef llifogydd, yn ei hanfod yn garthffos. Mae distryw colli eitemau personol, teuluol am byth, ac yna'r aflwydd ariannol oherwydd yr anallu i gael morgais neu i allu gwerthu'r eiddo a symud ymlaen yn drychinebus dan unrhyw amgylchiadau.

Felly, mae'r gallu i Cyfoeth Naturiol Cymru a'i hasiantaethau partner, ynghyd â Llywodraeth Cymru, i sicrhau bod adnoddau ar gael, yn ofyn difrifol, os mynnwch chi, y mae pobl yn ei roi ar Lywodraeth i sicrhau bod adnoddau ar gael. Ond mae'n gyfrifoldeb enfawr pan rydych chi'n ystyried y cyfrifoldebau arfordirol sydd gennym ni yma yng Nghymru, ynghyd â'r dyfrffyrdd mewndirol yn ogystal â'r llifogydd digymell yr ydym ni'n eu gweld. Heddiw, wrth ddod i'r Cynulliad ar yr A48, oherwydd y fflachlifoedd, gwelais gar a oedd wedi sglefrio ar y dŵr allan o reolaeth. Gellid dadlau nad oedd y system ddraenio yn addas i ymdrin â maint y dŵr a darodd ar yr adeg benodol honno. Felly, nid wyf yn genfigennus o rai o'r penderfyniadau y mae'n rhaid ichi, a chithau'n Weinidog, eu gwneud neu yn wir y cyrff noddi yr ydych chi'n amlwg yn eu hariannu, megis Cyfoeth Naturiol Cymru.

Ond mae'n hollbwysig ein bod ni'n cael hyn yn gywir, ac rwy'n awyddus deall safbwynt y Gweinidog ynghylch hyn: a oes unrhyw encilio o ardaloedd yng Nghymru a allai fod ymhen 20, 30, 40, 50 mlynedd mewn perygl o erydiad arfordirol neu lifogydd parhaol? Oherwydd dim ond tair neu bedair blynedd yn ôl, cafwyd adroddiadau ein bod yn ystyried o ddifrif, o safbwynt strategol, encilio o rai ardaloedd gan y byddai hi'n rhy ddrud i atal ac i roi arian er mwyn amddiffyn rhag y llifogydd hynny. Ac rwy'n credu y byddai cael sicrwydd nad yw hyn yn ystyriaeth brif ffrwd, nid yn unig o ran y Llywodraeth ond o ran ein hasiantaethau a noddir, i'w groesawu'n fawr.

Rwyf hefyd yn sylwi yn y datganiad ichi sôn bod y gwaith o sefydlu'r pwyllgor llifogydd ac erydu arfordirol newydd wedi ei gwblhau. Byddai'n ddiddorol deall sut fydd y pwyllgor hwnnw'n gweithredu'n wahanol efallai i'r hyn sydd wedi digwydd o'r blaen, er yn gynharach yn y datganiad mae sôn y bydd ymgynghoriadau ynghylch dull rheolaeth strategol newydd o ran perygl llifogydd ac erydu arfordirol a sefydlu'r pwyllgor strategol newydd ar gyfer llifogydd ac erydu arfordirol ar gyfer Cymru. Nawr, efallai fy mod wedi camddarllen hynny, ond ymddengys bod cadarnhad yn ddiweddarach yn y datganiad bod y pwyllgor wedi ei sefydlu eisoes, ac eto, yn gynharach yn y datganiad mae sôn am ymgynghori ar y ffordd y bydd yn gweithio a'r ffordd y gallai gyflawni ei ddyletswyddau. Felly, byddwn yn ddiolchgar cael gwybod a fydd ymgynghori pellach, hyd yn oed os yw pawb wedi'i benodi i'r pwyllgor hwnnw. Ond, yn bwysicach, byddai'n dda cael gwybod pa gapasiti newydd fydd gan y Gweinidog a'r cynllunio ar gyfer atal llifogydd ar draws Cymru yn sgil hyn.

Mae'n bwysig ac yn hanfodol deall sut y defnyddir y system gynllunio i gynorthwyo ac i helpu mewn materion atal llifogydd. Dim ond ichi yrru o amgylch Caerdydd, er enghraifft—y Prif Weinidog yma yn ei etholaeth ei hun—cyflwynir nifer o ardaloedd arwyneb solet i fannau preswyl a fyddai'n hanesyddol wedi bod yn erddi neu ardaloedd a oedd yn gweithredu fel pwll draenio ar gyfer yr eiddo penodol hwnnw. A dyna achos cyffredin fflachlifoedd mewn llawer o gymunedau, lle nad oes gan y dŵr unrhyw le i fynd, yn y bôn. Fe wnaethoch chi sôn am y systemau draenio cynaliadwy a'r rheoliadau newydd a gyflwynwyd. Mae hynny wedi gwneud gwahaniaeth, ond fe welwn ni ddirywiad cyson o hyd, yn enwedig mewn mannau trefol, o ran y draenio naturiol a oedd yn bodoli pan gafodd llawer o'r ystadau hyn eu datblygu 30, 40, 50 mlynedd yn ôl.

Rwy'n falch iawn o weld eich bod yn argymell gwelliannau o ran mapio a deall y defnydd o fapiau. A minnau'n Aelod yn y sefydliad hwn ers rhyw 12 mlynedd bellach, rwyf wedi ymdrin â gwahanol faterion yn ymwneud â llifogydd mewn cymunedau o Nant y Rhath i Lan-maes a Llanilltud Fawr, a'r Barri hefyd, a phan rydych chi'n dechrau edrych ar y mapiau hyn—hoffwn i feddwl fy mod yn berson weddol hyddysg, ond byddai hyd yn oed pobl mewn cymdeithas, y cyhoedd yn gyffredinol, yn cael trafferth deall yr union ofynion a osodir ar y broses o wneud penderfyniadau. Felly, byddai symleiddio hynny mewn unrhyw ffordd i'w groesawu'n fawr iawn.

