5. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gyfraddau bwydo ar y fron? OAQ53582

Er bod y cyfraddau yng Nghymru wedi parhau'n sefydlog dros y blynyddoedd diwethaf, mae Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn ymrwymedig i gynyddu nifer y mamau sy'n bwydo ar y fron. Sefydlwyd rhaglen waith genedlaethol, sy'n cynnwys clinigwyr, arweinwyr gwasanaethau, Iechyd Cyhoeddus Cymru a rhanddeiliaid eraill, yn cynnwys, wrth gwrs, menywod eu hunain, gan ganolbwyntio ar wella cyfraddau bwydo ar y fron mewn lleoliadau mamolaeth a blynyddoedd cynnar.

O'ch atebion blaenorol, rwy'n derbyn eich bod yn llawn ddeall pwysigrwydd bwydo ar y fron i iechyd hirdymor y fam a'r babi, ond rydym yn dechrau o sylfaen isel, onid ydym, gan mai 71 y cant o famau yng Nghymru sy'n dechrau bwydo ar y fron o gymharu ag 83 y cant yn Lloegr. A gwyddom mai 1 y cant yn unig o famau sy'n bwydo ar y fron yn unig am chwe mis yng Nghymru. Ac rwy'n credu mai'r hyn roeddwn eisiau ei archwilio gyda chi yn awr yw'r ffactorau cymdeithasol sy'n rhwystro menywod rhag bwydo ar y fron, oherwydd nid yw'n ymwneud yn unig â sicrhau eu bod yn cael y cymorth proffesiynol gorau; mae'n ymwneud â sicrhau eu bod yn cael cymorth gan eu teuluoedd a'r gymuned ehangach.

Rwy'n cofio'n glir yr ymchwil a gyflwynwyd yn y Cynulliad rai blynyddoedd yn ôl gan Brifysgol Caerdydd a oedd wedi gwneud gwaith ymchwil mewn ardal Cymunedau yn Gyntaf yng Nghasnewydd, ynglŷn â gwrthwynebiad aelodau o'r teulu, yn ogystal â'r cyhoedd, pan oedd pobl yn ymdrechu i fwydo ar y fron mewn caffi neu fwyty. Ac rwy'n falch o weld bod Casnewydd bellach wedi sefydlu cynllun Croesawu Bwydo ar y Fron Casnewydd, sy'n mynd i'r afael â'r gwaith o sicrhau bod pobl yn deall bod hwn yn weithgaredd hollol normal. Felly, tybed a allech ddweud wrthym, ers i'r cynllun hwnnw gael ei lansio flwyddyn yn ôl, pa mor llwyddiannus y mae wedi bod, a oes unrhyw arwydd o welliant yn y cyfraddau bwydo ar y fron yng Nghasnewydd, ac a oes unrhyw gynlluniau i ymestyn y cynllun ledled Cymru fel y gallwn sicrhau bod pob safle sy'n gweini bwyd yn croesawu mamau sy'n bwydo ar y fron.

Ni allaf roi ffigurau i chi mewn perthynas â chanlyniadau prosiect Casnewydd, ond rwy'n hapus i edrych arno. Rwy'n sylweddoli bod hwnnw'n fater a godwyd yn y Siambr gan ein cyd-Aelod, Jayne Bryant. Ond mewn llawer o ffyrdd, credaf mai'r term pwysicaf a ddefnyddiwyd yno oedd 'normal', ac mae bwydo ar y fron yn normal a'r her yw ei fod wedi cael ei ddadnormaleiddio mewn llawer o sefyllfaoedd. Nawr, mae hynny'n rhan o'r her sy'n ein hwynebu, rydych yn iawn, i sicrhau bod rhieni, y teulu ehangach, ffrindiau, gwaith a lleoliadau cymdeithasol yn gweld hyn am yr hyn ydyw, sef gweithgaredd hollol normal ac un rydym eisiau ei annog a'i ailnormaleiddio mewn ardaloedd lle nad yw'n cael ei ystyried felly. Ond yn fwy na hynny, bydd gennyf fwy i'w ddweud am y gwaith rydym yn ei wneud o fewn y Llywodraeth. Rwy'n bwriadu cyhoeddi rhai o'n hadroddiadau a'n hargymhellion a ddaw i law ym mis Mai neu ym mis Mehefin eleni, ond ar y pwynt penodol am Gasnewydd, rwy'n hapus i edrych arno a dod yn ôl i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi os ceir canfyddiadau cynnar a fyddai o gymorth i ni gyda'n gwaith yn genedlaethol.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Mae bwydo ar y fron yn destun ymgyrchu hollbwysig y dylai Llywodraeth Cymru ei hyrwyddo ymhlith yr holl famau babanod newydd-anedig. Rwyf eisiau ymuno â'r ymgyrch honno—mae fy ngwraig, cyn-fydwraig, yn amlwg yn ymwybodol o fanteision bwydo ar y fron. Ond un peth nad oes gennym yw gweithlu o fydwragedd yn ardal bwrdd iechyd Cwm Taf sydd wedi'i staffio'n llawn i helpu mamau beichiog. Gwyddom fod Cwm Taf wedi cael problemau; gwyddom mai Cwm Taf sydd â'r gyfradd isaf o famau'n bwydo ar y fron o holl ardaloedd y byrddau iechyd. A allwch roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni heddiw, Weinidog, o ran beth fydd y trefniadau staffio ymhlith bydwragedd yn ardal bwrdd iechyd Cwm Taf yng ngoleuni sylwadau Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ddoe? Oherwydd, yn ôl yr hyn rwy'n ei ddeall, mae yna fylchau a swyddi gwag o hyd, a gallwn siarad faint a fynnom am y pethau cadarnhaol mewn perthynas â bwydo ar y fron, ond os nad oes gennych fydwragedd ar waith, ni fydd y cymorth sydd ei angen ar famau beichiog ar gael iddynt.

Rwy'n cydnabod y pwyntiau y mae'r Aelod yn eu gwneud, yn dilyn yr adroddiad a gyhoeddwyd yn dilyn yr arolygiadau dirybudd a gynhaliwyd gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ym mis Hydref y llynedd. Cymerwyd rhai camau gweithredu ar unwaith ac maent wedi recriwtio mwy o staff i'r gwasanaeth bydwreigiaeth yng Nghwm Taf. Ac mae'n bwysig cydnabod nad yw hyn yn ymwneud yn unig â'r adeg pan fo mamau'n rhoi genedigaeth, mae'n ymwneud â'r anogaeth a'r cymorth a roddir iddynt ymlaen llaw mewn gwirionedd. Ac unwaith eto, mae bydwragedd yn rhan bwysig iawn o hynny. Ond mewn gwirionedd, mae nifer o ffactorau eraill yn dylanwadu ar nifer y mamau sy'n barod i ddechrau, a pharhau, i fwydo ar y fron hefyd. Felly mae'n ymwneud â'r modd y mae gwahanol rannau o'n system yn gweithio gyda'i gilydd, yn ogystal â ffactorau cymdeithasol, fel y dywedais. Gallaf ddweud fy mod yn disgwyl y bydd Cwm Taf yn cydymffurfio â Birthrate Plus—bydd ganddynt y nifer gywir o fydwragedd, ar gyfer y genedigaethau a ddisgwylir, i allu gwneud eu gwaith, o fewn y gymuned ac o fewn y ffordd rydym yn aildrefnu lleoliadau bydwreigiaeth a mamolaeth yn ogystal.