5. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Y Rhaglen Ddileu TB Buchol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 30 Ebrill 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 5:05, 30 Ebrill 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch, Andrew R.T. Davies, am y gyfres o gwestiynau. Nodais yn fy natganiad, er y bu gostyngiad o 5 y cant yn y 12 mis yr ydym ni'n sôn amdanyn nhw yn y datganiad hwn o ran achosion mewn buchesi, y bu cynnydd yn nifer y gwartheg, a dywedais pam yr oedd hynny, yn sgil y sensitifrwydd uwch, a hefyd, rwy'n credu, gwella'r profion. Ond nid wyf yn bychanu'r effaith emosiynol neu seicolegol y mae hyn yn ei chael ar deuluoedd a busnesau ffermio, ac rwy'n derbyn hynny'n llwyr. A dim ond, o ran eich cwestiwn ynghylch iawndal—wrth gwrs, mae 10 y cant o'r cyllid ar gyfer y rhaglen dileu TB yn dod o Ewrop, ac wn i ddim a fydd y cyllid hwnnw ar gael. Felly, yn sicr doeddwn i ddim yn ei gysylltu yn y ffordd yr wyf i'n credu eich bod chi'n ei awgrymu. Fodd bynnag, mae'n un o ffeithiau bywyd. Mae ein cyllidebau i gyd wedi lleihau, ac rwy'n cael tua 10 y cant o'm—wel, rwy'n dweud y rhaglen dileu TB, mewn gwirionedd, mae ar gyfer pob clefyd. Felly, er enghraifft, pe byddem ni'n cael achosion o glwy Affricanaidd y moch, fel y gwelwyd yn Ewrop eleni—bydd y gwledydd hynny wedi cael yr arian ar gyfer y clefydau hynny o'r un gronfa. Felly, mae'n rhaid i mi edrych ar sut rwy'n mynd i ariannu hynny. Gofynnwyd cwestiynau imi, gan Llyr Huws Gruffydd rwy'n credu, yn y pwyllgor ynghylch lle byddwn ni'n dod o hyd i'r arian hwnnw. Wel, byddai'n rhaid imi ddod o hyd i'r arian hwnnw o'm cyllideb. Felly, dydw i ddim yn gwneud cyswllt uniongyrchol, dim ond datgan ffeithiau wyf i bod angen i ni edrych ar y ffordd mae iawndal yn cael ei ariannu.

Fe wnaethoch chi ofyn i mi a fyddwn i'n cynnal ymgynghori. Yr hyn yr wyf wedi'i wneud—felly, gan fynd yn ôl at y datganiad hwn heddiw, daw hyn yn sgil y rhaglen newydd i ddileu TB a lansiais yn ôl ym mis Hydref 2017 pan ymrwymais i adrodd yn flynyddol a chredwyd mai'r ffordd fwyaf priodol o wneud hynny oedd adrodd ar flwyddyn galendr o ystadegau. Felly, yr hyn yr wyf i'n adrodd arno heddiw yw o Ionawr i Ragfyr 2018. Felly, yr hyn yr wyf wedi'i ddweud wrth swyddogion yw y byddwn yn hoffi adolygu'r agwedd iawndal ar hyn. Rwy'n credu bod rhannau eraill o'r rhaglen y mae angen inni eu gwylio'n ofalus iawn. Yn sicr, mae'n cael ei fonitro'n ofalus iawn, ac mae hyblygrwydd yn y rhaglen yr wyf wedi bod yn falch iawn o'i weld. Felly, er enghraifft—ac, unwaith eto, cyfeiriais ato yn fy natganiad—er ein bod ni wedi gweld cynnydd sydyn yn y clefyd yn yr ardal ganolradd, rydym ni wedi gallu bod yn hyblyg ynghylch sut yr ydym ni'n edrych ar yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yn yr ardal honno, gan gyflwyno mesurau ychwanegol.

Fe wnaethoch chi ofyn i mi beth arall mae arnom ni eisiau i ffermwyr ei wneud. Mae bioddiogelwch yn amlwg yn bwysig iawn, ac rwy'n gwybod eich bod yn rhannu'r farn honno'n llwyr, a'r ffaith ein bod wedi cael achosion o TB yn digwydd ac y gallwn ni briodoli hynny'n glir, er enghraifft, i ble mae ffermwyr wedi prynu gwartheg—rwyf wedi bod yn ystyried a oes angen inni gyflwyno system brynu wybodus orfodol, er enghraifft. Fe welais i yn Seland Newydd bod ganddyn nhw hynny yn y fan honno ac mae hynny'n rhywbeth yr wyf i'n ei ystyried. Mae'n well gen i wneud hynny ar sail wirfoddol. Felly, fe wnaethom ni ariannu marchnadoedd da byw er mwyn gallu adfer yr wybodaeth honno, ond nid wyf i wedi gweld y wybodaeth gynyddol y byddwn i wedi dymuno'i gweld. Felly, rwy'n ystyried a oes angen inni gyflwyno cynllun gorfodol. Felly, rwy'n credu bod yna gyfres o bethau y gallwn ni eu gwneud, ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn gweithio ar y cyd ac mewn partneriaeth ac rwyf eisiau parhau i wneud hynny.