Diolch am eich datganiad heddiw. Nid wyf yn mynd i ailadrodd popeth, ond rwy'n amlwg yn mynd i ddweud, unwaith eto, na allaf gefnogi—ac rwy'n falch nad ydych chi yn cefnogi—trefn gynhwysfawr o ddifa moch daear. Os edrychwn ni ar gost hynny, mae'r holl wyddoniaeth yn ei gwneud hi'n berffaith glir, oni bai eich bod yn difa'r boblogaeth moch daear yn sylweddol, neu bron â bod yn llwyr, nad yw hynny'n mynd i gael yr effaith y mae pawb yn credu y bydd yn ei gael. Mae hynny eisoes yn digwydd mewn rhai mannau o Loegr, lle mae moch daear ar fin diflannu. Ac yn fy marn i, nid wyf i erioed wedi gweld dim byd tebyg i hyn. Rydym ni'n difa rhywogaeth sy'n cael ei gwarchod, ac mae angen inni fod yn glir ynglŷn â hynny. Mae wedi costio £50 miliwn i'r trethdalwr yn barod, ac nid wyf i erioed wedi clywed neb yn sôn am y gost benodol honno. Felly, rwy'n falch, Gweinidog, eich bod yn edrych ar yr holl agweddau gwahanol, ac rydych chi wedi nodi cysylltiad â symudiadau gwartheg mewn rhai achosion. Roeddwn yn mynd i ofyn, ond mae'n ymddangos eich bod eisoes wedi ateb y cwestiwn yn barod, a oes rhaid inni orfodi hynny, a oes rhaid iddo fod yn orfodol. Does bosib fod pobl yn symud gwartheg heb fynd drwy broses sy'n ei gwneud—. Does dim ffermwr eisiau TB—rwy'n cydnabod hynny—ac rwy'n credu bod unrhyw beth y gallwn ni ei wneud i helpu'r ffermwyr hynny i beidio â chael yr haint yn beth cadarnhaol, ac efallai bod hyn yn rhywbeth y mae angen inni ei wneud.

Rwy'n credu fy mod i hefyd wedi gofyn y cwestiwn hwn o'r blaen, ac rwy'n mynd i'w ofyn eto. A yw hi'n wir bod rhai ffermydd bron wedi bod mewn sefyllfa o gael eu heintio gan TB? A ddylem ni ystyried y posibilrwydd gwirioneddol mai felly y bydd hi bob amser a pham mai dyna yw'r achos? A oes ffactorau fel y ffaith bod y tir wedi'i heintio mor ddrwg gan TB, efallai gan y slyri sydd ar y ffermydd hynny? Ac a ddylem ni ystyried—ac rwy'n credu ei bod hi'n hen bryd ein bod ni, mewn rhai achosion—yn dod i'r casgliad terfynol, bod cadw gwartheg, yn achos rhai ffermydd, yn gwahodd y gwartheg hynny i gael TB oherwydd bod y tir wedi'i heintio mor ddrwg? Nawr, efallai mai dyna'r achos—a gallaf glywed rhywfaint o ochneidio sydyn—fod hyn yn gasgliad anodd i rai, ond gallai fod yn gasgliad angenrheidiol, a'r cyfan yr ydym ni'n mynd i'w wneud ar y ffermydd hynny yw achosi trallod i'r ffermwr yn y pen draw, i'r anifeiliaid, ac, wrth gwrs, cost i'r pwrs cyhoeddus. Felly, rwy'n credu bod gwir angen inni ystyried hynny hefyd.

Rwy'n cydnabod bod trallod a bod torcalon yn rhan o hyn, ac rwy'n falch iawn o glywed bod gennym ni ganolfan ragoriaeth TB buchol yr ydym ni bellach yn gweithio gyda hi. Roedd cynhadledd hefyd yn Derby yr wythnos diwethaf, ym Mhrifysgol Derby, a hon oedd y gynhadledd genedlaethol gyntaf erioed ar frechu moch daear. Roedd tua 80 o grwpiau a sefydliadau sydd eisoes yn brechu moch daear neu'n dymuno dechrau rhaglenni brechu yn bresennol. Felly, unwaith eto, hoffwn wybod a fydd eich adran yn adolygu casgliadau'r gynhadledd honno ac yn gweld a allwn ni ddysgu oddi wrthi a helpu i leihau'r clefyd hwn.