3. Pa strategaeth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei dilyn i gryfhau ac atgyfnerthu ei hymrwymiad i fynd i'r afael â newid hinsawdd? OAQ53760

Llywydd, mae Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016 yn pennu'r fframwaith deddfwriaethol ar gyfer mynd i'r afael â'r newid yn yr hinsawdd yng Nghymru. Cryfhawyd ac atgyfnerthwyd yr ymrwymiadau ymhellach yn y ddogfen 'Cymru Carbon Isel' a gyhoeddwyd fis diwethaf.

Prif Weinidog, mae'n amlwg bod nifer gynyddol o bobl—ein pobl ifanc ac, yn wir, y genhedlaeth hŷn sy'n poeni am eu hwyrion a'u hwyresau—nad ydyn nhw'n credu bod maint a chyflymder presennol y camau i frwydro'r newid yn yr hinsawdd yn ddigonol. Rwy'n credu ein bod ni wedi gweld, gydag Extinction Rebellion a nifer y bobl sy'n protestio, y nifer o arestiadau ac, yn wir, Greta Thunberg, fel hyrwyddwr 16 mlwydd oed anhygoel dros ein hamgylchedd, amlygiad o gryfder y teimlad hwnnw. Fel y dywedwch, ceir mudiad byd-eang erbyn hyn i wneud mwy ac, yn fy marn i, i weithredu'n gyflymach. Felly, rwy'n croesawu'n fawr datganiad Llywodraeth Cymru o argyfwng hinsawdd ond credaf fod angen ei ddilyn gydag egni newydd a chamau newydd. Un maes allweddol, yn fy marn i, yw trafnidiaeth, ac rwy'n credu ein bod ni angen system drafnidiaeth fwy integredig, llawer mwy integredig, yng Nghymru. Un cyfle gwych yw metro de Cymru, a tybed, Prif Weinidog, a wnaiff Llywodraeth Cymru edrych nawr i weld a yw'n bosibl cryfhau a chyflymu'n sylweddol y rhaglen waith ar gyfer y metro de Cymru hwnnw.

Wel, diolchaf i John Griffiths am hynna. Rwy'n cytuno'n llwyr ag ef, ond wrth gwrs mae'n rhaid i ni gymryd camau i gefnogi unrhyw ddatganiad ac mae'r maes trafnidiaeth yn sicr yn un lle mae'n rhaid i allyriadau carbon a'r newid i economi carbon isel ddigwydd, ac mae metro de Cymru yn allweddol i'n huchelgeisiau yn y rhan hon o'n gwlad. Bydd John Griffiths yn gwybod bod trafnidiaeth integredig yn ganolog i'r Papur Gwyn, 'Gwella trafnidiaeth gyhoeddus', gan annog pobl i gerdded mwy a beicio mwy, ond hefyd i edrych ar y ffordd y mae cludiant bysiau, sy'n cludo llawer mwy bobl bob dydd na threnau wedi'r cyfan—ein bod ni'n gwneud teithio ar fysiau yn gyfrifoldeb gwasanaeth cyhoeddus unwaith eto. Oherwydd, pan fydd cynllunio gwasanaethau bysiau yn ôl mewn dwylo cyhoeddus yn wirioneddol, yna byddwn yn gallu cyflawni'r math o integreiddio trafnidiaeth gyhoeddus y cyfeiriodd John Griffiths ato yn ei gwestiwn, a dyna'r union ddull y mae'r Gweinidog yn bwriadu ei gyflwyno yn strategaeth drafnidiaeth newydd Cymru, yr addawyd y bydd ar gael yn ddiweddarach eleni.

Gweinidog, ddoe—yn amlwg rydym ni wedi clywed eisoes bod y Llywodraeth wedi datgan argyfwng newid yn yr hinsawdd yma yng Nghymru. Roeddwn i wedi disgwyl gweld o leiaf datganiad heddiw oherwydd nid ydych chi'n defnyddio'r gair 'argyfwng' ar chwarae bach. Roeddwn i wedi gobeithio cael clywed am fwy o gamau cadarnhaol gennych chi fel Prif Weinidog i gyfres o gwestiynau a osodwyd gerbron y Cynulliad y prynhawn yma. Mae'n rhaid i mi ddweud, nid wyf i'n gallu gweld, ac eithrio'r datganiad i'r wasg a gyhoeddwyd ddoe, beth sydd wedi newid yn athroniaeth y Llywodraeth. Felly, a allwch chi ymhelaethu, efallai, oherwydd eich bod chi wedi datgan yr argyfwng hwn, beth ydych chi wedi ei wneud i newid y ddynameg? Siawns nad ydych chi ddim ond yn mynd ar drywydd y datganiad i'r wasg nesaf.

Wel, Llywydd, mae datganiad ysgrifenedig. Nid wyf i'n siŵr a yw'r Aelodau wedi ei gael eto ond, os nad ydyn nhw, bydd gyda'r Aelodau yn fuan iawn a bydd hwnnw'n nodi cyfres o'r camau sy'n sail i'r datganiad. Ond mae'r datganiad yn bwysig oherwydd ei ddiben datganiadol. Dyna'r hyn y mae'r ymgyrch wedi gofyn i ni ei wneud a gwn iddo gael ei groesawu gan nifer fawr o'r bobl hynny sy'n rhan o'r ymgyrch. Ac weithiau ym myd gwleidyddiaeth—yn gymharol anaml, yn fy marn bersonol i, ond weithiau ym myd gwleidyddiaeth—mae datganiadau yn bwysig gan eu bod yn anfon neges. Dyna pam mae'r ymgyrch wedi gofyn i ni wneud hynny. Dyna pam mae'r cynnig y mae Plaid Cymru wedi ei wneud yn cyfeirio ato, gan fod datganiadau gwleidyddol yn creu cyd-destun lle gellir cymryd y camau hynny wedyn. Wrth gwrs, mae'n rhaid iddo fod yn fwy na datganiad, ac mae'n fwy na datganiad yma yng Nghymru. Mae'r datganiad ysgrifenedig yn cyflwyno cyfres o'r camau hynny, gan dynnu, fel y dywedais, ar y cynllun carbon isel. Ond mae'r datganiad ei hun yn arwyddocaol ac mae'n rhoi hyder ac mae'n rhoi gobaith ac mae'n rhoi synnwyr o bwrpas i'r bobl ifanc hynny ac eraill sydd wedi mabwysiadu'r achos hwn fel eu hachos nhw ac a hoffai iddo gael ei fabwysiadu fel achos y Cynulliad Cenedlaethol hwn hefyd. Felly, ni wnaf i ymddiheuro o gwbl am y datganiad, gan ei fod yno i bwrpas a bydd yn cael ei ategu, fel y bydd y datganiad ysgrifenedig yn ei ddangos, drwy'r camau y gallwn ni eu cymryd ac yna'r camau y mae angen i eraill y tu hwnt i'r Cynulliad hwn ac yng Nghymru eu cymryd.