Yn olaf, a gaf i bwyso ar y Gweinidog i efallai ymhelaethu ar sut y mae'n ceisio rhannu cyfrifoldeb a chostau. Mae llawer o asedau o amgylch Cymru yn asedau ar y cyd. Nid yw hyn yn dod i ran—Mae gennyf i ychydig o gydymdeimlad â'r Llywodraeth pan ofynnir yn gyson iddi am arian i atal llifogydd pan, mewn gwirionedd, yr ystyriwch yr A55 a llinell reilffordd arfordir y gogledd hefyd, siawns nad oes budd ar y cyd gyda chyrff cyhoeddus a chwmnïau preifat yn dod at ei gilydd gyda rhai adnoddau a rhai asedau a fyddai'n helpu i wireddu prosiectau.

Felly, diolch am eich datganiad y prynhawn yma, ond byddwn yn dra diolchgar cael atebion o sylwedd i'r cwestiynau a ofynnais, os gwelwch yn dda.

Diolch yn fawr iawn, Andrew R.T. Davies, am y cwestiynau hynny, a chredaf ichi agor a mynegi'n dda iawn yr effaith ddinistriol y mae llifogydd yn eu cael ar unigolion, nid yn unig ar faterion ariannol, ond hefyd ynghylch pethau sentimental, ac nid wyf yn credu y gallwn ni danbrisio'r effaith ar unigolyn.

Mae'n rhaid i benderfyniadau cyllideb anodd gael eu gwneud, ond credaf drwy fuddsoddi dros £350 miliwn yn ystod oes y Cynulliad hwn, rydym yn dangos ymrwymiad Llywodraeth Cymru i hyn. Fe wnaethoch chi ofyn a oeddem yn mynd i droi cefn ar ein harfordir oherwydd anawsterau llifogydd a digwyddiadau eraill nes ymlaen. Ni welais i ddim byd yn glanio ar fy nesg a fyddai'n awgrymu hynny, felly mae'n hollol briodol ein bod yn parhau i roi arian i'n busnesau a'n cartrefi lle gallwn ni eu hamddiffyn.

Soniais am y pwyllgor llifogydd ac erydu arfordirol newydd. Mae hwn yn disodli'r pwyllgor rheoli perygl llifogydd ar gyfer Cymru, ac rwyf wedi bod yn recriwtio ar gyfer y pwyllgor hwn. Cafodd y cadeirydd ei gyhoeddi nôl ym mis Medi—na mewn gwirionedd ddechreuodd ar ei swydd ar 1 Medi 2018, ac rydym wedi cymryd ein hamser yn cael y pwyllgor hwn at ei gilydd. Bydd yn gorff cynghori a fydd yn fy nghynghori i a chydweithwyr o awdurdodau rheoli risg Cymru ynghylch pob ffynhonnell o lifogydd ac erydu arfordirol. Bydd ganddo swyddogaeth bwysig iawn, ond dywedais hefyd ein bod yn paratoi strategaeth genedlaethol newydd ar gyfer rheoli llifogydd ac erydu arfordirol, ac rydym wedi bod yn gwneud hynny dros y flwyddyn ddiwethaf. Rydym ni wedi bod yn cydweithio'n agos iawn â'n rhanddeiliaid, ac mae hynny'n cynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru, mae'n cynnwys awdurdodau lleol a meysydd polisi eraill o ran y cynnwys a'r mesurau posib y bydd eu hangen wrth i ni ymgymryd â hwn.

Rydym ni hefyd yn mynd i ymgynghori ynghylch y cyngor cynllunio newydd o ran nodyn cyngor technegol 15, ac fe wnaethoch chi gyfeirio at hynny ac at y mapiau perygl llifogydd a fydd ar gael i bobl. Fe wnaethoch chi sylw am symleiddio, rwy'n credu bod hynny'n hollol briodol. Mae'n bwysig iawn ein bod yn rhoi gwybodaeth dda am berygl llifogydd i unigolion a bod gennym ni gynllunio strategol. Felly, bydd y ddogfen ddrafft, y strategaeth ddrafft, mewn gwirionedd yn nodi i ba gyfeiriad y bydd rheoli perygl llifogydd yn mynd iddo yn y dyfodol. Bydd yn annog cydweithio fel dalgylchoedd i fynd i'r afael â pherygl llifogydd, a bydd yn gweithio gydag eraill. Rwy'n awyddus iawn i weld mwy'n cael ei wneud ynglŷn â rheoli llifogydd yn naturiol.

Fe wnaethoch chi gyfeirio at ein deddfwriaeth newydd sy'n ymwneud â SuDS—systemau draenio cynaliadwy—a chredaf fod yr ymrwymiad i reoli dŵr yn ein hamgylchedd yn well yn sylfaen hanfodol ar gyfer cyflawni ffyniant i bawb a chyflawni ein nodau llesiant tymor hir ar gyfer pobl Cymru ac, yn sicr, bu croeso i'r rheoliadau systemau draenio cynaliadwy a gyflwynwyd gennym. Fe sonioch chi—heddiw cawsom y glaw trwm, fwy na thebyg wrth inni i gyd ddod i'r gwaith y bore yma, ac unwaith eto, gall effeithiau llifogydd dŵr wyneb fod yn ddinistriol. Fe wnaethoch chi gyfeirio at gar, ond yn sicr, gall fod yn ddinistriol i ddinasyddion a chymunedau. Ac, unwaith eto, gall y gost i economi Cymru fod yn sylweddol. Cawsom storm Callum yr hydref diwethaf a dangosodd effaith honno y perygl i eiddo a ddaw yn sgil llifogydd dŵr wyneb, ac rwy'n credu bod y peryglon hynny yn amlwg yn cynyddu oherwydd newid yn yr hinsawdd a threfoli.

