Part of the debate – Senedd Cymru am 6:40 pm ar 20 Mawrth 2019.
Felly, gadewch inni wibio ymlaen i 2019, a lle rydym yn awr? Wel, cafwyd adroddiadau diweddar fod y bwrdd iechyd unwaith eto'n ailedrych ar sut y dylid darparu gwasanaethau mamolaeth yn Sir Benfro, yn dilyn dyfalu yn y cyfryngau fod gwasanaethau mamolaeth dan arweiniad bydwragedd ysbyty Llwynhelyg yn mynd i gael eu cyfyngu i wasanaeth dydd wedi'i staffio. Byddai hyn i bob pwrpas yn golygu y byddai bydwragedd ar alwad i fenywod sydd eisiau rhoi genedigaeth yn ysbyty Llwynhelyg y tu allan i oriau dynodedig. Wrth gwrs, wrth gael eu gwthio i gadarnhau yn union beth fyddai'n digwydd i'r gwasanaeth, gwadodd Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda yr adroddiadau hyn. Ond gan fod hyn wedi'i adrodd yn y lle cyntaf, mae'n gadael marc cwestiwn mawr dros ddyfodol yr uned. Yn anffodus, mae'r adroddiadau hyn yn creu ansicrwydd ynglŷn â'r ddarpariaeth bresennol o wasanaethau. Nawr, wrth gyhoeddi newidiadau i wasanaethau newyddenedigol yn 2014, dywedodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y pryd a'r Prif Weinidog presennol bellach, ac rwy'n dyfynnu,
Ffactor hanfodol mewn unrhyw fodel gofal mamolaeth yw y dylai'r fam allu gwneud penderfyniad yn seiliedig ar wybodaeth glinigol ynglŷn â'r man geni.
Nawr, ddoe, yn ystod cwestiynau i'r Prif Weinidog, cadarnhaodd y Prif Weinidog nad oes unrhyw gynigion o unrhyw fath i wneud newid i'r gwasanaethau mamolaeth yn ysbyty Llwynhelyg. Felly, o'r diwedd, mae'r Llywodraeth yn amlwg wedi gwneud ei safbwynt yn glir ar wasanaeth yn yr ysbyty. Rwy'n gobeithio, felly, y bydd Llywodraeth Cymru yn sicrhau yn awr fod y bwrdd iechyd lleol yn camu ymlaen i gadarnhau'n bendant na fydd unrhyw newidiadau yn digwydd i wasanaethau mamolaeth yn ysbyty Llwynhelyg, fel bod mamau sy'n byw yn yr ardal yn cael tawelwch meddwl y bydd y gwasanaethau arbennig hyn yn parhau.
Bydd yr Aelodau'n ymwybodol fy mod wedi tynnu sylw at ofnau etholwyr yn gyson y bydd cau neu israddio un gwasanaeth yn effeithio'n andwyol ar yr ysbyty cyfan ac yn codi cwestiynu ynghylch cynaliadwyedd gwasanaethau eraill. Yn wir, cyfaddefodd rhagflaenydd y Gweinidog nad oedd yn gwybod beth i'w ddweud mewn perthynas â theori'r llethr llithrig ond y byddai i'r ysbyty le diogel ac arwyddocaol yn y gwasanaethau iechyd a ddarperir yn Sir Benfro. Wel, roedd hynny yn 2014, a chredaf ei bod yn ddiogel dweud nad yw hynny'n wir o gwbl bellach. Ers 2014, rydym wedi gweld gwasanaethau'n cael eu hisraddio, eraill o dan fygythiad, ac ni chafwyd pendantrwydd na sicrwydd gan y bwrdd iechyd lleol na Llywodraeth Cymru. Efallai y bydd yr Aelodau'n ymwybodol fod Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda o dan statws ymyrraeth wedi'i thargedu ac wedi bod felly ers peth amser bellach, a cheir cred real iawn ymhlith rhai yn y gymuned rwy'n ei chynrychioli fod camreoli gwasanaethau cyson bellach yn golygu y dylid gosod y bwrdd iechyd dan drefniant mesurau arbennig. Efallai wedyn y bydd Llywodraeth Cymru yn dewis ymyrryd o'r diwedd ac yn sicrhau bod pobl sy'n byw ym mhob rhan o'r rhanbarth yn cael eu trin yn deg ac yn cael mynediad at y gwasanaethau y maent eu hangen mor daer.
Yn dilyn newyddion fod y bwrdd iechyd yn cynllunio i adeiladu ysbyty newydd rhwng Arberth a Sanclêr, daeth yn glir y byddai hyn yn golygu na fydd gwasanaeth damweiniau ac achosion brys llawn yn ysbyty Llwynhelyg ond yn hytrach, uned mân anafiadau i wasanaethu'r ardal yn lle hynny. Mae hynny'n annerbyniol i'r bobl rwy'n eu cynrychioli. Yn wir, bydd yr Aelodau'n cofio'r ddeiseb enfawr gan yr ymgyrchydd lleol Myles Bamford-Lewis yn gwrthwynebu cael gwared ar wasanaethau damweiniau ac achosion brys o ysbyty Llwynhelyg, deiseb a gasglodd dros 40,000 o lofnodion. Mae hwnnw'n ddatganiad arwyddocaol iawn, sy'n ei gwneud yn gwbl glir y bydd pobl Sir Benfro yn parhau i wrthwynebu israddio gwasanaethau yn ysbyty Llwynhelyg. Ac mae'r 40,000 o leisiau hynny'n haeddu gwrandawiad.
Mae angen uwchraddio rhwydwaith seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus Sir Benfro yn helaeth, mae lefelau tlodi'r sir yn sylweddol ac mae ganddi ddemograffeg oedran arbennig o uchel—sydd oll yn ffactorau sy'n dangos yr angen am gynnal gwasanaeth damweiniau ac achosion brys yn yr etholaeth. Gadewch inni beidio ag anghofio, drwy'r haf yn enwedig, fod Sir Benfro hefyd yn croesawu miloedd o dwristiaid ac ymwelwyr o bob rhan o Cymru a thu hwnt, a dylai pob un ohonynt fod yn hyderus fod gwasanaethau brys ar gael yn gyflym pe bai eu hangen. Pa hysbyseb y mae hynny'n ei anfon i bobl ledled Prydain ac yn wir ar draws y byd? 'Croeso i Sir Benfro, mwynhewch ein tirwedd, mwynhewch ein bwyd a'n diod, a byddwch yn ofalus os gwelwch yn dda, oherwydd os byddwch angen triniaeth frys, bydd rhaid i chi fynd i rywle arall.' A gadewch imi atgoffa'r Gweinidog nad gwleidyddion ar yr ochr hon i'r Siambr yn unig sy'n credu bod yn rhaid cadw gwasanaethau damweiniau ac achosion brys yno. Fis Medi diwethaf, mewn dadl ar ddeiseb yn dweud 'na' i gau'r gwasanaeth damweiniau ac achosion brys yn ysbyty Llwynhelyg, dywedodd ei gyd-Aelod o'i blaid ei hun, yr Aelod dros Ddwyrain Abertawe, ac rwy'n dyfynnu:
Mae'r gallu i gyrraedd adran damweiniau ac achosion brys yn rhywbeth y mae pobl am ei gael mor agos i'w cartrefi â phosibl. Does bosibl na ddylai fod yn ormod gofyn am un yn yr hen Sir Benfro.