Part of 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:35 pm ar 20 Mawrth 2019.
Nid wyf am ailadrodd yr hyn a drafodwyd eisoes, ond fel y soniais ddoe yn ystod y datganiad busnes, o'm safbwynt i, mae'n peri pryder fod argymhelliad cyntaf yr adolygiad annibynnol hwn yn ceisio annog, a dyfynnaf, 'sgrysiau wyneb yn wyneb uniongyrchol a rheolaidd' rhwng y rhanbarth, Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru. Mae'r rhain yn bethau sylfaenol, onid ydynt? A ydych yn siomedig ei bod wedi cymryd tîm adolygu i ddweud hynny wrthych? Fel y mae, ni luniwyd strwythur y fargen ddinesig a'r berthynas rhwng y rhanbarth, Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru ar gyfer cyflawni. Mae'n llawer rhy fiwrocrataidd, fel y clywsom, ac mae'n ymddangos yn wrthwynebus ar adegau. A ydych yn cytuno â'r asesiad hwnnw hefyd?
Fel rydych wedi'i ddweud, rydym angen gweld llawer mwy o ddull partneriaeth lle mae'r Llywodraethau'n gweithio gyda thîm y fargen ddinesig i weithio drwy unrhyw broblemau, oherwydd clywsom—yn sicr, fe glywais i—arweinwyr awdurdodau lleol yn y rhanbarth yn mynegi eu rhwystredigaethau ar eu hochr hwy. Mae tîm y fargen ddinesig wedi galw'n gyson am ryddhau arian gan Lywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru ar gyfer y ddau brosiect mwyaf datblygedig: datblygiad glannau Abertawe a datblygiad Yr Egin yng Nghaerfyrddin. Mae'r adolygiad yn adleisio'r farn honno, gan argymell y dylai ddigwydd ar unwaith.
Mae angen i ni sicrhau felly fod cyllid Llywodraeth yn llifo cyn gynted â phosibl. Mae'n sefyllfa chwerthinllyd lle mae datblygiad Yr Egin yng Nghaerfyrddin eisoes wedi'i adeiladu, wedi'i agor yn swyddogol a bron â bod wedi'i lenwi, ac eto nid yw Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru wedi rhyddhau'r cyllid. Mae'r cyllid roeddent yn bwriadu ei flaenlwytho bellach mewn perygl o beidio â chael ei ôl-lwytho hyd yn oed. Mae tîm y fargen ddinesig, yn ddealladwy, yn dweud, 'Faint yn fwy o brawf sydd ei angen arnoch? Rhyddhewch yr arian'. Ond yn lle hynny, mae'r prosiect yn dal i fod wedi'i glymu yn y trafodaethau rhwng y rhanbarth a'r Llywodraethau. A wnewch chi ymrwymo yn awr i ryddhau'r cyllid hwnnw ar gyfer y ddau brosiect fel mater o frys?
Cwestiwn pellach: mae argymhelliad 5 yn yr adolygiad annibynnol hwn yn sôn am yr angen, fel y clywsom, i benodi cyfarwyddwr portffolio cyn diwedd mis Ebrill 2019 i ddarparu cyngor annibynnol i'r bwrdd. A yw hyn yn realistig, o ystyried ein bod yn nesu at ddiwedd mis Mawrth yn awr—diwedd mis Mawrth 2019, y tro diwethaf i mi edrych?
Ac yn olaf, mae'r ddadl ynghylch y gwaharddiadau ym Mhrifysgol Abertawe yn hongian uwchben y fargen ddinesig, felly a gaf fi ofyn: pa drafodaethau rydych yn eu cael gyda'r brifysgol ar hyn? Yn amlwg, gorau po gyntaf y caiff y mater ei ddatrys er mwyn gwella hyder yn y fargen ddinesig.