Credaf ichi wneud pwynt perthnasol iawn ynghylch cyfrifoldebau a chostau, a cheir enghraifft dda iawn o hynny—ac fe wnaethoch chi gyfeirio at yr A55—yn etholaeth Darren Millar. Y cynllun y mae'r awdurdod lleol yn ei gyflwyno yn y fan yna: y pethau a fydd yn elwa o hwnnw yw'r promenâd, y carthffosydd a'r llinell reilffordd. Felly rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn nad Llywodraeth Cymru'n unig sy'n cyfrannu, dylem ni i gyd gyfrannu. Felly, mae fy swyddogion yn gweithio gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Clwyd. Rydym ni'n cael trafodaethau hefyd gydag adran Ken Skates yma a'r prif fuddiolwyr a grybwyllais: Network Rail, Dŵr Cymru, gan fy mod yn credu ei bod hi'n bwysig nad y Llywodraeth yn unig sydd yn gorfod rhoi arian.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad. Dechreuaf gyda'r pwynt yna, rwy'n credu oherwydd, mewn gwirionedd, rydym ni wedi bod yn siarad am y bobl eraill hyn yn dod ynghyd dros y rhan fwyaf o'r degawd, ac mae'n dal yn eithaf amwys, mae'n rhaid imi ddweud. Bu sôn am gwmnïau yswiriant. Fe wnaethoch chi gyfeirio at Network Rail, ac, ydy, yn amlwg, mae llinell reilffordd arfordir y gogledd yn dueddol o erydu a dioddef llifogydd, a Dyffryn Conwy—faint o weithiau y mae'r llinell honno wedi cau oherwydd llifogydd ac erydu yno? Ond rydym ni'n dal i sôn am 'gyfleoedd yn codi' a 'phartneriaid posib'. Mae hyn 10 mlynedd yn ddiweddarach. Felly, mewn gwirionedd, yr hyn yr wyf yn ei ofyn yw—. Gallwch roi ddatganiad di-fflach inni, ond dywedwch wrthym ni: beth ydych chi'n ei wneud i ddod â'r bobl hyn ynghyd? Yn amlwg, mae arian yn y sector cyhoeddus yn crebachu, ond mae'n crebachu—. Nid yw'r sector preifat yn nofio mewn arian ychwaith, ac nid yw cyfrifoldeb cymdeithasol corfforaethol yn mynd i roi inni'r trawsnewid yr ydym ni eisiau ei weld yn hynny o beth. Felly, beth yw hyn? Ai cynllunio? Ai rheoliadau? Rhowch inni rywbeth penodol yr ydych chi'n ei wneud i ddod â'r bobl hyn ynghyd ac nid yr ystrydebau hyn yr ydym ni wedi dod i arfer â nhw dros y 10 mlynedd diwethaf. Felly, dyna'r rhan negyddol. [Chwerthin.]

Mae llawer i'w groesawu yn y datganiad, ac nid wyf eisiau ei nodweddu drwy fod yn gwbl feirniadol o bopeth sydd ynddo, er fy mod i yn ei gweld hi'n ddiddorol, mewn gwirionedd, eich bod yn dweud bod nifer o gynlluniau nid yn unig yn edrych ar faterion mewn un lleoliad ond yn ystyried dalgylchoedd cyfain. Siawns na ddylai pob cynllun ystyried dalgylchoedd cyfain, er hynny gyda gwahanol fathau o atebion a mesurau lliniaru, oherwydd, fel arall, nid yw'n ddim ond ateb dros dro i geisio mynd i'r afael â pherygl llifogydd ehangach a mwy sylfaenol. Ac er eich bod yn rhoi inni ddarlun da, mewn gwirionedd, o ran y dadansoddiad daearyddol o fuddsoddi, tybed a wnewch chi ddangos inni, nid o reidrwydd yn eich ateb, ond efallai ar ffurf ysgrifenedig, yn glir y rhaniad yn yr arian yr ydych chi'n ei fynegi yma rhwng amddiffynfeydd caled rhag llifogydd a mesurau lliniaru ysgafnach. Pa gyfran o'r arian hwn sy'n mynd i gael ei gwario ar fyndiau concrid a pha gyfran sy'n mynd i gael ei buddsoddi mewn plannu coed, mewn adfer mawnogydd a'r mesurau ysgafnach hynny sydd, wrth gwrs, yn creu budd tymor hwy na fyddai cymysgu mwy a mwy o goncrit yn ei wneud?

Ac os ydym ni eisiau edrych ar bethau yn fwy cynhwysfawr fyth, yna, pa fanteision ychwanegol eraill allwn ni eu mwynhau yn sgil y buddsoddiadau hynny? Soniwyd am y glaw yn gynharach—nid wyf byth yn cwyno pan fydd hi'n bwrw glaw oherwydd ei fod yn danwydd ynni dŵr rhad ac am ddim. Mae'n arian sy'n disgyn o'r awyr, ac mae angen inni ei harneisio. Felly, sut ydym ni'n bwriadu defnyddio a gweithredu, drwy'r prosiectau rheoli llifogydd, cyfleoedd ar gyfer ynni dŵr er enghraifft? Ac, wrth gwrs, fe wyddom ni fod cynigion y morlyn llanw yn cynnig manteision enfawr, nid yn unig o ran ynni adnewyddadwy, newid yn yr hinsawdd a chreu swyddi, ond hefyd o ran lliniaru llifogydd ar hyd yr arfordir ac erydu arfordirol hefyd. Felly, sut mae ymgorffori'r rhain i rai o'r pethau y buoch chi'n sôn amdanyn nhw yma heddiw?

