6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol: 'Perthynas Cymru ag Ewrop a'r byd yn y dyfodol'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:37 pm ar 1 Mai 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 4:37, 1 Mai 2019

Wel, diolch yn fawr. Gaf i ddechrau drwy groesawu adroddiad y pwyllgor a David Rees yn arbennig, a diolch iddo am yr holl waith a'r casglu tystiolaeth rydych chi wedi gwneud yn ystod yr ymchwiliad yma, achos mae wedi rhoi gwybodaeth werthfawr iawn i ni wrth i ni ddatblygu'r strategaeth newydd yma i Gymru? Dwi hefyd yn ddiolchgar i bawb sydd wedi cyfrannu at y drafodaeth heddiw. Gaf i ddweud fy mod i'n falch ein bod ni wedi derbyn yr awgrymiadau sydd yn yr adroddiad ac, yn gyffredinol, dwi'n cytuno? Dwi ddim yn hapus iawn i dderbyn pethau mewn egwyddor. Un o'r problemau sydd gyda ni ar hyn o bryd, wrth gwrs, yw bod Brexit yn golygu ei bod hi'n anodd iawn mewn rhai llefydd i ni wybod yn union beth mae'r dyfodol yn edrych fel. Felly, dyna ran o'r rheswm pam mae'r rheini yna. 

Ers degawdau, mae'r ffordd rŷm ni wedi gweithredu yng Nghymru wedi cael ei diffinio gan ein perthynas ni â'r Undeb Ewropeaidd. Dwi'n falch bod Alun wedi nodi'r ffaith ein bod ni wedi galw'n hunain yn wlad Ewropeaidd, ac mae hwnna'n bwynt gwleidyddol pwysig i'w danlinellu, dwi'n meddwl. Wrth gwrs, mae natur y berthynas yna ar hyn o bryd yn dal i fod yn ansicr, ond beth bynnag fydd yn digwydd bydd Cymru'n parhau i fod yn genedl Ewropeaidd ac i fod yn wlad agored sydd â chysylltiadau cryf gyda'n cymdogion ni ar y cyfandir. Bydd hwnna'n wir beth bynnag fydd y canlyniad ar ddiwedd y trafodaethau presennol. 

Yn dilyn fy nghyhoeddiad i ym mis Ionawr ynglŷn â datblygu strategaeth newydd i Gymru, gwnes i lansio cyfnod o drafodaeth er mwyn rhoi cyfle i grwpiau sector cyhoeddus, sector preifat a'r trydydd sector i roi eu syniadau nhw ynglŷn â sut ddylem ni fod yn datblygu'r strategaeth yma, a dwi wedi bod yn trafod gyda nifer fawr o randdeiliaid ar draws y prif sectorau. Nawr, er mwyn ehangu'r drafodaeth yna, gwnes i gyhoeddi cyfres o gwestiynau ar lein ar y cyfryngau cymdeithasol i gasglu tystiolaeth gan y cyhoedd ynglŷn â pha fath o neges a delwedd y dylem ni fod yn eu cyflwyno i’r byd.

Bydd y strategaeth yn gosod ffocws i ni o ran sut rŷn ni’n rhoi priodoldeb i’r gwaith yn yr adran, a bydd yn nodi’r heriau a’r cyfleoedd dwi’n gobeithio bydd yn dod yn y dyfodol. Bydd hefyd yn gosod meini prawf fel ein bod ni a chi yn gallu mesur ein llwyddiant. Mae gwaith ar y strategaeth yn parhau i fynd yn ei flaen. Dwi yn gobeithio erbyn diwedd y mis yma byddai’n gallu cyflwyno’r drafft cyntaf i’r Cabinet, ond bydd y ddogfen derfynol, wedyn, yn barod cyn dechrau’r haf.

Gaf i ddiolch hefyd i Alun am godi’r pwynt yma o bwysigrwydd yr amgylchedd i rili tanlinellu’r ffaith ein bod ni’n wlad sy’n cymryd hwn o ddifri, a’n posibilrwydd o arweinyddiaeth ym maes ieithoedd lleiafrifol? Rwyf yn siŵr eich bod chi wedi nodi’r ffaith bod y rhain yn rhai o’r pwyntiau mi wnes i eu tanlinellu pan es i ar y daith i’r Unol Daleithiau.

Mae’n werth nodi hefyd fod yr agenda rhyngwladol yn rhedeg fel edau trwy bob portffolio Cabinet. Felly, dros y chwe wythnos diwethaf, dwi wedi bod yn cynnal cyfres o gyfarfodydd gyda Gweinidogion eraill y Cabinet, ac mae’r trafodaethau hyn wedi bod yn ddefnyddiol dros ben i helpu i lunio’r strategaeth. Mae’r pwyllgor wedi gofyn i ni am alw is-bwyllgor Cabinet i osod y cyfeiriad, ond gaf i ddweud yn sgil pwysigrwydd yr agenda, a’r ffaith bod hyn yn ymestyn at draws sawl portffolio, dwi yn meddwl ei fod e’n bwysig ein bod ni’n trafod hwn yn y Cabinet llawn yn hytrach na'i roi mewn i is-bwyllgor? Ond dwi yn derbyn y pwynt bod yn rhaid inni sicrhau, wedyn, fod hwnna yn digwydd a sut rŷn ni’n cadarnhau bod hwnna yn dod ar yr agenda yn gyson.

Ers penderfyniad y Deyrnas Unedig i adael yr Undeb Ewropeaidd, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio gyda sefydliadau partner i gyfyngu ar yr effeithiau negatif yn ystod y cyfnod pontio yma o Brexit. Bydd y Brexit chaotic, fel rŷn ni wedi ei weld hyd yma, yn effeithio ar gymdeithas sifil a sefydliadau’r trydydd sector mewn gwahanol ffyrdd, gan ddibynnu ar y math o wasanaethau maen nhw’n eu darparu, y bobl maen nhw’n eu gwasanaethu a’r bobl maen nhw’n eu cyflogi. Dyna’r rheswm pam rŷn ni wedi bod yn darparu cymorth ariannol yn uniongyrchol i sectorau ar draws Cymru i gynllunio ac i baratoi ar gyfer Brexit. Ac mae hwnna yn cynnwys y £50 miliwn yna yng nghronfa bontio'r Undeb Ewropeaidd.

Mae’n hanfodol bwysig ein bod ni’n sicrhau cymaint â phosib nad yw’r manteision yr oedd Cymru’n eu derbyn trwy fod yn aelod o’r Undeb Ewropeaidd yn cael eu colli ar ôl i’r Deyrnas Unedig sefydlu perthynas newydd. Rhaid i Lywodraeth y Deyrnas Unedig anrhydeddu’r ymrwymiad na fydd Cymru’n colli ceiniog o gyllid ar ôl Brexit. Rŷn ni’n parhau i alw ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig i gadarnhau y bydd yn darparu cyllid parhaus i Gymru heb unrhyw amodau, yn yr un ffordd â rŷn ni wedi cael yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf. Rŷn ni’n gwybod pa mor bwysig yw hi i Gymru fedru parhau i fod yn rhan o bartneriaethau a rhwydweithiau Ewropeaidd hefyd. Rŷn ni wedi bod yn glir wrth y Deyrnas Unedig ein bod ni’n gobeithio parhau i fod yn rhan o raglenni'r Undeb Ewropeaidd lle bo hynny’n briodol.