Rydych chi'n dweud eich bod am gynnal cyllideb refeniw Cyfoeth Naturiol Cymru yn y flwyddyn sydd i ddod; mae cynnal yn un peth, ond, wrth gwrs, os mai dim ond ei chynnal y byddwch chi, yna mewn gwirionedd mae'n doriad mewn termau real. Felly, a yw'n deg disgwyl iddyn nhw weithredu ar yr un graddau os ceir toriad mewn termau real? Ac rwy'n dod yn ôl eto, fel y gwnaf bob amser pan ymdrinnir â Chyfoeth Naturiol Cymru, at y cwestiwn a yw'n cael yr adnoddau priodol er mwyn cyflawni ei swyddogaethau yn y ffordd y byddem yn dymuno ac yn disgwyl.

Yn olaf rydych chi'n dweud bod eich polisi cynllunio yn mynd i gyfeirio datblygu oddi wrth ardaloedd risg uchel. Mae hynny'n wych. A yw hynny'n golygu, mewn ystyr ddiriaethol, eich bod chi'n diweddaru canllawiau cynllunio? Nid yw hysbysiad cyngor technegol 15 wedi ei ddiweddaru ers 2004, felly onid yw hi'n bryd gwneud hynny? A'r mapiau perygl llifogydd newydd a fydd yn cael eu cyhoeddi, wel, os gwelir bod tir bellach, yn ôl y mapiau perygl llifogydd newydd, yn dueddol o ddioddef llifogydd; os yw'r tir hwnnw wedi ei neilltuo ar gyfer datblygu, a wnewch chi sicrhau na chaiff ei ddatblygu? Oherwydd os na wnewch chi hynny, yna, yn amlwg, bydd yn creu problemau i genedlaethau'r dyfodol.

Diolch, Llyr Huws Gruffydd. Felly, fe ddechreuwn ni gyda Hen Golwyn, ac unwaith eto, rydych chi'n dweud wrth Lywodraeth Cymru, 'Pryd fyddwch chi'n dod â'r bobl hyn ynghyd?' Mae hwn yn fater i Gyngor Bwrdeistref Sirol Conwy. Y nhw yw'r rhai sy'n dod atom ni'n gyson yn gofyn am arian, a nhw yw'r rhai a ddylai fod yn siarad â'r partneriaid hyn. Mae fy swyddogion wedi siarad â'r awdurdod lleol, wedi siarad â Network Rail, wedi siarad â Dŵr Cymru, ond, unwaith eto, mae'n rhaid i'r pwyslais hwn ar Lywodraeth Cymru i fod yr hwylusydd bob amser newid. Felly, mae'r sgyrsiau hynny yn mynd rhagddynt. Penderfynais i beidio â chynnwys y cynllun hwn ar gyfer ei ariannu drwy'r rhaglen gyfalaf hon gan nad yw'n bodloni amcanion y rhaglen, i leihau'r risg i eiddo, ac mae'n rhaid i hynny fod yn flaenoriaeth—i leihau'r risg i eiddo a busnes. Ond rwyf yn cydnabod yr heriau yn amlwg y mae seilwaith lleol pwysig, megis yr A55, yn gorfod eu gwrthsefyll. Felly, mae fy swyddogion yn parhau i weithio gyda rhannau eraill o'r Llywodraeth—fe wnes i grybwyll bod swyddogion fy nghyd-Aelod, Ken Skates hefyd yn ymwneud â hyn, o safbwynt trafnidiaeth—a'r partïon allanol i edrych ar sut y gellir ariannu'r gweithiau amddiffyn arfordirol hyn ar y cyd.

Credaf eich bod yn eithaf cywir ynghylch amddiffynfeydd caletach ac ysgafnach. Ni allaf roi ichi'r canrannau, ond gallaf ddyfalu'n dda iawn y bydd yr amddiffynfeydd caletach yn flaenoriaeth lawer uwch oherwydd, yn anffodus, rydych chi'n meddwl am amddiffyn rhag llifogydd ac mae pobl yn meddwl am goncrid. Felly, dyna pam fy mod i'n awyddus iawn i fynd ar drywydd yr amddiffynfeydd rheoli risg llifogydd anhraddodiadol hyn. Gallant leihau'r perygl o lifogydd, a drwy'r strategaeth genedlaethol, rwyf eisiau annog llawer mwy o'r dulliau naturiol o reoli risg llifogydd. Gallai fod yn gynllun ar wahân, gallai fod yn rhan o gynllun hybrid. Credaf y gallai ategu gwaith peirianyddiaeth. Yn amlwg, mae systemau draenio cynaliadwy yn ymwneud llawer mwy â defnyddio adnoddau naturiol, ac fel y dywedais yn fy ateb i Andrew R.T. Davies, mae'r rheoliadau hynny wedi cael croeso mawr.

Fe wnaethoch chi sôn am y morlyn llanw, ac yn sicr pan oedd Llywodraeth y DU yn edrych ar forlyn llanw Bae Abertawe fel cynllun arbrofol, roeddem ni'n amlwg yn edrych ar eraill, ac roedd gan yr un yn y gogledd lawer o allu a chapasiti amddiffyn rhag llifogydd yn rhan ohono. Felly, yn sicr, nid yw'n ymwneud ag ynni adnewyddadwy yn unig, onid yw? Mae'n ymwneud â'r manteision ychwanegol a allai ddod yn ei sgil.

Byddwch yn ymwybodol o'r ymgynghoriad 'Brexit a'n tir', ac yn sicr, rwy'n credu, o dan y cynlluniau nwyddau cyhoeddus, hoffwn weld llawer mwy o adfer mawnogydd, mannau storio adeg llifogydd, byfferau glaswellt. Rwy'n credu y gallwn ni reoli llethrau mynydd mewn ffordd fwy priodol o lawer. Felly, rwy'n credu, unwaith eto, bydd y polisi amaethyddol ar ôl Brexit yn cynnig cyfleoedd hefyd.

Byddaf yn gweithio'n agos iawn gyda fy nghyd-Aelod Julie James, y Gweinidog sy'n gyfrifol am gynllunio, ynghylch TAN 15. Yn amlwg os byddwn yn sylweddoli bod rhai ardaloedd sydd wedi'u neilltuo ar gyfer datblygiadau tai, a'n bod yn sylweddoli bod perygl uchel iawn o lifogydd, yna mae hynny'n rhywbeth y bydd angen i ni edrych arno, o ran sut bydd y tir hwnnw yn cael ei drin wedyn.

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad heddiw. Llifogydd yw un o'r trychinebau mawr mwyaf cyffredin, ac ar ben hynny gall fod yn un arbennig o ddirdynnol. Mae nifer o astudiaethau yn dangos cynnydd sylweddol mewn iselder, gorbryder a gofid ymhlith y rhai yr effeithir arnynt gan lifogydd. Mae hefyd wedi effeithio ar lawer o bobl yn fy etholaeth i. Rwy'n siŵr y cofiwch y llynedd, disgrifiwyd Aberdâr fel y dref a ddioddefodd fwyaf pan darodd storm Callum, gyda ffyrdd yn cau, trenau wedi eu canslo, mewn un achos bu raid i'r gwasanaeth tân gludo pobl o drên a gafodd ei ddal mewn dŵr llifogydd, ac—efallai yn bwysicach—eiddo preswyl a masnachol yn dioddef llifogydd hefyd. Rwy'n sicr fy mod wedi cynorthwyo nifer o drigolion sydd wedi dod i fy nghymorthfeydd gan ddangos symptomau o archoll sy'n gyffredin ymhlith teuluoedd sydd wedi dioddef llifogydd.

Croesawaf eich sylwadau ynghylch cynlluniau cefnogi yn ymgorffori rheoli llifogydd mewn modd naturiol, gan gynnwys Cwmaman yn fy etholaeth. Gall cynlluniau fel hyn roi budd aruthrol, i'r ecosystem ac i amddiffyn ein mannau gwyrdd yn ogystal â lliniaru llifogydd. Felly, byddwn yn croesawu rhai pwyntiau ychwanegol pe baech yn fodlon ymhelaethu ar hynny; a beth y gellid ei wneud i ymgysylltu â'r gymuned leol fel rhan o'r gwaith hwn.

Croesawaf hefyd eich sylwadau ynghylch gweithio gydag awdurdodau lleol. Rwy'n nodi, yn rhan o raglen fuddsoddiad RhCT, bydd gwaith lliniaru yn cael ei wneud yn Aberpennar ac Abercwmboi. Fodd bynnag, rwy'n gwybod, yn y gorffennol bod arian yr UE wedi'i ddefnyddio i ddiogelu cannoedd o eiddo ar draws Rhondda Cynon Taf rhag y perygl o lifogydd, ac roedd ymateb i storm Callum yn her ariannol benodol i'r awdurdod lleol ac i Lywodraeth Cymru, a ddaeth i'r adwy i roi cymorth ariannol ychwanegol. Felly, pa gynllun tymor hir oes gennych chi i sicrhau, os byddwn ni'n gadael yr UE na fydd bwlch ariannu yn cael ei adael i'r dyfodol?

Yn olaf, yn sgil eich datganiad cynharach ar goedwigaeth, pa fath o ran sydd gan goedwigo i'w chwarae o ran atal y perygl o lifogydd?

Diolch i Vikki Howells am y cwestiynau hynny, ac rydych chi, hefyd, wedi mynegi sylwadau'n huawdl iawn ynghylch yr effaith ar bobl sy'n dioddef oherwydd llifogydd. A hyd yn oed cael eich cludo oddi ar drên, gallaf ddychmygu'r straen y gallai hynny ei achosi. Ac wrth gwrs rydym yn ymwybodol o'r hyn a ddigwyddodd yn eich etholaeth adeg storm Callum.

Rwy'n credu ei bod hi'n gwbl hanfodol bod unigolion yn cael yr wybodaeth ddiweddaraf a'u bod yn gallu cael gafael ar wybodaeth am y perygl o lifogydd yn gyflym iawn. Yn amlwg, gyda Chyfoeth Naturiol Cymru, gallwch gofrestru a gallwch gael gwybodaeth, ac rydym yn bwriadu diweddaru hynny. 

Fe wnaethoch chi gyfeirio at awdurdodau lleol a grantiau gwaith ar raddfa fechan, ac yn sicr rwyf wedi cael llawer o drafodaethau gyda'r awdurdodau lleol ynghylch yr effaith gadarnhaol iawn a gafodd y grant hwn. Dros y pedair blynedd diwethaf, rydym ni wedi darparu tua £5 miliwn i awdurdodau lleol i ymgymryd â gwaith ar raddfa fechan i leihau perygl llifogydd. Rwy'n credu, ar y cyfan, ei fod wedi diogelu tua 6,000 o gartrefi a busnesau, unwaith eto, rwy'n credu os—. Mae manteision ehangach o lawer i'w cael yn sgil y cynlluniau bach, ond rwy'n credu nad oedd awdurdodau lleol, cyn inni gael y broses ymgeisio symlach o lawer, yn gwneud cais, oherwydd eu bod yn edrych ar y darlun mawr heb weld y manteision y mae'r cynlluniau bach hyn yn eu cynnig. Felly, rwy'n credu bod yr ariannu wedi cael croeso mawr ac rwy'n falch iawn o gael cyflwyno £1 miliwn arall yn y rownd nesaf. Mae 21 o'r 22 o awdurdodau lleol wedi gwneud cais ac wedi llwyddo i gael gafael ar y cyllid hwnnw, felly rwy'n credu bod hyn yn dangos fod y broses symlach yn gweithio.

Soniais am goedwigo yn fy ateb i Llyr Huws Gruffydd, a dyma un o'r manteision o gael ein polisi amaethyddol ein hunain yma yng Nghymru, ac rwy'n credu, o dan y cynllun nwyddau cyhoeddus ar gyfer pethau sydd heb farchnad ar hyn o bryd, y byddwn ni'n gallu annog ffermwyr, er enghraifft, i ystyried cael mwy o goetiroedd ar eu ffermydd.

Ynghylch cyllid yr UE, ie—beth mae'r Undeb Ewropeaidd wedi ei wneud i ni erioed? Rwy'n credu eich bod yn hollol gywir. Mae'r arian sy'n dod i Gymru o'r Undeb Ewropeaidd yn swm enfawr. Byddwch yn ymwybodol, cyn y refferendwm, roedd addewid na fyddem ni'n colli ceiniog, ac mae pawb ar y fainc flaen hon yn sicrhau bod Llywodraeth y DU yn cadw at ei gair ynghylch hynny, oherwydd byddai'n creu bwlch enfawr.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad? Rwy'n croesawu llawer o'r hyn a ddywedodd heddiw. Hoffwn ddiolch yn arbennig i'r Gweinidog am fuddsoddiad Llywodraeth Cymru ym Mochdre, yn Llanfair Talhaearn ac yn Abergele, sydd i gyd wedi eu nodi'n fras yn y datganiad. A gaf i groesawu hefyd y buddsoddiad sydd wedi digwydd mewn lleoedd fel Bae Colwyn a Bae Cinmel yn y gorffennol, yn fy etholaeth i hefyd? Ac yn wir yn Rhuthun. Fel y gallwch weld o'r rhestr hir o enwau, mae fy etholaeth i yn dueddol o gael llifogydd yn aml, yn enwedig ar hyd yr arfordir, ac un o'r pethau sydd wedi bod yn frawychus yn y blynyddoedd diwethaf yw ein bod wedi cael problemau rheolaidd ar hyd rhai rhannau o'r arfordir hwnnw. Felly, mae Sandy Cove, er enghraifft, yn  dueddol o orlifo'n aml pan fo'r gwyntoedd ar y tir yn cyfuno â llanw uchel. Dyna sefyllfa na fydd yn diflannu. Mae rhai camau gwrthsefyll wedi'u rhoi ar waith, gyda rhai amddiffynfeydd eilaidd, ond mae angen buddsoddiad sylweddol os ydym am ddatrys y broblem unwaith ac am byth.

Nawr rwy'n clywed yr hyn sydd gan y Gweinidog i'w ddweud o ran y fformiwla a ddefnyddir i asesu a phenderfynu ar y blaenoriaethau o ran gwariant, ac yn gwbl briodol, mae'n canolbwyntio'n fanwl ar y nifer o gartrefi a busnesau a fydd yn cael eu gwarchod. Ond wrth gwrs meysydd carafanau yw llawer o'r mannau ar yr arfordir yna sydd yn agored i lifogydd—cartrefi gwyliau ydyn nhw—ond nid ydyn nhw'n bodloni'r un meini prawf â chartref preswyl parhaol. Rwyf yn credu bod angen ystyried y gwahaniaethau bach hyn ychydig yn fwy priodol pan gaiff yr arian ei ddosbarthu er mwyn diogelu'r rhain hefyd i ryw raddau yn enwedig gan fod gennym ni drwyddedau 12 mis ar gyfer llawer o'r cartrefi gwyliau ar hyd y rhan honno o'r arfordir. Mae erydu ar hyd yr amddiffynfeydd môr yn digwydd mewn rhannau o Abergele a Phensarn, ac rwy'n bryderus iawn am eu sefyllfa fregus yn y dyfodol.

Yn amlwg, rwyf wedi gwrando'n ofalus iawn ar yr hyn yr ydych chi wedi'i ddweud, yn gwbl briodol, am yr angen i bartneriaid eraill ddod ynghyd er mwyn ymdrin â phryderon ynghylch ardal Hen Golwyn. Dyna ardal eto lle mae ei seilwaith trafnidiaeth a seilwaith carthffosiaeth yn agored i broblemau, ond nid llawer o gartrefi. Eto, y gwir amdani yw, oherwydd y cyfyngder presennol hwn, mae'r siawns o unrhyw beth yn cael ei ddarparu yno'n fuan yn eithaf annhebygol. Rwyf yn credu, Gweinidog, y bydd angen y math o arweinyddiaeth y buoch chi'n ei roi mewn mannau eraill yng Nghymru er mwyn gweithredu a chael y bobl briodol a'r rheini sy'n gwneud y penderfyniadau at ei gilydd er mwyn gwneud i bethau ddigwydd. Tybed a allai Llywodraeth Cymru alw uwchgynhadledd o wneuthurwyr penderfyniadau, Dŵr Cymru, Network Rail, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy ac unrhyw un arall sydd â diddordeb yn y rhan honno o'r arfordir er mwyn inni geisio llunio amserlen a chael y buddsoddiad hwnnw sydd ei angen ar gyfer gwneud y gwaith. Oherwydd ni allaf orbwysleisio hwn: Rwyf wedi gweld rhannau o arglawdd y rheilffordd yn cael eu golchi ymaith mewn stormydd yn y blynyddoedd diwethaf. Cawsant eu hatgyweirio, do, ond atgyweiriadau dros dro yw'r rhain ac yn anffodus, ar ryw adeg, fe fydd methiant trychinebus.

Roeddwn yn byw yn Nhywyn adeg y llifogydd yn Nhywyn, ac yno roedd amddiffyniad môr a luniwyd, mewn gwirionedd, i amddiffyn y rheilffordd, a phan ddrylliwyd hwnnw, roedd rhaid i filoedd o bobl adael a chafodd miloedd o gartrefi eu difrodi gan lifogydd. Digwyddodd hyn oherwydd esgeulustod British Rail fel y'i gelwid ar y pryd, a oedd yn bennaf gyfrifol am yr ased hwnnw. Nid wyf eisiau gweld methiant trychinebus ased amddiffyn rhag llifogydd pwysig o'r fath yn digwydd eto, ac rwy'n credu bod angen, mae arnaf ofn, rywfaint o arweiniad, rhyw fath o uwchgynhadledd wedi ei threfnu gan Lywodraeth Cymru, er mwyn symud pethau ymlaen. A tybed a fyddech yn ystyried hynny fel rhywbeth y gallech ei wneud efallai er mwyn gwthio'r prosiect hwnnw ymlaen cam wrth gam a'i gwblhau.

Diolch, Darren Millar, ac ydw, rwy'n ymwybodol iawn o'r anawsterau a wynebwyd gan sawl ardal yn eich etholaeth oherwydd llifogydd. Yn sicr, rwy'n cofio'r llifogydd yn Nhywyn, fwy na thebyg bron i 30 mlynedd yn ôl. Ynghylch Hen Golwyn—eglurais pam nad yw'n rhan o'r rhaglen hon. Yn sicr, mae parc carafannau yn fusnes, felly rwy'n credu y dylid edrych ar hynny, efallai, mewn ffordd fwy creadigol, a byddaf yn sicr yn gofyn i fy swyddogion wneud hynny. Rwy'n credu ein bod ni wedi dwyn pawb ynghyd, ond efallai bod angen inni ddwyn pawb ynghyd unwaith eto, ac yn sicr byddaf yn ysgrifennu at Brif Weithredwr Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy i weld a ellir trefnu cyfarfod, ac rwy'n siŵr y byddwch chi'n cael gwahoddiad i fod yn bresennol hefyd.

Nid wyf am ailadrodd unrhyw beth sydd wedi'i ddweud eisoes, felly byddwch yn falch o wybod hynny, ond mae un peth yn hyn i gyd na ellir ei wadu—er bod rhai yma a fydd—hynny yw, y ffaith ein bod yn gweld llawer iawn o newid yn yr hinsawdd. Rydym ni wedi cael y mis Chwefror poethaf erioed ar gofnod, a chanlyniad tymheredd uchel iawn yn y gaeaf fydd stormydd. A chanlyniad y stormydd, wrth gwrs, fydd ardaloedd yn dioddef llifogydd. Felly, rydym yn gweld mwy a mwy o ardaloedd sydd erioed wedi dioddef llifogydd, nawr yn eu dioddef am y tro cyntaf. Ac mae'n amhosibl bron i ragweld lle bydd y llifogydd yn digwydd. Felly, rwy'n croesawu eich ymagwedd wahanol o beidio â gosod concrit fel ffordd o fynd i'r afael â rhywbeth nad ydym ni'n gwybod, mewn gwirionedd, dim amdano.

Felly, o ran meddwl mewn ffordd wahanol, tybed a wnewch chi ystyried, pan fo gennym ni ddatblygiadau ar raddfa fawr, o ran trefniadau parcio ceir, na fydd gennym ni drefniadau parcio anhydraidd, ond mewn gwirionedd, ein bod yn symud  tuag at yr atebion gwahanol sydd eisoes yn digwydd mewn datblygiadau ar raddfa lai. Gan fy mod yn credu ei bod yn hynod bwysig, os ydym yn sôn am drefi sy'n dioddef o lifogydd, a'n bod yn datblygu, mae angen inni feddwl o ddifrif am ganlyniadau'r hyn a wnawn ni, ac rwy'n credu y byddai hynny'n hynod fuddiol.

Rwy'n diolch ichi am eich datganiad ac rwy'n falch iawn o groesawu £150 miliwn ar gyfer rhaglen o waith amddiffyn rhag llifogydd ledled y wlad. Ac rwyf hefyd yn croesawu arian i gwblhau dau gynllun pwysig ym Mhowys—un yn Nhalgarth ac un yn y Trallwng—gan fod canol tref y Trallwng yn arbennig wedi dioddef ergyd drom yn y gorffennol, felly hefyd Talgarth. Felly, fe wn i y bydd y bobl hynny yn yr ardaloedd hynny yn rhoi croeso mawr i'r gronfa hon.

Ond mae'n debyg mai fy apêl gyffredinol heddiw yw y bydd angen inni feddwl—ac mae eich adroddiad yn dangos hynny—mewn ffordd wahanol, ac yma, yn bendant, bydd atal yn llawer gwell na gwella, gan nad ydym yn gwybod beth fydd y patrymau tywydd, ac nid ydym yn gwybod pryd y cawn ni lawogydd trwm eithafol. Ac yn wahanol i rai yn y Siambr hon, rwyf yn cydnabod ein bod yn mynd drwy gyfnod lle mae patrymau tywydd yn newid yn gyflym.

Diolch, Joyce Watson. Ac rydych chi'n hollol gywir—mae newid yn yr hinsawdd yn amlwg yn cael effaith enfawr ar ein tywydd ac fe wnaethoch chi gyfeirio at y mis Chwefror poethaf a gawsom ni erioed. A gallech weld y bore yma o'r flachlifogydd a gawsom ni fod hyn yn mynd i gynyddu a digwydd yn amlach o lawer yn y dyfodol.

Rwy'n falch iawn eich bod wedi crybwyll dau gynllun yn eich ardal chi, ac fe wnaethoch chi bwynt pwysig iawn hefyd—ni allwn ni amddiffyn pob rhan o Gymru rhag llifogydd, ond rwy'n credu bod cyfleoedd ar gyfer ffurf lawer mwy cynaliadwy a naturiol o reoli arfordirol mewn rhai ardaloedd. Rwy'n credu y gall morfeydd heli, er enghraifft, twyni a llystyfiant arfordirol chwalu ynni'r tonnau a lleihau'r perygl o lifogydd arfordirol. Felly, rwyf o ddifrif eisiau annog y defnydd o dechnegau naturiol i reoli'r perygl o lifogydd fel ffordd o leihau'r risg i gartrefi a busnesau, a bydd y safbwynt hwn yn cael ei nodi yn ein strategaeth genedlaethol newydd.

Dylid bob amser ystyried rheoli perygl llifogydd drwy ddulliau naturiol, rwy'n credu. Fe wnaethoch chi gyfeirio at gynlluniau ar raddfa fawr. Rwy'n credu y dylid ystyried rheoli perygl llifogydd drwy ddulliau naturiol wrth arfarnu unrhyw gynllun llifogydd. Efallai nad dyna fydd yr ateb gorau bob tro—wyddoch chi, bydd angen amddiffynfeydd caled arnom ni—ond rwy'n credu y gall rheoli tir yn effeithiol mewn ardal ddalgylch leihau'r angen am amddiffynfeydd mwy er enghraifft. Felly, rwy'n credu y dylid eu hystyried bob tro.

Diolch ichi am eich datganiad, Gweinidog. Roedd adroddiad Sefyllfa Byd Natur yr RSPB yn tynnu sylw at y ffaith bod effeithiau erydu yn arwain at golli 2 filiwn o dunelli o uwchbridd bob blwyddyn yn y DU. Mae colli uwchbridd yn golygu llawer mwy na'r effaith a geir ar argaeledd tir ffrwythlon ar gyfer amaethyddiaeth. Mae tir yr effeithir arno yn lleihau gallu'r pridd i ddal dŵr, a gall hyn arwain at risg gynyddol o lifogydd. Felly, Gweinidog, pa gamau y mae eich Llywodraeth yn eu cymryd i fynd i'r afael ag erydu pridd yng Nghymru?

Mae tir ffermio'n rhan bwysig o liniaru'r perygl o lifogydd. Wedi Brexit, bydd gennym gyfle i ailffurfio ein cymorth ariannol ar gyfer amaethyddiaeth. Gweinidog, pa ystyriaeth yr ydych chi wedi'i rhoi i gyflwyno cynllun taliadau i ffermwyr i gynnal cynlluniau rheoli llifogydd naturiol, megis plannu gorlifdiroedd newydd, neu greu pyllau newydd, ffosydd a chronfeydd dŵr gydag argloddiau?

Rydym yn wynebu risgiau cynyddol o lifogydd yn y degawdau i ddod o ganlyniad i newid  hinsawdd. Gweinidog, sut mae'r Llywodraeth yn bwriadu newid polisïau cynllunio i sicrhau bod pob datblygiad newydd ac unrhyw brosiectau seilwaith newydd yn gwneud darpariaeth ddigonol ar gyfer daliad dŵr a lleihau dŵr ffo? Rwyf wedi bod mewn nifer o gyfarfodydd o fewn fy rhanbarth i lle mae llifogydd wedi achosi difrod i etholwyr.

Yn olaf, Gweinidog, ynglŷn ag erydu arfordirol, mae fy rhanbarth i wedi dioddef erydiad enfawr o ganlyniad i bolisïau Llywodraeth Cymru yn caniatáu symud miliynau o dunelli o dywod o sianel Bryste, sydd wedi arwain at golli tywod oddi ar ein traethau. Gweinidog, a wnewch chi beidio â chaniatáu unrhyw drwyddedu ar gyfer carthu tywod ym Môr Hafren yn y dyfodol er mwyn amddiffyn traethau De-orllewin Cymru rhag erydu arfordirol? Diolch.

Diolch i chi, Caroline Jones, am y cwestiynau hynny. Rydych wedi mynegi sut mae newid yn yr hinsawdd yn effeithio ar ein bywyd gwyllt a'n bioamrywiaeth, ac fe gyfeirioch chi at uwchbridd. Fe ddychwelaf at yr hyn a ddywedais ynglŷn â rheoli perygl llifogydd naturiol: credaf ei bod yn bwysig iawn inni edrych ar yr holl dechnegau rheoli fel modd o atal pethau rhag digwydd. Rwyf wedi crybwyll ein strategaeth genedlaethol, sy'n cael ei drafftio ar hyn o bryd. Bydd honno'n edrych ar sut mae angen inni edrych ar atebion rheoli perygl llifogydd arloesol a naturiol, ochr yn ochr â chynlluniau amddiffyn mwy traddodiadol, y bydd eu hangen bob amser, fel y clywsoch fi'n dweud wrth Joyce Watson wrth ateb ei chwestiynau hi. Ond mae'n bwysig iawn ein bod ni'n edrych ar arloesi newydd.

Credaf ein bod mewn sefyllfa ddelfrydol yng Nghymru, mewn gwirionedd, i integreiddio dulliau o'r fath—mae gennym gynlluniau peirianneg sefydledig—a chredaf fod hynny oherwydd ein bod yn cydweithio'n agos iawn ag awdurdodau rheoli risg a Chyfoeth Naturiol Cymru. Credaf fod yna gymaint o gyfleoedd ar gyfer dull mwy cynaliadwy a naturiol o reolaeth arfordirol ac mae'n bwysig iawn ein bod yn cyflwyno'r rheini. Soniais y byddaf yn gweithio'n agos gyda fy nghyd-aelod Julie James, sy'n gyfrifol am gynllunio, gan edrych ar bolisi cynllunio. Yn amlwg, cyflwynwyd 'Polisi Cynllunio Cymru' 10 ym mis Rhagfyr, a bydd y Gweinidog hefyd yn cyflwyno cynllun datblygu cenedlaethol. Credaf ei bod yn bwysig iawn ein bod ni'n edrych ar y ddau beth hynny mewn cysylltiad â llifogydd.

Diolch i'r Gweinidog.